Δεξιότητες για freelancers και microworkers στη διαδικτυακή «gig economy»
Η online εργασία, που προσελκύει ανθρώπινο δυναμικό και από την Ελλάδα, είναι μια νέα μορφή εργασίας που εμφανίστηκε τις τελευταίες δεκαετίες, αλλά αναπτύσσεται με ταχύτερους ρυθμούς εν μέσω πανδημίας, προσφέροντας ευκαιρίες για βελτίωση δεξιοτήτων στους επαγγελματίες, σύμφωνα με μια νέα έρευνα του Cedefop (European Centre for the Development of Vocational Training).
Με πάνω από έναν στους δέκα εργαζόμενους της ΕΕ να έχουν ήδη εμπλακεί σε αυτή τη μορφή εργασίας, είναι σαφές ότι θα μας απασχολεί ολοένα και περισσότερο στο μέλλον. Εξάλλου, η ανάπτυξή του ευνοείται από τις εξελίξεις γύρω από την ψηφιακή μετάβαση και την προσπάθεια να ξεπεραστούν περιορισμοί που έχουν να κάνουν με το ωράριο και το εισόδημα στις παραδοσιακές θέσεις εργασίας. Βέβαια, η κρίση της νόσου Covid-19 έφερε στη δημόσια συζήτηση και τις αδυναμίες της εργασίας στη gig economy ή platform economy ή όπως αποδίδεται στα ελληνικά της «εργασίας των επί μέρους παραδοτέων».
Σύμφωνα με το Cedefop οι πρακτικές εργασίας με βάση το συνεργατικό μοντέλο είναι πολλές, αλλά στο διαδίκτυο δύο είναι οι βασικοί τύποι, το online freelancing, δηλαδή η εργασία από ελεύθερους επαγγελματίες και το microwork, που είναι η εκτέλεση μέρους μιας σειράς εργασιών που συναποτελούν ένα μεγάλο ενοποιημένο έργο που ολοκληρώνεται από πολλούς ανθρώπους μέσω του διαδικτύου.
Σε αντίθεση με το online freelancing, το οποίο συνήθως περιλαμβάνει πιο περίπλοκα, υψηλής ειδίκευσης έργα και δραστηριότητες, τα έργα στο microwork ανατίθενται σε εξωτερικούς συνεργάτες και είναι κατανεμημένα σε μικρές μονάδες για να τα εκτελέσουν εργαζόμενοι πλήρους απασχόλησης. Ορισμένες «μικροεργασίες» όπως εισαγωγή δεδομένων, μετρήσεις τάσεων και έρευνες μέσω κοινωνικών δικτύων ή άλλες εργασίες μπορούν συνήθως να ολοκληρωθούν σε λίγα λεπτά και απαιτούν βασικές γνώσεις υπολογιστών.
Τέτοιες εργασίες συνήθως παρακολουθούνται από αλγόριθμους και όχι από ανθρώπους, με έναν τρόπο εποπτείας της εργασίας που ονομάζεται «αλγοριθμική διαχείριση». Το τελευταίο διάστημα δε παρατηρείται αύξηση στη χρήση του microwork για την επεξεργασία μεγάλων δεδομένων στο πλαίσιο της κατάρτισης αλγορίθμων μηχανικής μάθησης που υποστηρίζουν τεχνολογίες της τεχνητής νοημοσύνης.
Η πλατφόρμα ως πηγή εισοδήματος
Η έρευνα του Cedefop σε δείγμα 1.004 microworkers έδωσε δεδομένα που μελετήθηκαν σε σύγκριση με τα δεδομένα σε δείγμα οnline freelancers οδηγώντας σε συμπεράσματα για το παραγόμενο έργο των επαγγελματιών, τις μαθησιακές πρακτικές, την ανάπτυξη δεξιοτήτων και τα προσωπικά κίνητρα των εργαζομένων που απασχολούνται σε εργασίες μέσω πλατφορμών. Οι εργαζόμενοι του microwork δεν τείνουν να βασίζονται στην πλατφόρμα ως κύρια πηγή εισοδήματος, σε αντίθεση με τους online freelancers, αν και μπορεί να είναι και γι’ αυτούς μια βιώσιμη επιλογή για ένα δευτερεύον εισόδημα σε εποχές μεγάλης αβεβαιότητας, ειδικά για πληθυσμούς νεότερων ενηλίκων όπως οι φοιτητές, που αναζητούν εργασιακή εμπειρία για να διεκδικήσουν μια καλύτερα αμειβόμενη θέση εργασίας.
Τα ευρήματα της μελέτης υποδηλώνουν επίσης τη δυναμική του μοντέλου microwork για την επανένταξη περιθωριοποιημένων στην αγορά εργασίας ομάδων όπως π.χ. είναι οι συνταξιούχοι, τα άτομα με ειδικές ανάγκες και οι άνεργοι. Διαπιστώνεται ότι συνεισφέρει στη μείωση των εμποδίων εισόδου και στην ανάδειξη πιο αποτελεσματικών καναλιών για απασχόληση που ταιριάζουν με τις δεξιότητες των ατόμων. Επίσης οι εργαζόμενοι του microwork αναφέρουν γενικά υψηλά επίπεδα ικανοποίησης κατά την ολοκλήρωση των εργασιών τους.
Ευκαιρίες για επανένταξη στην αγορά εργασίας
Όπως και για τους online freelancers έτσι και για τους εργαζόμενους του μοντέλου microwork η μελέτη CrowdLearn του Cedefop υπογραμμίζει την κρίσιμη σημασία της αυτορυθμιζόμενης εκμάθησης δεξιοτήτων στην εργασία μέσω πλατφορμών. Οι εργαζόμενοι χρειάζονται ένα βασικό επίπεδο δεξιοτήτων για να σχεδιάσουν, να εφαρμόσουν και να αξιολογήσουν τη δική τους μάθηση και να εμπλακούν στην ανάπτυξη δεξιοτήτων που τους βοηθά να βρουν καλύτερα αμειβόμενες και ικανοποιητικές γι’ αυτούς εργασίες, να κατανοήσουν τις σύνθετες συνεργασίες μέσω πλατφόρμας, τη ροή της εργασίας και τους κανόνες που τη διέπουν και να εντοπίσουν αξιόπιστους πελάτες στο διαδίκτυο. Αυτό αντικατοπτρίζεται στα ευρήματα του Cedefop αναφορικά με τις πιο δημοφιλείς δεξιότητες που αναπτύσσουν οι εργαζόμενοι του microwork κατά την εκτέλεση εργασιών μέσω πλατφόρμας όπως οι αναλυτικές δεξιότητες (58%). Σε πλήρη αντίθεση με τους online freelancers, η λιγότερο συχνά αναπτυγμένη δεξιότητα για τους εργαζόμενους του microwork είναι οι δεξιότητες επικοινωνίας (26%). Αυτό αποδίδεται εν πολλοίς στον κατακερματισμό της φύσης της μικροεργασίας και στην επικοινωνία μεταξύ των αιτούντων και των εργαζομένων που περιορίζεται στα απολύτως αναγκαία, μέσω της πλατφόρμας. Η μελέτη προειδοποιεί ότι πολλοί εργαζόμενοι του microwork αντιλαμβάνονται τα καθήκοντά τους ως επαναλαμβανόμενα και μονότονα. Περίπου 48% των εργαζόμενων του microwork αναφέρουν πώς η εκπαίδευσή τους θα τους είναι χρήσιμη σε μελλοντικές θέσεις εργασίας, σε αντίθεση με το 76% των διαδικτυακών ελεύθερων επαγγελματιών που αναφέρουν το ίδιο.
