Εμ. Κριαράς: Αυτά που με έμαθαν τα 107 χρόνια ζωής μου

Έζησε 107 χρόνια και από ότι παραδέχονταν με λύπη τον τελευταίο καιρό τον πλησίαζαν περισσότερο για συνεντεύξεις περισσότερο γιατί έκανε εντύπωση η ηλικία του παρά το έργο που άφησε πίσω του και τα πιστεύω του. Έφυγε από την ζωή το βράδυ της Παρασκευής. Το «WE» διάβασε συνεντεύξεις που είχε παραχωρήσει τα τελευταία χρόνια και παρακολούθησε ντοκυμαντέρ για την ζωή του και παραθέτει απόψεις του, θέσεις του και αποστάγματα ζωής.

Για τους νεοέλληνες
Ο Έλληνας έχει τον ηρωισμό να θαυμάζει τους αρχαίους -χωρίς, όμως, να τους γνωρίζει, ούτε να τους καταλαβαίνει. Έτσι, γιατί τον βολεύουν.

Φροντίζει για τον διορισμό του «ανάξιου» συνήθως παιδιού του σε βάρος του άξιου παιδιού του διπλανού, ο οποίος δεν έχει τις ίδιες γνωριμίες. Όταν κοιτάς μόνο το παιδί σου και όχι και πέρα από αυτό βοηθάς να εξευτελισθεί ο νεοελληνικός κόσμος.

Φροντίζει να δουλεύει όσο το δυνατό λιγότερο, να πάει αργότερα και να φεύγει νωρίτερα από τη δουλειά του, να βάζει στην τσέπη του ό,τι και όσο μπορεί ο καθένας -όχι μόνο οι πολιτικοί- απ’ αυτά που δεν του ανήκουν, να μισεί και να υπονομεύει τον «άλλο».

Το «μαζί τα φάγαμε» ενέχει μια μεγάλη αλήθεια . Υπό την έννοια της νοοτροπίας που έχει επικρατήσει. Λείπει η εθνική αλληλεγγύη και επικρατεί- ακόμα και σήμερα εν μέσω αυτής της ανθρωποφονικής κρίσης -το ατομικό συμφέρον.

Είναι έξυπνος ο ελληνικός λαός αλλά δεν τον βοηθάει η εξυπνάδα του γιατί δεν έχει σωστή νοοτροπία, δηλαδή ηθική νοοτροπία.

Ο υλισμός είναι που σκότωσε το όραμα. Κι ο υλισμός είναι που διδάσκεται από γονείς και δασκάλους. Όλα γίνονται με στόχο την εξασφάλιση παχυλού κέρδους.

Για την ελληνική υπηκοότητα
Έλληνες είναι εκείνοι που αισθάνονται ότι είναι Έλληνες. Να σας δώσω ένα παράδειγμα. Η βοηθός μου ήταν στη Γεωργία, ήξερε ότι είναι ελληνικής καταγωγής, δεν ήξερε λέξη ελληνικά, αλλά είχε τη συνείδηση ότι είναι Ελληνίδα.

Γεννήθηκες εδώ, μορφώθηκες εδώ, είσαι Έλληνας. Σε προστατεύω για να μπορέσεις να ζήσεις. Εγώ έχω βαφτισιμιό ο οποίος γεννήθηκε στο Παρίσι. Με το που γεννήθηκε έχει ταυτότητα γαλλική.

Για τους νέους
Να μην φεύγουν στο εξωτερικό. Να μάθουν να επιμένουν και να υπομένουν. Χάνουμε το αίμα μας ως έθνος με τη φυγή των νέων. Να μείνουν εδώ, να δουλέψουν, να αγαπήσουν την εργασία, να μην απεργούν, εδικά οι δάσκαλοι, οι γιατροί.

Πώς μπορεί να είναι ικανοποιημένος ο νέος όταν έχει το παράδειγμα των γονέων και της κοινωνίας του; Απογοητεύεται. «Δε με ενδιαφέρει η πολιτική», λέει. Μέγα σφάλμα, γιατί η πολιτική είναι η ζωή σου. Άμα πηγαίνει εκείνη άσχημα, άσχημα πάει και η ζωή σου.

Για την παρούσα οικονομική και πολιτική κατάσταση (σ.σ. 2011 – 2013)
Μέχρι πρόσφατα πήγαινα και ψήφιζα. Τώρα δεν με βαστούν τα πόδια μου να πάω στο εκλογικό κέντρο. Είχα τοποθετηθεί και στο ψηφοδέλτιο επικρατείας του ΠΑΣΟΚ. Μου είχε τηλεφωνήσει τότε ο κ. Πετσάλνικος για να ζητήσει την έγκρισή μου και του είχα πει -θυμάμαι- ότι αποδέχομαι, αλλά θα ήθελα να είναι πιο σοσιαλιστικό το κόμμα. Δυστυχώς, δεν τα κατάφερε.

Δεν είμαι υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ. Δεν έχω εμπιστοσύνη σ’ αυτά που λέει ο κ. Τσίπρας, ούτε το ΚΚΕ. Τον κομμουνισμό τον γνωρίσαμε στη Ρωσία έτσι όπως εφαρμόστηκε.

Ήμουν υπέρ του κ. Κουβέλη. Πίστευα πως είναι αυτός που εκφράζει μια αριστερή πολιτική, αλλά δημοκρατική. Όπως ήταν και το όνομα του κόμματός του. Είναι λυπηρό, όμως, το ότι και σ’ αυτό τον πολιτικό χώρο υπήρξαν εσωτερικές διαφωνίες και διασπαστικές κινήσεις που οδήγησαν και στην αποχώρησή του από την κυβέρνηση.

Δεν μπορούμε να κάνουμε στατιστική, να πούμε οι καλοί είναι 60% οι κακοί 40% ή δεν ξέρω εγώ τι. Μπορεί οι καλοί να είναι περισσότεροι. Οι σιωπηλοί. Δεν κρίνεται όμως ένας λαός από τους σιωπηλούς. Κρίνεται από εκείνους που ενεργούν, από την Χρυσή Αυγή κρίνεται. Καταστροφή για την Ελλάδα, ότι υπάρχουν άνθρωποι που την υποστηρίζουν.

Θα προτιμούσα να μην ζω παρά να βλέπω αυτή την κατάσταση. Εύχομαι να φύγω σύντομα. Κάθε ημέρα που παίρνω την εφημερίδα μου και διαβάζω: τούτο εκκρεμεί, σε αυτό διαφωνούν, η Ευρώπη λέει έτσι. Το ότι δεν μπορεί να βρεθεί κοινός τόπος είναι τραγωδία για εμένα.

Δεν μ’ ενδιαφέρει πλέον η πολιτική με τον τρόπο που ασκείται. Η πολιτική μας ζωή οδηγείται σε συντηρητισμό κι αμφιβάλλω αν θα μπορέσει σύντομα να ανακάμψει. Είναι η κρίση σε συνδυασμό με την έλλειψη παιδείας.

Για την Τουρκία
Κακά τα ψέματα, ο Τούρκος δεν είναι και τόσο Ευρωπαίος… Κάποιοι το βλέπουν οικονομικά, αν συμφέρει ή δεν συμφέρει, αλλά δύσκολο να πούμε ότι η Τουρκία είναι Ευρώπη. Ακόμη και όταν έφθανε ώς τη Βιέννη, και τότε δεν ήταν. Άλλο αν θέλουμε να μπει στην Ευρώπη για να μην τσακωνόμαστε, για να έχουμε την ησυχία μας.

Για τα Σκόπια
Η ονομασία «Βόρεια Μακεδονία» δεν θα με πείραζε. Προσδιορίζει ότι αυτοί βρίσκονται πάνω κι εμείς είμαστε κάτω. Διότι ένα μέρος της Μακεδονίας είναι ελληνικό άλλο βουλγαρικό και άλλο σλαβικό. Αυτοί βέβαια θέλουν να πάρουν αξία από τον Μεγάλο Αλέξανδρο. Ο Αλέξανδρος όμως δεν ήταν Σκοπιανός. Είναι γελοίο. Ο Αλέξανδρος ήταν μαθητής του Αριστοτέλη και ο Αριστοτέλης του δίδαξε ελληνικά.

Αυτοί όταν λένε «μακεδονική γλώσσα» εννοούν τη σλαβική διάλεκτο. Η γλώσσα όμως που μιλούσε ο Αλέξανδρος δεν ξέρουμε τι ακριβώς ήταν. Οι γλωσσολόγοι μελετούν το θέμα και υποστηρίζουν ότι ήταν συγγενική της ελληνικής.

Για τον έρωτα
Ερωτεύτηκα πολύ. Έζησα όλη μου τη ζωή ερωτευμένος. Με την κυριολεξία του όρου. Με συγκίνηση.