Ευρωπαϊκή Ένωση και ανεργία των νέων

του Παναγιώτη Αλεβαντή*

Ίσως θα ήταν πλεονασμός να πούμε ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα που απασχολεί τους σημερινούς νέους είναι η ανεργία. Αυτό θεωρούν ως την κύρια πρόκληση για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 54% των ερωτηθέντων Ελλήνων ηλικίας 16 έως 30 ετών σε μια έρευνα του Ευρωβαρομέτρου που έγινε πριν από έναν χρόνο. Παρόμοιο είναι και το ποσοστό της ανεργίας των νέων (49,8%) που κατέγραψε η ευρωπαϊκή στατιστική υπηρεσία (Eurostat) το Γενάρη του 2015. Όμως, τι κάνει η Ευρώπη για να βοηθήσει τους νέους να αντιμετωπίσουν το φάσμα της ανεργίας; Κάνει πολλά, χρήσιμα και καινοτόμα!

Ένα πετυχημένο πρόγραμμα – το Erasmus

Ποιος νέος δεν έχει ακούσει για το πρόγραμμα Erasmus; Από το 1987 που θεσπίστηκε το περίφημο ευρωπαϊκό πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών, σπουδαστών και διδασκόντων πάνω από 3 εκατ. άτομα επωφελήθηκαν από σπουδές και επιμόρφωση σε μιαν άλλη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Άλλα 4 εκατ. θα επωφεληθούν από το ανανεωμένο πρόγραμμα Erasmus+ κατά την περίοδο 2014-2020. Το νέο πρόγραμμα ενισχύει επίσης τη διάσταση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και των ανταλλαγών για πρακτική άσκηση στο εξωτερικό.

Και πώς βοήθησε στην αντιμετώπιση της ανεργίας το Erasmus; Από την αξιολόγηση του προγράμματος που έγινε το 2014 προέκυψε ότι όσοι σπούδασαν στο εξωτερικό είχαν 50% λιγότερες πιθανότητες να αντιμετωπίσουν μακροχρόνια ανεργία σε σύγκριση με εκείνους που δεν έχουν σπουδάσει ή δεν έχουν παρακολουθήσει κατάρτιση στο εξωτερικό και, πέντε χρόνια μετά την αποφοίτησή τους, το ποσοστό ανεργίας τους είναι κατά 23% χαμηλότερο. Παράλληλα όσοι συμμετείχαν σε ανταλλαγές του προγράμματος μπορούσαν ευκολότερα να μετακομίσουν στο εξωτερικό προς εξεύρεση εργασίας.

Μια άλλη διάσταση της δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη νεολαία αφορά τις ανταλλαγές νέων εθελοντών. Η Ευρωπαϊκή Δικτυακή Πύλη της Νεολαίας περιλαμβάνει πλήθος ευκαιριών για τους νέους και τις νέες που θέλουν να συμμετάσχουν εθελοντικά σε δραστηριότητες στους τομείς της ανθρωπιστικής βοήθειας, της κοινωνικής ένταξης και της υποστήριξης τοπικών κοινοτήτων κατά τη διάρκεια των διακοπών. Και η συμμετοχή σε τέτοιες δράσεις εμπλουτίζει το βιογραφικό και συμβάλλει στην εξεύρεση εργασίας αφού οι σοβαροί εργοδότες προτιμούν σύμφωνα με την αξιολόγηση του προγράμματος Erasmus, υποψήφιους με εγκάρσιες δεξιότητες (φιλομάθεια, ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, ανεκτικότητα και αυτοπεποίθηση), αλλά και με διεθνή εμπειρία.

Άλλα εργαλεία καταπολέμησης της ανεργίας

Τι άλλο προφέρει η Ένωση στους νέους που ψάχνουν για δουλειά; Την υπηρεσία Europass για την σύνταξη τυποποιημένου βιογραφικού σημειώματος μαζί με το Ευρωπαϊκό Διαβατήριο Δεξιοτήτων. Την υπηρεσία EURES για την εύρεση εργασίας ανά την Ευρώπη. Και τέλος δρομολόγησε την πρωτοβουλία «Εγγύηση για τη Νεολαία» στο πλαίσιο της οποίας οι άνεργοι νέοι ηλικίας κάτω των 25 θα λαμβάνουν μια συγκεκριμένη, ποιοτική προσφορά εργασίας, μαθητείας, πρακτικής άσκησης ή συνέχισης της εκπαίδευσής τους μέσα σε 4 μήνες αφότου ολοκληρώσουν την επίσημη εκπαίδευσή τους ή καταστούν άνεργοι.

Η Ένωση διαθέτει επίσης ένα σημαντικότατο εργαλείο για την ενίσχυση της επαγγελματικής κατάρτισης και της εξάλειψης των αιτίων που δημιουργούν κοινωνικές ανισότητες: το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο. Το ΕΚΤ λειτουργεί επενδύοντας στο ανθρώπινο κεφάλαιο της Ευρώπης – τους εργαζόμενους, τους νέους και όλους όσους αναζητούν εργασία. Στόχος των δράσεων που συγχρηματοδοτεί είναι η βελτίωση των προοπτικών απασχόλησης, ιδιαίτερα αυτών που δυσκολεύονται στην εξεύρεση εργασίας.

Έτσι συγχρηματοδοτούνται από έργα φιλανθρωπικών οργανώσεων μικρής κλίμακας που βοηθούν τα άτομα με αναπηρίες να βρουν κατάλληλες θέσεις εργασίας, έως εθνικά έργα που προωθούν την επαγγελματική κατάρτιση για ολόκληρο τον πληθυσμό. Υπάρχουν επίσης έργα που απευθύνονται στα εκπαιδευτικά συστήματα, τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές, έργα για νέους και άτομα μεγαλύτερης ηλικίας που αναζητούν εργασία, και έργα για δυνητικούς επιχειρηματίες από κάθε κοινωνικό υπόβαθρο.

Όμως, όπως είπαμε, η Ένωση κατοχυρώνει την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζόμενων και των υπηρεσιών. Και σε αυτό το πλαίσιο έχουν γίνει πολλά π.χ. στον τομέα της αναγνώρισης των επαγγελματικών προσόντων σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η σχετική οδηγία καλύπτει τα ιατρικά επαγγέλματα (ιατροί διαφόρων ειδικοτήτων, νοσοκόμοι, οδοντίατροι, κτηνίατροι, μαίες και μαιευτές, φαρμακοποιοί) και τους αρχιτέκτονες καθώς και πολλά άλλα επαγγέλματα με βάση κοινές αρχές και δοκιμασίες εκπαίδευσης (π.χ. λογιστές, οικονομολόγοι, μηχανικοί και τεχνίτες κάθε ειδικότητας και πολλοί άλλοι). Οι αρμόδιες αρχές οφείλουν να εκδώσουν απόφαση αναγνώρισης των επαγγελματικών προσόντων εντός το πολύ τεσσάρων μηνών από την κατάθεση του σχετικού φακέλου, υπό την προϋπόθεση βεβαίως ότι ο υποψήφιος έχει και τις απαραίτητες γλωσσικές γνώσεις.

Θα μπορούσε η Ένωση να κάνει περισσότερα για το μεγάλο πρόβλημα της ανεργίας; Θα πρέπει να υπενθυμίσουμε εδώ ότι ο τομέας της απασχόλησης δεν αποτελεί αντικείμενο αποκλειστικής ή συντρέχουσας αρμοδιότητας της Ένωσης αλλά υπόκειται απλώς σε συντονισμό σε διακυβερνητικό επίπεδο. Επίσης, στους τομείς της παιδείας και της επαγγελματικής κατάρτισης η Ένωση δεν έχει αποκλειστική αρμοδιότητα (όπως π.χ. στον ανταγωνισμό) ούτε και συντρέχουσα αρμοδιότητα (όπως π.χ. στο περιβάλλον) αλλά μπορεί μόνον να αναλαμβάνει δράσεις για να υποστηρίζει, να συντονίζει ή να συμπληρώνει τη δράση των κρατών μελών.

Όμως ήδη όσα αναφέρθηκαν είναι πάρα πολλά. Αν μάλιστα συνδυαστούν και με τις δράσεις τη Ένωσης στους τομείς της Έρευνας, της Καινοτομίας και της Κοινωνίας των Πληροφοριών μπορούν να αποφέρουν θεαματικά αποτελέσματα. Αλλά γι’ αυτά θα μιλήσουμε σε επόμενο άρθρο …

* Φυσικός, στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com