Έχετε αναρωτηθεί πώς μυρίζει το… Διάστημα; Οι αστροναύτες έχουν την απάντηση
Το διάστημα είναι ένα σχεδόν τέλειο κενό, που σημαίνει ότι δεν υπάρχει αέρας για να μεταφέρει μυρωδιές όπως τις αντιλαμβανόμαστε στη Γη. Κι όμως, οι αστροναύτες έχουν αναφέρει διαφορετικές μυρωδιές όταν επιστρέφουν από τους διαστημικούς τους περιπάτους. Πώς είναι δυνατόν αυτό; Επιπλέον, οι επιστήμονες μπορούν να μελετήσουν ουράνια σώματα και να κάνουν τεκμηριωμένες υποθέσεις για το πώς μπορεί να μυρίζουν αυτά τα αντικείμενα. Η μελέτη των μυρωδιών του διαστήματος δεν είναι απλώς μια περιέργεια. Προσφέρει στους επιστήμονες πολύτιμη γνώση για τη χημεία του σύμπαντος. Κάθε ξεχωριστή μυρωδιά προέρχεται από ένα συγκεκριμένο μόριο, και αναγνωρίζοντάς τα, οι ερευνητές μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα τη σύνθεση πλανητών, φεγγαριών και διαστρικών αερίων και πώς αναπτύσσονται οι πλανήτες και τα άστρα.
Για παράδειγμα, οι ενώσεις θείου υποδηλώνουν ηφαιστειακή δραστηριότητα, ενώ οι υδρογονάνθρακες παραπέμπουν σε διαδικασίες που συνδέονται με τα δομικά στοιχεία της ζωής. Οι μυρωδιές προσφέρουν επίσης ενδείξεις για τις συνθήκες επιφάνειας πλανητών και φεγγαριών και για τις ατμοσφαιρικές τους αντιδράσεις. Αυτό βοηθά τους επιστήμονες να βελτιώσουν τα μοντέλα για μακρινούς κόσμους που δεν μπορούμε να βιώσουμε άμεσα. Συνοπτικά, τα αρώματα του διαστήματος δεν είναι απλώς αισθητικές λεπτομέρειες· είναι ένα παράθυρο στην πλανητική επιστήμη, την αστροχημεία και την ιστορία του ηλιακού μας συστήματος.
Τι μύρισαν οι αστροναύτες;
Οι αστροναύτες έχουν αναφέρει σταθερά μια ξεχωριστή, συχνά μεταλλική ή όξινη οσμή μετά τις διαστημικές τους βόλτες και τις σεληνιακές αποστολές. Μπαίνοντας ξανά στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό και αφαιρώντας τα κράνη τους, πολλοί περιέγραψαν μια μυρωδιά που τους θύμιζε καμένο φιλέτο, ζεστό μέταλλο ή καπνό από ηλεκτροσυγκόλληση. Ο αστροναύτης της NASA Don Pettit, για παράδειγμα, την περιέγραψε ως «ευχάριστη, γλυκιά μυρωδιά συγκόλλησης», που του θύμισε τον χρόνο του με τον εξοπλισμό τόξου συγκόλλησης. Άλλοι αστροναύτες ανέφεραν παρόμοιες εντυπώσεις: καμένο κρέας, καμένα μπισκότα ή πυρίτιδα.
Κατά τη διάρκεια των αποστολών Apollo, οι θαλάμοι των σεληνιακών μονάδων γέμισαν με τη μυρωδιά της καμένης πυρίτιδας. Ο αστροναύτης του Apollo 17 Harrison “Jack” Schmitt είπε ότι «η μυρωδιά της πυρίτιδας ήταν χαραγμένη στη μνήμη μας πολύ περισσότερο από άλλες οσμές». Το ίδιο ανέφεραν και άλλοι, όπως ο Charles Duke του Apollo 16: «Η σεληνιακή σκόνη μυρίζει σαν πυρίτιδα».
Οι επιστήμονες θεωρούν ότι το ατομικό οξυγόνο στη χαμηλή γήινη τροχιά μπορεί να κολλάει στα υλικά της στολής και, μετά την επαναπίεση, να αντιδρά με τον αέρα παράγοντας αυτές τις οσμές. Η σεληνιακή σκόνη πιθανώς μυρίζει έτσι εξαιτίας χημικών δεσμών που δημιουργούνται από πρόσκρουση μετεωριτών και αντιδρούν με το οξυγόνο στην καμπίνα. Ωστόσο, η μυρωδιά ξεθωριάζει όσο περισσότερο εκτίθεται η σκόνη σε οξυγόνο και υγρασία.
Δυσοσμία κομητών
Χάρη στην αποστολή Rosetta του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος, οι επιστήμονες απέκτησαν πρωτοφανή εικόνα για το «άρωμα» του κομήτη 67P/Churyumov-Gerasimenko. Με τη βοήθεια του Philae, οι ερευνητές ανίχνευσαν ένα κοκτέιλ πτητικών ενώσεων: υδρόθειο (μυρωδιά σάπιου αυγού), αμμωνία (στάβλος), φορμαλδεΰδη (πνιγηρή οσμή), υδροκυάνιο (πικρό αμύγδαλο), μεθανόλη (αλκοόλ), διοξείδιο του θείου (ξίδι) και δισουλφίδιο του άνθρακα (γλυκιά, αρωματική οσμή). Το άρωμα του κομήτη χαρακτηρίστηκε «πολύ έντονο».
Σάπια αυγά στον Άρη
Ο Άρης, με την ατμόσφαιρα πλούσια σε διοξείδιο του άνθρακα και το έδαφος γεμάτο θείο, μαγνήσιο, σίδηρο και χλώριο, θεωρείται ότι μυρίζει θειώδες, σαν «σάπιο αυγό» με μια κιμωλώδη γλυκύτητα. Ωστόσο, παρατηρήσεις δείχνουν ότι τέτοιες ενώσεις υπάρχουν σε πολύ μικρές ποσότητες, άρα η μυρωδιά θα ήταν διακριτική και τοπική.
Ο Τιτάνας, το φεγγάρι της βενζίνης
Ο Τιτάνας, δορυφόρος του Κρόνου, είναι γεμάτος υδρογονάνθρακες, όπως μεθάνιο και αιθάνιο, που συνθέτουν την ατμόσφαιρά του και τις λίμνες του. Αυτό σημαίνει ότι θεωρητικά μυρίζει πετρέλαιο ή βενζίνη. Τα δεδομένα από την αποστολή Cassini-Huygens το επιβεβαίωσαν.
Το κέντρο του Γαλαξία δεν είναι «γαλακτώδες»
Στην καρδιά του Γαλαξία μας βρίσκεται το μοριακό νέφος Sagittarius B2, γεμάτο οργανικά μόρια. Ανάμεσά τους η αιθυλική φορμική, που δίνει γεύση στα σμέουρα και άρωμα στο ρούμι. Όμως, το σύννεφο είναι τόσο αραιό που η μυρωδιά θα ήταν σχεδόν αδύνατο να ανιχνευθεί. Στην πραγματικότητα, το χημικό του «άρωμα» είναι πολύ πιο περίπλοκο και, πιθανότατα, δυσάρεστο.
