Οι επενδύσεις σε οπτικές ίνες και 5G που έρχονται για να αλλάξουν τη χώρα

Η επέκταση των δικτύων 5G και των οπτικών ινών στην Ελλάδα αποτελεί ένα στοίχημα το οποίο θα καθορίσει σε πολύ μεγάλο βαθμό την αναπτυξιακή πορεία της οικονομίας στις επόμενες δεκαετίες. Και αυτό δεν αποτελεί υπερβολή, αλλά μια πραγματικότητα η οποία απαιτεί από τους φορείς του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα απόλυτη προσήλωση και συνεργατικότητα.

Με την εκκίνηση του Εθνικού Ευρυζωνικού Σχεδίου 2021-2027 για την υλοποίηση έργων αξίας 2,5 δισ. ευρώ, εγκαινιάστηκε επίσημα μία από τις πιο φιλόδοξες επενδυτικές τεχνολογικές πρωτοβουλίες των τελευταίων ετών. Το μεγαλύτερο ΣΔΙΤ που «τρέχει» αυτήν τη στιγμή για την ανάπτυξη υποδομών υπερυψηλής ευρυζωνικότητας Ultra-Fast Broadband – UFBB, προϋπολογισμού 870 εκατ. ευρώ (700 εκατ. χωρίς τον ΦΠΑ), έχοντας μάλιστα εξασφαλίσει χρηματοδότηση 300 εκατ. ευρώ από το ΕΣΠΑ 2014-2021, φιλοδοξεί να γεφυρώσει το ψηφιακό χάσμα στις περιφέρειες της χώρας και να αναπτύξει τις ευρυζωνικές υποδομές νέας γενιάς με βάση τους στόχους ευρυζωνικότητας που έθεσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το 2025.

Παράλληλα, η ανάγκη αξιοποίησης επιπλέον πόρων έφερε το έργο-παρέμβαση Ultra-Fast Broadband 2 μέσω του ΕΣΠΑ 2021-2017, με στόχο την ενίσχυση της συνδεσιμότητας στο Εθνικό Ευρυζωνικό Σχέδιο. Το συνολικό κόστος ανάπτυξης των υποδομών για το UFBB 2 αγγίζει περίπου το 1,2 δισ. ευρώ, με την εκτιμώμενη ανάγκη δημόσιας χρηματοδότησης να φτάνει τα 400 εκατ. ευρώ.

Μεγάλη πρόκληση η σταθερή τηλεφωνία

Μετά τη δημοπράτηση του φάσματος για τα δίκτυα πέμπτης γενιάς το 2020, με το Δημόσιο να αντλεί κεφάλαια ύψους 372 εκατ. ευρώ, οι ιδιώτες πάροχοι προχωρούν σε επενδύσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων για την ανάπτυξη του δικτύου 5G. Από την πλευρά, όμως, των δικτύων σταθερής ευρυζωνικότητας, υπάρχουν μεγάλα περιθώρια βελτίωσης. Στην Ευρώπη οι συνδέσεις 5G διπλασιάζονται, και η κάλυψη σε οπτικές ίνες (Fiber to the Home-FTTH) ξεπερνά το 50%. Όσον αφορά δε τις υπερυψηλές ταχύτητες, η Ελλάδα είναι 25η μεταξύ των «27», σύμφωνα με τα τελευταία δημοσιευμένα στοιχεία του δείκτη DESI (Digital Economy and Society Index).

«Η Ελλάδα έχει καλές επιδόσεις στην κινητή, αλλά όχι το ίδιο καλές στη σταθερή τηλεφωνία» τονίζει στο Fortune ο υπουργός Επικρατείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Κυριάκος Πιερρακάκης. «Στην κινητή βρίσκεται στην 25η θέση παγκοσμίως, αλλά στη σταθερή στην 92η ως προς τις ταχύτητες, σύμφωνα με στοιχεία της Ookla του Ιανουαρίου 2022. Και υπάρχουν αρκετοί λόγοι γι’ αυτό, όπως, πέρα από τις γεωγραφικές προκλήσεις της χώρας, η καθυστέρηση στη λεγόμενη αποχαλκοποίηση, στις επενδύσεις για την ανάπτυξη των δικτύων Νέας Γενιάς. Έχοντας ως προτεραιότητα τη μετάβαση στη νέα εποχή των τηλεπικοινωνιών, αλλά και έχοντας λάβει τα δεδομένα των επενδυτικών σχεδίων των ιδιωτών παρόχων, σχεδιάσαμε μια σειρά έργων προκειμένου να καλύψουμε την απόσταση από τις χώρες οι οποίες έχουν ήδη επενδύσει στον τομέα.

Είμαστε στις τρεις πρώτες ευρωπαϊκές χώρες που προχώρησαν στην απονομή του φάσματος του 5G, ολοκληρώνοντας μια δημοπρασία με καινοτόμο τρόπο και φροντίζοντας για την ανάπτυξη της έρευνας και του σχετικού με τη νέα αυτή τεχνολογία οικοσυστήματος στην Ελλάδα. Και, φυσικά, έχουμε τα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης, που μας δίνουν τη δυνατότητα να χρηματοδοτήσουμε το σύνολο της ψηφιακής μας στρατηγικής και στον χώρο των τηλεπικοινωνιών».

Κυριάκος Πιερρακάκης: «Τα κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης προσφέρουν δυνατότητα χρηματοδότησης της ψηφιακής στρατηγικής μας».

Με βάση τα τελευταία δεδομένα της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ), οι γραμμές υπερυψηλών ταχυτήτων (από 100 Mbps και άνω) αντιπροσωπεύουν το 10,5% των ευρυζωνικών γραμμών της χώρας για το πρώτο εξάμηνο του 2021. Οι γραμμές υψηλών ταχυτήτων (από 30 έως 100 Mbps) συνιστούν ποσοστό 30,6%, παραμένοντας σχεδόν αμετάβλητες σε σχέση με τα τέλη του 2020 (30,5%). Περί τα τέλη του 2021 η κάλυψη δικτύων υπερυψηλής χωρητικότητας −τουλάχιστον 100 Mbps (VHCN)− παρέμεινε περιορισμένη, καθώς το FTTH ήταν διαθέσιμο μόνο στο 7,1% των νοικοκυριών της Ελλάδας που βρίσκονται κυρίως σε αστικές περιοχές. Αξίζει να σημειωθεί ότι το Εθνικό Σχέδιο Ευρυζωνικής Πρόσβασης Επόμενης Γενιάς (Εθνικό Σχέδιο NGA) είχε θέσει δύο ελάχιστους στόχους ως το 2020:

• Διαθεσιμότητα πρόσβασης στο Διαδίκτυο με ταχύτητες άνω των 30 Mbps για όλους τους Έλληνες.
• Τουλάχιστον 50% των ελληνικών νοικοκυριών να διαθέτουν σύνδεση στο Διαδίκτυο με ταχύτητα άνω των 100Mbps.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΕΤΤ, οι ευρυζωνικές συνδέσεις κατά το πρώτο εξάμηνο του 2021 ανήλθαν σε 4.338.095 (διείσδυση 40,5% στον πληθυσμό), σημειώνοντας αύξηση 1,6%. Οι γραμμές πρόσβασης σε δίκτυα NGA (νέας γενιάς, δηλαδή οπτική ίνα τουλάχιστον μέχρι την υπαίθρια καμπίνα) που ανέπτυξαν οι εναλλακτικοί πάροχοι κατά το πρώτο εξάμηνο του 2021 ανήλθαν σε 620.870 (μερίδιο 14,31% επί του συνόλου των ευρυζωνικών γραμμών), έναντι 472.613 στο τέλος του 2020.

Οι επενδύσεις των τηλεπικοινωνιακών παρόχων και η ΔΕΗ

Τα επενδυτικά πλάνα των τριών μεγάλων τηλεπικοινωνιακών παρόχων στην Ελλάδα για την επέκταση των δικτύων 5G, αλλά και του δικτύου Fiber to the Home (FTTH), είναι εξαιρετικά φιλόδοξα. Είναι χαρακτηριστικό, άλλωστε, ότι η Ελλάδα συγκέντρωσε 99% στον δείκτη ετοιμότητας 5G, που σημαίνει ότι εκχώρησε το σύνολο σχεδόν των καινοτόμων ζωνών του εναρμονισμένου σε επίπεδο ΕΕ φάσματος 5G, ενώ οι συνολικές επενδύσεις για την επέκταση του δικτύου οπτικών ινών αναμένεται να ξεπεράσουν τα τέσσερα δισ. ευρώ.

• Η Cosmote πέτυχε τον στόχο της επέκτασης του δικτύου 5G για το 2021, καλύπτοντας το 60% του πληθυσμού, ενώ για το 2022 o πήχης ανέβηκε στο 80%. Η εταιρεία έχει δημιουργήσει το μεγαλύτερο δίκτυο 5ης γενιάς στη χώρα, με την κάλυψη στα μεγάλα αστικά κέντρα Αθήνας και Θεσσαλονίκης να ξεπερνά το 97% και 90%, αντίστοιχα. Οι επενδύσεις της εταιρείας στη δημιουργία του νέου δικτύου οπτικών ινών και των Gigabit, θα ξεπεράσει τα τρία δισ. ευρώ ως το 2027.
• Η Vodafone, που έχει επενδύσει ήδη πάνω από 1,5 δισ. ευρώ, υλοποιεί επενδύσεις ύψους 600 εκατ. ευρώ στην αύξηση της κάλυψης 5G Giga Network, στοχεύοντας σε περαιτέρω ανάπτυξη του δικτύου οπτικών ινών και διασύνδεση των νησιωτικών προορισμών.
• Η WIND Ελλάς, μετά την εξαγορά της από τη United Group, αναμένεται να επενδύσει 1,3 δισ. ευρώ μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια, εστιάζοντας στην επέκταση του δικτύου οπτικών ινών, την ανάπτυξη του 5G και τη συνδρομητική τηλεόραση. Πρόσφατα, με την ανακοίνωση της ίδρυσης της Hellenic Open Fiber, η WIND έκανε λόγο για επενδύσεις 150 εκατ. ευρώ μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια μόνο για τη διάθεση της τεχνολογίας οπτικών ινών.
• Η ΔΕΗ αποτελεί έναν νέο «παίκτη» στον χώρο των οπτικών ινών. Η εταιρεία ανακοίνωσε στα τέλη του 2021 επενδύσεις ύψους 680 εκατ. ευρώ με ορίζοντα το 2026, με στόχο να πάρει μερίδιο της χονδρεμπορικής αγοράς τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών υπερυψηλών ταχυτήτων με τις υποδομές που θα αναπτύξει στο εναέριο δίκτυο χαμηλής τάσης. Η εταιρεία επιδιώκει έτσι να αποκτήσει ρόλο διαχειριστή τηλεπικοινωνιακών υποδομών με δυνητικούς πελάτες τους παρόχους.

Η ιδιαίτερη περίπτωση του ταμείου «Φαιστός»

Τον Ιανουάριο του 2021 ανακοινώθηκε από το Υπερταμείο η σύσταση της εταιρείας «Συμμετοχές 5G Α.Ε.». Αποκλειστικό της αντικείμενο αποτέλεσε η σύσταση και διαχείριση του Αμοιβαίου Κεφαλαίου Επιχειρηματικών Συμμετοχών «Ταμείο Φαιστός», με αποστολή τις επενδύσεις σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην έρευνα και ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών που λειτουργούν σε υποδομές 5G. Αρχική «προίκα» του ταμείου αποτέλεσαν κεφάλαια ύψους 93 εκατ. ευρώ, τα οποία αντλήθηκαν από τη δημοπράτηση του φάσματος για τα δίκτυα 5ης γενιάς, ενώ ήδη πηγές του Ταμείου αναφέρουν ότι το ποσό αυτό φτάνει πλέον περίπου τα 100 εκατ. ευρώ.

Σε αυτούς τους σχεδόν 13 μήνες που έχουν περάσει, το «Φαιστός» έχει προχωρήσει στη διαδικασία συνεργασιών με ιδιώτες επενδυτές, επιχειρήσεις και πανεπιστήμια. Συμμετοχή στο fund έχουν ήδη εξασφαλίσει η Deutsche Telekom και το οικογενειακό χαρτοφυλάκιο της Μαριάννας Λάτση. Το «Φαιστός» βρίσκεται αυτήν τη στιγμή στη διαδικασία συγκέντρωσης κεφαλαιών, με περισσότερες από 35 επιχειρήσεις να έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον. Αυτό που θα διαχωρίζει τη λειτουργία του από ένα venture capital είναι πως, πέρα από τη χρηματοδότηση επιχειρήσεων, θα προσφέρει μια σειρά από υπηρεσίες, εγκαταστάσεις και τεχνογνωσία του δικτύου συνεργατών, όπως πρόσβαση στην τεχνογνωσία και το R&D ερευνητικών ιδρυμάτων όπως ο Δημόκριτος και το πανεπιστήμιο Πάτρας, ειδικός τεχνολογικός εξοπλισμός από εταιρείες όπως η Cosmote, υποστήριξη σε τομείς του επιχειρείν από ένα έμπειρο inqubator όπως το Corallia, και ελεύθερη πρόσβαση σε συχνότητες οι οποίες δεν δημοπρατήθηκαν κατά τη διαδικασία δημοπράτησης του φάσματος 5G, για δοκιμή προϊόντων και υπηρεσιών σε πραγματικές συνθήκες.

Τα έργα υπερταχυτήτων που έρχονται και ο ρόλος του Ταμείου Ανάκαμψης

Μια σειρά από μεγάλα έργα του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης τρέχουν στο πλαίσιο των ενισχύσεων του Ταμείου Ανάκαμψης για την Ελλάδα. Στο πλαίσιο αυτής της επένδυσης που φτάνει τα 2,5 δισ. ευρώ, εκτός από τα UFBB I & II και τις δαπάνες για τα δίκτυα 5G, ξεχωρίζουν τα εξής:

• Ανάπτυξη δικτύου μικροδορυφόρων (200 εκατ. ευρώ): Η δράση περιλαμβάνει την εκτόξευση μικροδορυφόρων οι οποίοι δεν θα αφορούν μόνο τη συνδεσιμότητα, αλλά και την εθνική ασφάλεια, τη γεωπαρατήρηση και τις τηλεπικοινωνίες. Το έργο προβλέπεται να υλοποιήσει ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος. Πρόκειται για ένα project το οποίο αφορά όλη την Ευρώπη, με τη Γερμανία ειδικά να πιέζει πολύ έντονα προς τη μετατροπή του προγράμματος σε ένα μεγάλο τηλεπικοινωνιακό έργο.
• Η Ελλάδα αναμένεται άμεσα να ολοκληρώσει το τεχνικό δελτίο, ούτως ώστε να λάβει και τις προτάσεις της ευρωπαϊκής πλευράς για την εκτέλεση του έργου.
• Ανάπτυξη του wireless network 5G σε έξι ελληνικούς αυτοκινητοδρόμους (162 εκατ. ευρώ): Πρόκειται για ένα εξαιρετικά απαιτητικό έργο, που στόχο έχει να καλύψει 2.400 χλμ. με τεχνολογικά εργαλεία όπως σένσορες, συσκευές συλλογής δεδομένων κ.λπ.
• Το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης βρίσκεται στη διαδικασία κατάρτισης ενός ειδικού business plan το οποίο θα αποτελέσει μελλοντική πηγή εσόδων για το ελληνικό Δημόσιο.
• Κουπόνι Υπερυψηλής Ευρυζωνικότητας (Superfast Broadband, SFBB): Νοικοκυριά και επιχειρήσεις μέσω του SFBB λαμβάνουν χρηματοδότηση για δύο χρόνια προκειμένου να έχουν σύνδεση με οπτική ίνα στον χώρο τους (50 εκατ. ευρώ).
• Κουπόνια Fiber Readiness: Έχει στόχο να πραγματοποιηθεί σε τρία επίπεδα επιδότησης (475 εκατ. ευρώ):

1. Ψηφιακός μετασχηματισμός περίπου 100.000 μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
2. Χρηματοδοτική στήριξη 1.000 βιομηχανικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων για τη μετάβασή του στο Cloud.
3. Αναβάθμιση ή αντικατάσταση 500.000 ταμειακών μηχανών με λύσεις που βασίζονται σε υπολογιστή και την αντικατάσταση 100.000 παλαιών συστημάτων POS.
4. Φορολογικά κίνητρα για την ενθάρρυνση των επενδύσεων στον ψηφιακό μετασχηματισμό.

Για τη διπλή παρέμβαση με τα κουπόνια σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις, η ελληνική πλευρά βρίσκεται σε διαρκή επικοινωνία με τις ευρωπαϊκές αρχές, ούτως ώστε να εξασφαλιστεί ότι τηρούνται όλοι οι κανόνες που θέτει η Επιτροπή για θέματα Ανταγωνισμού. Ειδικά γι’ αυτές τις παρεμβάσεις, αναμένονται άμεσες εξελίξεις μέχρι την ερχόμενη άνοιξη.

*Το άρθρο δημοσιεύεται στο νέο Fortune που κυκλοφορεί στα περίπτερα

**Κεντρική φωτογραφία: SCIENCE PHOTO LIBRARY VIA AFP/ VISUAL HELLAS

***Φωτογραφία Κυριάκου Πιερρακάκη: Νίκος Μαλιάκος