Η Τουρκία απαντά στην Ελλάδα με δικά της θαλάσσια πάρκα σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο
Λίγες μόλις ημέρες μετά την ανακοίνωση της Ελλάδας για τη δημιουργία δύο Εθνικών Θαλάσσιων Πάρκων σε Ιόνιο και Νότιο Αιγαίο, η Τουρκία παρουσίασε τον δικό της «χάρτη» θαλάσσιων πάρκων στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, δίνοντας γεωπολιτική διάσταση σε μια –κατά τα φαινόμενα– περιβαλλοντική πρωτοβουλία.
Το νέο τουρκικό θαλάσσιο πάρκο στο Αιγαίο εκτείνεται πέρα από τα χωρικά ύδατα, δυτικά της Ίμβρου και της Τενέδου, στην περιοχή μεταξύ Σαμοθράκης και Λήμνου.
Στην Ανατολική Μεσόγειο, ξεκινά βορειοανατολικά της Ρόδου και φτάνει μέχρι τον Κόλπο της Αττάλειας, αποκλείοντας –σύμφωνα με την πάγια τουρκική θέση– το Καστελόριζο.
Από το περιβάλλον στην εξωτερική πολιτική
Η Τουρκία καταχώρησε τα νέα θαλάσσια πάρκα στον χάρτη που υπέβαλε στη Διακυβερνητική Ωκεανογραφική Επιτροπή της UNESCO. Ο χάρτης εκπονήθηκε από το Εθνικό Ερευνητικό Κέντρο Νομικού Δικαίου της Θάλασσας του Πανεπιστημίου Άγκυρας (DEHUKAM) και, σύμφωνα με πηγές του τουρκικού ΥΠΕΞ, επικαιροποιήθηκε τον περασμένο μήνα.
Πολιτικοί αναλυτές βλέπουν πίσω από την κίνηση της Άγκυρας μια προσπάθεια να απαντήσει στην ελληνική πρωτοβουλία και να διατηρήσει ενεργή την τουρκική διεκδικητική ατζέντα, αξιοποιώντας το αφήγημα της «προστασίας του περιβάλλοντος» ως εργαλείο άσκησης εξωτερικής πολιτικής.
Η ελληνική πρωτοβουλία και η αντίδραση της Άγκυρας
Υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα ανακοίνωσε πρόσφατα τη δημιουργία δύο Εθνικών Θαλάσσιων Πάρκων, στο Ιόνιο και στο Νότιο Αιγαίο (Νότιες Κυκλάδες), συνολικής έκτασης 27.500 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είχε τονίσει ότι πρόκειται για «από τις μεγαλύτερες θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές σε ολόκληρη τη Μεσόγειο».
Η τουρκική πλευρά, δια του υπουργείου Εξωτερικών, κατηγόρησε την Ελλάδα για «απόπειρα μεταβολής του status quo στο Αιγαίο» και επανέφερε ανοιχτά θέμα αμφισβήτησης της ελληνικής κυριαρχίας σε νησιά και βραχονησίδες.
Η αντίδραση της Άγκυρας ήταν αναμενόμενη, αφού ήδη είχε προαναγγελθεί από το τουρκικό πρακτορείο Anadolu, ενώ η ελληνική κυβέρνηση είχε ξεκαθαρίσει εξαρχής ότι «το καθεστώς του Αιγαίου είναι ξεκάθαρο και αδιαπραγμάτευτο».
Τι σημαίνουν οι κινήσεις αυτές για την οικονομία και την περιοχή
Η ανακοίνωση των θαλάσσιων πάρκων εντάσσεται σε μια ευρύτερη γεωπολιτική στρατηγική στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου οι ενεργειακές ισορροπίες και τα δικαιώματα εκμετάλλευσης υποθαλάσσιων πόρων βρίσκονται διαρκώς στο επίκεντρο.
Παράλληλα, ενισχύεται και η συμβολική διάσταση: όποιος καταγράφει περιοχές ως «προστατευόμενες», προσπαθεί έμμεσα να θεμελιώσει διοικητική παρουσία και να διεκδικήσει λόγο για τη διαχείρισή τους.
Σύμφωνα με ειδικούς, οι επόμενοι μήνες αναμένονται κρίσιμοι, καθώς η Άγκυρα σχεδιάζει την ανακήρυξη και άλλων θαλάσσιων ζωνών σε τουρκικά παράκτια ύδατα, κάτι που θα μπορούσε να αυξήσει περαιτέρω την ένταση στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.
Η διπλή όψη της «προστασίας»
Από τη μία, τα θαλάσσια πάρκα μπορούν να συμβάλουν ουσιαστικά στην προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας. Από την άλλη, οι κινήσεις αυτές δείχνουν πώς ακόμα και οι περιβαλλοντικές πολιτικές μπορούν να μετατραπούν σε εργαλείο γεωπολιτικής στρατηγικής και ισχύος.
Το βέβαιο είναι πως η Μεσόγειος εξακολουθεί να αποτελεί μια εύθραυστη γεωπολιτική σκακιέρα – και κάθε νέα πρωτοβουλία, ακόμη και υπό τον τίτλο της «προστασίας», μπορεί να δημιουργεί νέες δυναμικές και εντάσεις.
