Ηγεσία με Αρχές: 5 μαθήματα από τον Ιησού Χριστό για σύγχρονους ηγέτες

Του Αλκιβιάδη Σιαράβα, Marketing, Communications & Corporate Citizenship Manager, KPMG στην Ελλάδα

Στον διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο του σύγχρονου management, η ανάγκη για ηγεσία με νόημα και ουσία είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Οι προκλήσεις του 21ου αιώνα — από την ψηφιακή επανάσταση και την τεχνητή νοημοσύνη έως την ανάγκη για ανθεκτικότητα και αυθεντικότητα — απαιτούν από τους ηγέτες κάτι παραπάνω από τεχνικές δεξιότητες: απαιτούν εσωτερική συνοχή, αξίες και προσωπική πνευματική ευθυγράμμιση.

Μέσα από αυτό το πρίσμα, η ζωή και τα λόγια του Ιησού Χριστού δεν προσφέρονται μόνο ως πνευματική παρακαταθήκη, αλλά και ως πρακτικός οδηγός για ηγεσία που συνδέεται με τον άνθρωπο, με την κοινότητα και με το όραμα μιας καλύτερης κοινωνίας.

Παρακάτω εξετάζονται πέντε θεμελιώδη ηγετικά μαθήματα, όπως εκφράστηκαν από τον Χριστό (και τις ιερές γραφές) και όπως τεκμηριώνονται από σύγχρονη έρευνα στη διοίκηση και την ψυχολογία της ηγεσίας.

Μοντέλο ηγέτη-υπηρέτη (Servant Leadership)

Ο Ιησούς Χριστός, λίγο πριν το Πάθος, έπλυνε τα πόδια των μαθητών Του — μια πράξη ταπείνωσης που ξάφνιασε τους ίδιους Του τους ακολούθους. Είπε:

«Εάν εγώ, ο Κύριος και ο Διδάσκαλος, σας έπλυνα τα πόδια, και εσείς οφείλετε να πλένετε τα πόδια ο ένας του άλλου.» (Κατά Ιωάννην 13:14)

Αυτό συνιστά την καθαρότερη έκφραση του μοντέλου servant leadership, όπως το διατύπωσε πρώτος ο Robert Greenleaf τη δεκαετία του ’70. Σε αυτό το μοντέλο, ο ηγέτης υπηρετεί πρώτα τους άλλους και δευτερευόντως την οργανωσιακή αποστολή.

Μελέτες του Liden et al. (2008) και του Van Dierendonck (2011) έδειξαν ότι οι ηγέτες που εφαρμόζουν αυτό το στυλ διοίκησης καλλιεργούν περιβάλλοντα με υψηλά επίπεδα ικανοποίησης, συνεργασίας και παραγωγικότητας. Ο Ιησούς έθεσε το παράδειγμα μιας ηγεσίας που βάζει πρώτα τον άνθρωπο — ένα μοντέλο εξαιρετικά χρήσιμο σε οργανισμούς που δίνουν έμφαση στην ενσυναίσθηση και στη διατήρηση ταλέντου.

Ηγεσία με ενσυναίσθηση και συναισθηματική νοημοσύνη

Όταν ο Ιησούς αντίκρισε το πλήθος, δεν είδε απρόσωπες μάζες. Τους ένιωσε, τους κατανόησε, τους σπλαχνίστηκε:

«Όταν είδε ο Ιησούς τον κόσμο, τους σπλαχνίστηκε, γιατί ήσαν ταλαιπωρημένοι και εγκαταλελειμμένοι, σαν πρόβατα που δεν έχουν ποιμένα».(Κατά Ματθαίον. 9, 36)

Η ενσυναίσθηση (empathy) είναι ένα από τα τέσσερα βασικά πεδία της συναισθηματικής νοημοσύνης (EQ), όπως τα καθόρισε ο Daniel Goleman. Σύμφωνα με τη μελέτη του Kellett, Humphrey & Sleeth (2002), η ηγετική επιτυχία σχετίζεται άμεσα με την ικανότητα του ηγέτη να αντιλαμβάνεται και να κατανοεί τα συναισθήματα των άλλων.

Ο Ιησούς, μιλώντας στους περιθωριοποιημένους, αγγίζοντας τους ασθενείς και δειπνώντας με τελώνες, ξεπέρασε τα κοινωνικά όρια. Η ενσυναίσθησή Του δεν ήταν παθητική κατανόηση, αλλά ενεργός αποδοχή. Στη σύγχρονη πραγματικότητα του management, όπου η διαφορετικότητα, η ψυχική υγεία και η ενσωμάτωση έχουν αναδειχθεί ως κρίσιμες προτεραιότητες, τέτοιες συμπεριφορές ηγεσίας αποκτούν στρατηγική σημασία.

Όραμα με νόημα και στρατηγική συνέπεια

Ο Ιησούς δεν ήρθε για να διαχειριστεί το παρόν αλλά για να μετασχηματίσει το μέλλον. Η αποστολή Του συνοψίστηκε με απόλυτη καθαρότητα:

«Εγώ είμαι η οδός και η αλήθεια και η ζωή.» (Κατά Ιωάννην 14:6)

Η θεωρία του Transformational Leadership (Bass & Avolio, 1994) εστιάζει ακριβώς σε αυτό: ο ηγέτης μεταδίδει ένα ισχυρό όραμα, ενεργοποιεί τους ανθρώπους γύρω από αυτό και τους ενδυναμώνει να ξεπεράσουν τον εαυτό τους. Ο Ιησούς δεν υποχώρησε από την αποστολή Του, ακόμη και μπροστά στην απόρριψη και τη θυσία. Αυτή η συνέπεια στόχου αποτελεί βασικό συστατικό της ηγεσίας με σκοπό (purpose-driven leadership), η οποία, σύμφωνα με τη Gallup (2022), αυξάνει τη δέσμευση των εργαζομένων έως και κατά 46%.

Ο σύγχρονος ηγέτης που δεν φοβάται να επαναπροσδιορίσει το “γιατί” του οργανισμού, και να ευθυγραμμίσει το “πώς” με το “ποιοι είμαστε”, οικοδομεί οργανωσιακή ταυτότητα με διάρκεια.

Ανθεκτικότητα και διαχείριση κρίσεων με πίστη

Κατά τη διάρκεια της θαλασσοταραχής, οι μαθητές του Ιησού Τον ξύπνησαν έντρομοι. Εκείνος τους απάντησε με πνευματική ακρίβεια:

«Ολιγόπιστοι, γιατί είστε δειλοί;» (Κατά Ματθαίον 8:26)

Η ψυχραιμία σε περιόδους κρίσης δεν είναι απλώς δεξιότητα. Είναι η έκφραση μιας βαθιάς εσωτερικής συνείδησης και πίστης. Η θεωρία της Resilient Leadership (Everly, Strouse & Everly, 2010) αναδεικνύει ότι οι ηγέτες με πνευματικό κέντρο και ισχυρό αξιακό υπόβαθρο διατηρούν υψηλότερη συναισθηματική σταθερότητα σε ακραίες συνθήκες.

Η σταύρωση, η απόρριψη, η προδοσία και ο πόνος δεν απομάκρυναν τον Ιησού από το κάλεσμά Του. Αντιθέτως, έδειξαν ότι το σθένος δεν πηγάζει από το περιβάλλον αλλά από την εσωτερική πίστη και την αποδοχή της αποστολής. Οι managers που ηγούνται με πυρήνα αξιών, όχι απλώς KPI, είναι αυτοί που μεταδίδουν πραγματική ασφάλεια στις ομάδες τους σε περιόδους αστάθειας.

Επικοινωνία με αυθεντικότητα και παραβολική σκέψη

Ο Ιησούς επικοινωνούσε με τρόπο αληθινό, απλό και προσιτό. Οι παραβολές Του — από τον σπορέα έως τον άσωτο υιό — δεν ήταν μόνο ιστορίες αλλά εργαλεία στρατηγικής κατανόησης:

«Όποιος έχει αυτιά για να ακούει, ας ακούει.» (Κατά Ματθαίον 11:15)

Το narrative leadership (Denning, 2005) βασίζεται στην αφήγηση ως τρόπο να διαμορφώνονται αξίες, να καλλιεργείται κουλτούρα και να κινητοποιείται δράση. Ο Ιησούς δεν κατέφυγε σε ρητορικά τεχνάσματα ή επιβολή, αλλά σε ανθρώπινα παραδείγματα, γεμάτα συναισθηματική σύνδεση και νόημα.

Στο σύγχρονο επιχειρείν, η αυθεντική επικοινωνία δεν είναι πολυτέλεια — είναι εργαλείο ηγεσίας. Η έρευνα του Goffee & Jones (2005) για το Harvard Business Review υπογραμμίζει ότι οι πιο inspirational ηγέτες είναι εκείνοι που μιλούν απλά, με προσωπικότητα, με τρωτότητα και νόημα.

Ηγεσία ως πράξη «πνευματικής ευθύνης»

Η ζωή και η δράση του Ιησού Χριστού δεν προσφέρουν απλώς πνευματική έμπνευση. Συνιστούν ένα πλήρες, βιωματικό μοντέλο ηγεσίας που αντέχει στον χρόνο. Στην εποχή των data, των KPIs και της αδιάκοπης καινοτομίας, οι ηγέτες που χτίζουν με αξίες, υπηρετούν με αυθεντικότητα και εμπνέουν με όραμα, είναι εκείνοι που αφήνουν διαρκές αποτύπωμα.

Ο Ιησούς είπε:

«Aν κάποιος θέλει να είναι πρώτος, ας είναι τελευταίος απ’ όλους και υπηρέτης όλων.» (Κατά Μάρκον 9:35)

Ίσως σήμερα, περισσότερο από ποτέ, να χρειαζόμαστε τέτοιους πρώτους.