Υπάρχει ζωή εκτός του ηλιακού μας συστήματος; Αυτή είναι η ισχυρότερη ένδειξη για εξωγήινη ζωή

Πως εντόπισαν την ισχυρότερη μέχρι σήμερα ένδειξη για την ύπαρξη ζωής σε έναν άλλο πλανήτη υποστηρίζουν αστρονόμοι.

Ωστόσο, άλλοι επιστήμονες παραμένουν επιφυλακτικοί μέχρι τα ευρήματα να επαληθευτούν από ανεξάρτητες ερευνητικές ομάδες και να αποκλειστούν εναλλακτικές εξηγήσεις.

«Αυτές είναι οι πρώτες ενδείξεις που βλέπουμε για έναν εξωπλανήτη που ίσως είναι κατοικήσιμος», δήλωσε ο Νίκου Μαντουσούνταν (Nikku Madhusudhan) από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, σε συνέντευξη Τύπου στις 15 Μαρτίου.

Εξωπλανήτης με υποψία εξωγήινης ζωής

Ο εξωπλανήτης K2-18b ανακαλύφθηκε το 2015 και σύντομα θεωρήθηκε υποσχόμενος στόχος για την αναζήτηση ζωής. Έχει περίπου οκταπλάσια μάζα από τη Γη και περιφέρεται γύρω από ένα άστρο σε απόσταση 124 ετών φωτός, εντός της λεγόμενης «κατοικήσιμης ζώνης», όπου μπορεί να υπάρχει υγρό νερό. Παρατηρήσεις του 2019 εντόπισαν υδρατμούς στην ατμόσφαιρά του, γεγονός που οδήγησε σε υποθέσεις ότι ίσως καλύπτεται από ωκεανούς κάτω από ατμόσφαιρα πλούσια σε υδρογόνο – αν και υπήρξε διχογνωμία μεταξύ των επιστημόνων.

Το 2023, ο Μαντουσούνταν και η ομάδα του χρησιμοποίησαν το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb (JWST) για να παρατηρήσουν την ατμόσφαιρα του K2-18b στο κοντινό υπέρυθρο φάσμα. Εντόπισαν ξανά υδρατμούς, καθώς και διοξείδιο του άνθρακα και μεθάνιο. Επίσης, εντόπισαν ασθενή ίχνη διμεθυλοσουλφιδίου (DMS), ενός μορίου που στη Γη παράγεται αποκλειστικά από ζωντανούς οργανισμούς, κυρίως θαλάσσια φυτοπλαγκτόν. Ωστόσο, η ένδειξη ήταν πολύ αδύναμη και πολλοί αστρονόμοι υποστήριξαν ότι απαιτούνται ισχυρότερες αποδείξεις.

Τώρα, χρησιμοποιώντας διαφορετικό όργανο, η ομάδα του Μαντουσούνταν εντόπισε ισχυρότερο σήμα για το DMS και ένα συγγενικό μόριο, το διμεθυλοδισουλφίδιο (DMDS), που επίσης στη Γη παράγεται μόνο από ζωντανούς οργανισμούς.

«Αυτό που βρίσκουμε είναι μια ανεξάρτητη ένδειξη πιθανής βιολογικής δραστηριότητας στον πλανήτη, μέσω διαφορετικού φάσματος και οργάνου», δήλωσε ο Μαντουσούνταν.

Η ομάδα υποστηρίζει ότι η ανίχνευση DMS και DMDS έχει στατιστική σημαντικότητα τριών σίγμα, που αντιστοιχεί σε πιθανότητα 3 στα 1.000 να πρόκειται για τυχαίο εύρημα. Στη φυσική, το όριο για να θεωρηθεί ένα αποτέλεσμα ως ανακάλυψη είναι πέντε σίγμα (πιθανότητα 1 στα 3,5 εκατομμύρια).

Ο Nicholas Wogan από το Κέντρο Ερευνών Ames της NASA στην Καλιφόρνια θεωρεί ότι τα νέα στοιχεία είναι πιο πειστικά από αυτά του 2023, αλλά τονίζει ότι πρέπει να επαληθευτούν από άλλες ομάδες. Τα δεδομένα θα γίνουν διαθέσιμα την επόμενη εβδομάδα, ωστόσο η ανάλυσή τους ενδέχεται να διαρκέσει εβδομάδες ή μήνες λόγω της πολυπλοκότητας. «Δεν είναι απλό να κατεβάσεις τα δεδομένα και να δεις αν υπάρχει DMS – πρόκειται για μια εξαιρετικά περίπλοκη διαδικασία», λέει ο Wogan.

Αμφιβολίες και προσοχή

Άλλοι επιστήμονες είναι πιο επιφυλακτικοί. «Οι νέες παρατηρήσεις από το JWST δεν προσφέρουν πειστική απόδειξη ότι υπάρχουν DMS ή DMDS στην ατμόσφαιρα του K2-18b», λέει ο Ryan MacDonald από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν.

Οποιοσδήποτε ισχυρισμός για εξωγήινη ζωή πρέπει να ελέγχεται αυστηρά και δυστυχώς, πολλοί προηγούμενοι ισχυρισμοί για τον K2-18b δεν άντεξαν σε ανεξάρτητους ελέγχους».

Η παρατήρηση της ατμόσφαιρας του πλανήτη είναι εξαιρετικά δύσκολη. «Το σχετικό πάχος της ατμόσφαιρας σε σχέση με τον πλανήτη είναι σαν το πάχος της φλούδας ενός μήλου. Αυτό προσπαθούμε να μετρήσουμε», λέει ο Thomas Beatty από το Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν-Μάντισον. Ο Wogan προσθέτει ότι ίσως να είναι θεμελιωδώς αδύνατο να επιτευχθεί πέντε σίγμα λόγω του θορύβου στα δεδομένα.

Αν όμως οι παρατηρήσεις επαληθευτούν, θα πρόκειται για μια «τεράστια πρόοδο», λέει ο Beatty. «Ακόμα κι αν δεν παράγεται από ζωή, είναι κάτι που πριν από μια δεκαετία θα θεωρούσαμε ένδειξη ζωής σε έναν δυνητικά κατοικήσιμο πλανήτη».

Οι υπολογισμοί του Μαντουσούνταν δείχνουν ότι οι πιθανές συγκεντρώσεις DMS και DMDS στον K2-18b φτάνουν πάνω από 10 μέρη στο εκατομμύριο – χιλιάδες φορές μεγαλύτερες από αυτές στη Γη. Αυτό ίσως υποδηλώνει έντονη βιολογική δραστηριότητα, αν οι μετρήσεις είναι σωστές. Ωστόσο, η επιβεβαίωση βιολογικής προέλευσης απαιτεί περαιτέρω μελέτη.

«Πρέπει να είμαστε εξαιρετικά προσεκτικοί», λέει ο Μαντουσούνταν. «Δεν μπορούμε σε αυτό το στάδιο να ισχυριστούμε ότι, ακόμη κι αν ανιχνεύσουμε DMS και DMDS, αυτό οφείλεται σε ζωή. Θέλω να είμαι απολύτως σαφής. Αλλά, σύμφωνα με τις έως τώρα δημοσιευμένες μελέτες, δεν υπάρχει άλλος μηχανισμός που να εξηγεί αυτά τα ευρήματα χωρίς την ύπαρξη ζωής».

Η διερεύνηση εναλλακτικών μηχανισμών ίσως διαρκέσει, λέει ο Wogan. «Κάτι τέτοιο δεν έχει μελετηθεί εκτενώς. Δεν γνωρίζουμε πολλά για το DMS σε ατμόσφαιρα πλούσια σε υδρογόνο. Θα χρειαστεί πολλή δουλειά».

Η δυσκολία στο να αποκλειστεί μη βιολογική προέλευση σημαίνει ότι ο K2-18b μπορεί να παραμείνει επί μακρόν στην κατηγορία πιθανών “βιοσημάτων”, λέει η Sara Seager από το MIT. «Μπορεί να παραμείνει σε αυτήν την κατηγορία για δεκαετίες, καθώς το ερώτημα ίσως να μην απαντηθεί ποτέ πλήρως με τα περιορισμένα δεδομένα που έχουμε για εξωπλανήτες», λέει.

Ο Μαντουσούνταν, ωστόσο, θεωρεί το εύρημα σημαντικό, ανεξάρτητα από την προέλευσή του. «Για μένα, ως αστρονόμο, αλλά και για το ανθρώπινο είδος, αυτό είναι μια επαναστατική στιγμή – να έχουμε φτάσει από μονοκύτταρους οργανισμούς πριν από δισεκατομμύρια χρόνια, σε ένα τεχνολογικά προηγμένο πολιτισμό που μπορεί να κοιτάξει μέσα από την ατμόσφαιρα ενός άλλου πλανήτη και να εντοπίσει ενδείξεις πιθανής βιολογικής δραστηριότητας», είπε.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:

• Οι πλουσιότεροι Έλληνες κερδίζουν 4,6 φορές παραπάνω από τους φτωχούς – Οι 10 χώρες με τη μεγαλύτερη ανισότητα
• Πόσα χρήματα πιστεύετε ότι ξοδεύουν οι Έλληνες στις online αγορές τους;