Ισραήλ-Ιράν: Πώς η ισραηλινή αεροπορική υπεροχή ανέτρεψε τα δεδομένα του πολέμου – Οι συγκρίσεις με Ουκρανία-Ρωσία
Μέσα σε 48 ώρες από την έναρξη του πολέμου με το Ιράν, το Ισραήλ δήλωσε ότι απέκτησε εναέρια υπεροχή στο δυτικό τμήμα της χώρας, περιλαμβανομένης της Τεχεράνης. Τα ισραηλινά πολεμικά αεροσκάφη άρχισαν να ρίχνουν βόμβες εντός του ιρανικού εναέριου χώρου, αντί να βασίζονται σε ακριβά πυραυλικά πλήγματα μεγάλης εμβέλειας.
Αυτό είναι ένα κατόρθωμα που η τεράστια ρωσική πολεμική αεροπορία δεν έχει καταφέρει να πετύχει στην Ουκρανία μετά από 3,5 χρόνια πολέμου. Η αποτυχία αυτή είναι ένας από τους λόγους που τα ρωσικά στρατεύματα έχουν βαλτώσει σε έναν εξαντλητικό πόλεμο χαρακωμάτων με τεράστιες απώλειες, από τότε που απέτυχαν να καταλάβουν γρήγορα το Κίεβο τον Φεβρουάριο του 2022.
Την Κυριακή, το Ισραήλ εκμεταλλευόταν το πλεονέκτημά του, δηλώνοντας ότι εξουδετέρωσε δεκάδες πυραύλους επιφανείας-αέρος στη δυτική πλευρά του Ιράν και σκότωσε τον επικεφαλής των υπηρεσιών πληροφοριών των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης, μαζί με τον αναπληρωτή του.
Οι δύο πόλεμοι διαφέρουν σημαντικά – για αρχή, δεν υπάρχει συμβατικό χερσαίο σκέλος στην ισραηλινή εκστρατεία στο Ιράν. Ωστόσο, η εμπειρία αυτών των δύο συγκρούσεων, τις οποίες παρακολουθούν στενά οι στρατοί παγκοσμίως, ενισχύει αυτό που οι στρατιωτικοί γνωρίζουν εδώ και δεκαετίες: η εναέρια υπεροχή είναι το παν, αν μπορείς να την αποκτήσεις.
«Και οι δύο εκστρατείες καταδεικνύουν τη θεμελιώδη σημασία της εναέριας υπεροχής για την επίτευξη των στρατηγικών στρατιωτικών στόχων», δήλωσε ο αντιπτέραρχος εν αποστρατεία της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ, David Deptula, κοσμήτορας του Mitchell Institute for Aerospace Studies και υπεύθυνος για τις αεροπορικές επιχειρήσεις κατά των Ταλιμπάν και της Αλ Κάιντα στο Αφγανιστάν το 2001.
«Στον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας βλέπουμε τι συμβαίνει όταν καμία πλευρά δεν αποκτά εναέρια υπεροχή: στασιμότητα και φθορά. Στον πόλεμο Ισραήλ-Ιράν, η υπεροχή επιτρέπει στο Ισραήλ να επιτίθεται ελεύθερα σε περιοχές του Ιράν.»
Τα αρχικά ισραηλινά πλήγματα πραγματοποιήθηκαν με τα stealth μαχητικά πέμπτης γενιάς F-35, τροποποιημένα με ισραηλινά συστήματα. Καθώς μεγάλο μέρος της ιρανικής αεράμυνας έχει πλέον εξουδετερωθεί, παλαιότερα μαχητικά, όπως τα F-15 και F-16, συμμετέχουν πλέον στη μάχη. Το Ισραήλ έχει επίσης ξεκινήσει να ρίχνει βόμβες μικρής εμβέλειας JDAM και Spice, που είναι πιο φθηνές και πιο άφθονες από τους πυραύλους – με καταστροφικά αποτελέσματα.
«Τις τελευταίες 24 ώρες, ολοκληρώσαμε ένα αεροδιάδρομο προς την Τεχεράνη και πραγματοποιήσαμε μια αεροπορική διάρρηξη. Οι πιλότοι της ισραηλινής αεροπορίας πετούν με τεράστιο κίνδυνο για τη ζωή τους, εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από το Ισραήλ, χτυπώντας εκατοντάδες διαφορετικούς στόχους με ακρίβεια», δήλωσε ο Αρχηγός Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων του Ισραήλ, στρατηγός Eyal Zamir.
«Το Ισραήλ μπορεί πλέον να χρησιμοποιεί όλο το οπλοστάσιο των επιθετικών του δυνατοτήτων – σε μεγαλύτερη κλίμακα, με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και κατανεμημένο γεωγραφικά», δήλωσε ο Βρετανός αξιωματικός εν αποστρατεία Martin Sampson. «Ο στόχος της εκστρατείας για το Ισραήλ είναι η καταστροφή και η αποδυνάμωση – κάτι που το Ιράν δεν μπορεί να ανταποδώσει.»
Το Ισραήλ έχει σίγουρα διδαχθεί από τις αποτυχίες της Ρωσίας και τις επιτυχίες της Ουκρανίας στον σχεδιασμό της επίθεσής του κατά του Ιράν. Ωστόσο, αναλυτές και αξιωματούχοι λένε πως το πιο προφανές μάθημα είναι ότι η ισραηλινή πολεμική αεροπορία είναι εκ φύσεως ανώτερη της ρωσικής, ενώ η Ουκρανία έχει πολύ καλύτερη άμυνα από το Ιράν.
«Το Ισραήλ πέτυχε αιφνιδιασμό και υπεροχή απέναντι στην ιρανική αεράμυνα, η οποία ήταν σε κάθε σχεδόν πτυχή ευκολότερος στόχος από ό,τι η ουκρανική», ανέφερε ο Michael Kofman, ειδικός στον ρωσικό και ουκρανικό στρατό. «Η ποιοτική διαφορά μεταξύ της ισραηλινής και της ρωσικής αεροπορίας είναι τεράστια και εύκολα αντιληπτή.»
Ο αξιωματικός εν αποστρατεία Edward Stringer, υπεύθυνος της αεροπορικής εκστρατείας στη Λιβύη το 2011, επεσήμανε ότι ο συνδυασμός κουλτούρας, υψηλού επιπέδου εκπαίδευσης, καινοτομίας και διασύνδεσης με πληροφορίες και κυβερνοπολεμικές δυνατότητες εξηγεί γιατί το Ισραήλ πέτυχε εκεί που η Ρωσία απέτυχε. «Οι Ρώσοι έχουν απλώς πιλότους. Τους εκπαιδεύουν για να ρίχνουν βλήματα, και μέχρι εκεί», σχολίασε.
Όπως και η Ουκρανία το 2022, έτσι και το Ιράν διαθέτει απαρχαιωμένα σοβιετικά μαχητικά αεροσκάφη που δεν επιβιώνουν σε εναέριες μάχες. Σε αντίθεση όμως με την Ουκρανία, η Τεχεράνη απέτυχε εντελώς να οργανώσει αποτελεσματική χερσαία αντιαεροπορική άμυνα που θα μπορούσε να περιορίσει τη δράση εχθρικών αεροσκαφών.
Αυτό οφείλεται κυρίως σε μια μοιραία πολιτική παρανόηση. Η Τεχεράνη υποεπένδυσε στην αεράμυνα και πόνταρε απολύτως στην ισχύ των βαλλιστικών πυραύλων της και των συμμάχων της στην περιοχή. «Το Ιράν ποτέ δεν βασίστηκε αποκλειστικά στην αεράμυνα για να αποτρέψει επιθέσεις. Η στρατηγική του ήταν η αποτροπή», δήλωσε ο Fabian Hinz, ειδικός του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών.
Ωστόσο, ο κύριος μοχλός αυτής της αποτροπής, η Χεζμπολάχ του Λιβάνου, αποδεκατίστηκε από το Ισραήλ πέρσι και αποκόπηκε από το Ιράν λόγω της κατάρρευσης του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία. Οι ισραηλινοί βομβαρδισμοί σε συριακές αντιαεροπορικές εγκαταστάσεις δημιούργησαν έναν αεροδιάδρομο προς το Ιράν.
Η ουκρανική αεράμυνα, κυρίως με παλιά συστήματα S-300 και Buk, ήταν πολύ πιο στιβαρή και οργανωμένη το 2022 από αυτήν του Ιράν σήμερα. Η Τεχεράνη εξαρτάται από ένα ανομοιογενές σύνολο συστημάτων S-300, κινεζικών πυροβολαρχιών και εγχώριων συστημάτων.
Κρίσιμος ήταν και ο αιφνιδιασμός. Χάρη στις προειδοποιήσεις των ΗΠΑ, ο ουκρανικός στρατός είχε διασκορπίσει και αποκρύψει τις κινητές μονάδες αντιαεράμυνας τον Φεβρουάριο του 2022. Μετά την κατάρριψη μερικών ρωσικών μαχητικών, η Ρωσία σταμάτησε να επιχειρεί με επανδρωμένα αεροσκάφη μακριά από τη γραμμή μετώπου – και η κατάσταση παραμένει έτσι.
Αντίθετα, το Ιράν πιάστηκε στον ύπνο – εν μέρει λόγω της παραπλανητικής απειλής του Ισραήλ ότι θα επιτεθεί μόνο αν οι συνομιλίες ΗΠΑ-Ιράν στις 15 Ιουνίου αποτύγχαναν. Ο πόλεμος άρχισε δύο ημέρες νωρίτερα.
Ισραηλινές ειδικές δυνάμεις διείσδυσαν κρυφά στο Ιράν και κατέστρεψαν κρίσιμα συστήματα αεράμυνας με μικρής εμβέλειας drones, παρόμοια με την ουκρανική επίθεση σε ρωσικά στρατηγικά βομβαρδιστικά πριν δύο εβδομάδες. Παράλληλα, το Ισραήλ εξουδετέρωσε μεγάλο μέρος της ιρανικής στρατιωτικής ηγεσίας – επιχείρηση που στηρίχθηκε στις μυστικές υπηρεσίες.
«Ουσιαστικά, αυτό που έκανε το Ισραήλ στο Ιράν είναι αυτό που ήθελε να κάνει η Ρωσία στην Ουκρανία: μια μυστική επιχείρηση αποκεφαλισμού», σχολίασε ο Michael Horowitz, Ισραηλινός γεωπολιτικός αναλυτής. «Αλλά η ουκρανική κοινωνία αποδείχθηκε ανθεκτική και δύσκολη να διεισδύσει, ενώ στο Ιράν το καθεστώς είναι τόσο αντιδημοφιλές που υπάρχουν πολλοί πρόθυμοι να συνεργαστούν με το Ισραήλ.»
Παρά τα ισραηλινά πλήγματα, που προκάλεσαν πολλές απώλειες αμάχων μαζί με στρατιωτικούς στόχους, το Ιράν συνεχίζει να εκτοξεύει βαλλιστικούς πυραύλους κατά ισραηλινών πόλεων, προκαλώντας επίσης απώλειες και καταστροφή.
Ο χρόνος, ωστόσο, φαίνεται να λειτουργεί υπέρ του Ισραήλ – τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα. «Είναι παιχνίδι αριθμών, και το Ισραήλ έχει το πλεονέκτημα επειδή τώρα μπορεί να στοχοποιήσει τους πυραύλους πριν εκτοξευτούν. Το καλύτερο είναι να καταστρέφεις έναν πύραυλο όταν είναι στο έδαφος, όχι όταν πετάει», δήλωσε ο στρατηγός εν αποστρατεία της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ, Timothy Ray. «Αυτό που κάνει το Ισραήλ είναι να αξιοποιεί σταθερά το πλεονέκτημά του.»
