Jefferies: Τα «νεκρά» δάνεια επιστρέφουν – Το κρυφό όπλο των ελληνικών τραπεζών για νέα κέρδη
Παρότι η πιστωτική επέκταση στην Ελλάδα καταγράφει ήδη τον υψηλότερο ρυθμό στην Ευρώπη, οι ελληνικές τράπεζες αναζητούν πρόσθετους τρόπους αξιοποίησης του πλεονάζοντος κεφαλαίου τους.
Σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση της Jefferies, η αγορά REPO, δηλαδή νεκρών μη εξυπηρετούμενων δανείων που επανήλθαν στη… ζωή (επαναγοράστηκαν), αναδεικνύεται ως ένα εναλλακτικό –και μέχρι σήμερα υποαξιοποιήσιμο– κανάλι ανόργανης ανάπτυξης των δανειακών χαρτοφυλακίων.
Σημαντικό στοιχείο είναι ότι τα επιχειρηματικά σχέδια των τραπεζών δεν ενσωματώνουν ακόμη κάποιο όφελος από τη συγκεκριμένη αγορά, γεγονός που σημαίνει ότι οποιαδήποτε συνεισφορά της θα προστεθεί επιπλέον της αναμενόμενης ετήσιας αύξησης δανείων της τάξης του 7-8% για την επόμενη τριετία, σημειώνει η Jefferies,
Σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος (Ιούνιος 2025), δάνεια περίπου 80 δισ. ευρώ τελούν υπό διαχείριση από servicers. Οι εταιρείες αυτές διαχειρίζονται απαιτήσεις για λογαριασμό επενδυτών, συμπεριλαμβανομένων των μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPLs) που έχουν πωληθεί από τις τράπεζες και έχουν αφαιρεθεί από τους ισολογισμούς τους, συχνά στο πλαίσιο του προγράμματος «Ηρακλής» (HAPS).
Ωστόσο, η πραγματικά αξιοποιήσιμη αγορά είναι σημαντικά μικρότερη. Η πλειονότητα των ανοιγμάτων αυτών εξακολουθεί να ταξινομείται ως μη εξυπηρετούμενη, με μόλις 17% να χαρακτηρίζεται ως εξυπηρετούμενα ανοίγματα (BoG FSR, Οκτώβριος 2025). Ακόμη πιο περιορισμένος είναι ο όγκος των δανείων που έχουν «οριστικά ρυθμιστεί» και, βάσει των κανόνων της EBA, έχουν αποχαρακτηριστεί πλήρως ως NPEs: σύμφωνα με την Ελληνική Ένωση Διαχειριστών Δανείων, το ποσό αυτό ανήλθε σε 3,2 δισ. ευρώ τον Ιούνιο 2025. Παρ’ όλα αυτά, οι ίδιες οι τράπεζες εκτιμούν ότι η συνολική αγορά REPO που δυνητικά θα μπορούσε να επιστρέψει στους ισολογισμούς τους κυμαίνεται μεταξύ 20 δισ. ευρώ.
Ρυθμιστική επιφυλακτικότητα και ιστορικά «βαρίδια»
Σύμφωνα με την Jefferies, η βασική αιτία της μέχρι σήμερα περιορισμένης αξιοποίησης της αγοράς REPO είναι η επιφυλακτικότητα των εποπτικών αρχών. Το ιστορικό των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, που στο αποκορύφωμά τους άγγιξαν σχεδόν το 50% του συνολικού χαρτοφυλακίου του συστήματος, καθιστά τους ρυθμιστές ιδιαίτερα προσεκτικούς ως προς την επαναγορά δανείων που στο παρελθόν ήταν προβληματικά.
Οι αρχές απαιτούν σαφή τεκμηρίωση, υψηλή ποιότητα στοιχείων και επαρκή χρονική περίοδο επαναφοράς σε καθεστώς εξυπηρέτησης, ώστε να διασφαλιστεί ότι τα δάνεια που επιστρέφουν στους ισολογισμούς είναι πραγματικά χαμηλού κινδύνου. Παράλληλα, οι ίδιες οι τράπεζες δεν επιθυμούν να επιβαρύνουν το προφίλ κινδύνου τους για οριακά οφέλη ανάπτυξης.
Στο υφιστάμενο πλαίσιο, οι επαναγορές μπορούν να γίνουν μόνο σε ατομική βάση, δανειολήπτη προς δανειολήπτη και όχι μέσω χαρτοφυλακίων. Αυτό συνεπάγεται πλήρη εκ νέου πιστοληπτική αξιολόγηση και αντιμετώπιση κάθε πελάτη ως νέου, αυξάνοντας σημαντικά το διοικητικό κόστος και μειώνοντας την ελκυστικότητα της διαδικασίας.
Ωστόσο, η Jefferies σημειώνει ότι αυτή η προσέγγιση θα μπορούσε να αλλάξει το 2026, ανοίγοντας τον δρόμο για συναλλαγές σε επίπεδο χαρτοφυλακίων, γεγονός που θα βελτίωνε την αποδοτικότητα για τους επενδυτές και θα καθιστούσε την αγορά πιο ελκυστική για τις τράπεζες.
Η περίπτωση της Εθνικής Τράπεζας
Όπως αναφέρει η Jefferies, η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος εμφανίζεται ως ο πλέον έτοιμος «παίκτης» για να αξιοποιήσει την ευκαιρία της αγοράς REPO. Είναι η τράπεζα που έχει μιλήσει πιο ξεκάθαρα για τη χρήση της συγκεκριμένης αγοράς ως μέσο αξιοποίησης του πλεονάζοντος κεφαλαίου της και, ταυτόχρονα, η μόνη που έχει διατηρήσει in-house τη μονάδα διαχείρισης NPEs.
Σε αντίθεση, οι υπόλοιπες συστημικές τράπεζες συνεργάζονται με εξωτερικούς servicers, καταβάλλοντας σημαντικά κόστη. Ενδεικτικά, στο 3ο τρίμηνο του 2025 η Πειραιώς κατέγραψε κόστος κινδύνου 15 μονάδων βάσης τόσο για αμοιβές διαχείρισης όσο και για πιστωτική προστασία, ενώ η Alpha πλήρωσε 8 μ.β. μόνο για αμοιβές διαχείρισης. Με πλεονάζον κεφάλαιο της τάξης των 500 μ.β. (3Q25), η ΕΤΕ διαθέτει την ευχέρεια να επενδύσει στην αγορά REPO, ενισχύοντας τα κέρδη της χωρίς να υπονομεύσει τη χρηματοοικονομική της σταθερότητα.
Συνολικά, η αγορά REPO, δηλαδή η επαναγορά δανείων, δεν αλλάζει τον πυρήνα της επενδυτικής υπόθεσης για τις ελληνικές τράπεζες, αλλά συνιστά μια αξιόλογη συμπληρωματική πηγή ανάπτυξης. Εφόσον το ρυθμιστικό πλαίσιο εξελιχθεί ευνοϊκά, ενδέχεται να αποτελέσει έναν ακόμη μοχλό ενίσχυσης της κερδοφορίας, με την Εθνική Τράπεζα να βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση για να ηγηθεί αυτής της τάσης.
