Κληρονομιά: «Είδος προς εξαφάνιση» ή μήπως όχι;

Μέχρι και πριν από την έλευση της κρίσης επικρατούσε η λογική της αποταμίευσης και της απόκτησης σπιτιών τα οποία θα κατέληγαν αργά ή γρήγορα στα παιδιά και τους συγγενείς του αρχικού τους ιδιοκτήτη. Ο όρος «συνταξιοδότηση» είχε πραγματικό νόημα, αφού η σύνταξη καταβάλλονταν σε μια ηλικία που ο πρώην εργαζόμενος ήταν σε θέση να την απολαύσει με τα αγαπημένα του πρόσωπα, ενώ στις  περιπτώσεις που ο κληροδότης μοίραζε την περιουσία του μετά θάνατον στα μέλη της οικογένειας , τα συσσωρευμένα ποσά δεν ήταν διόλου ευκαταφρόνητα.

Τα δεδομένα σήμερα φαίνεται πως έχουν αλλάξει με την κληρονομιά να θεωρείται «είδος προς εξαφάνιση» αφού το κόστος ζωής αυξάνεται, οι μισθοί μειώνονται και η συνταξιοδότηση από το κράτος τίθεται εν αμφιβόλω. Όπως προκύπτει από έρευνα της HSBC, στην οποία συμμετείχαν περισσότερα από 16.000 άτομα από 15 χώρες, (Καναδάς, Ηνωμένο Βασίλειο, Αυστραλία, Γαλλία, Τουρκία, ΗΠΑ, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Μεξικό, Σιγκαπούρη, Βραζιλία, Ταιβάν, Χονγκ Κονγκ, Μαλαισία, Ινδονησία, Ινδία), η κληρονομιά ενδέχεται να χάσει την παραδοσιακή της σημασία, καθώς πολλοί συνταξιούχοι -στην περίπτωση που τους περισσεύουν χρήματα- «μοιράζουν» τις αποταμιεύσεις τους κατά τη διάρκεια της ζωής τους με τη μορφή «κληρονομιάς εν ζωή».

Στην επιλογή αυτή βασικό ρόλο παίζει και ο παράγοντας ψυχολογία. Μπροστά σε ένα αβέβαιο οικονομικό περιβάλλον ο εργαζόμενος δυσκολεύεται να κάνει μακροπρόθεσμες προβλέψεις με αποτέλεσμα τα θέλω του να συγκρούονται με τις πιθανότητες πραγμάτωσής τους.

Σύμφωνα με την έρευνα που φέρει τον τίτλο “The Future of Retirement, Choices for later life”, ενώ τα τρία τέταρτα (74%) των ερωτώμενων παραγωγικής ηλικίας αναμένουν να αφήσουν περιουσία στα παιδιά τους, μόνο το 29% νιώθουν σίγουροι ότι θα μπορέσουν, τελικά, να τα καταφέρουν και όχι άδικα. Επιπλέον, μόνο το 32% των ατόμων παραγωγικής ηλικίας έχουν λάβει οι ίδιοι κληρονομιά.

Αν παλαιότερα οι γονείς ήταν σε θέση να μεγαλώνουν πλουσιοπάροχα τα παιδιά τους σε ένα περιβάλλον γεμάτο ανέσεις και να τους αφήνουν στη συνέχεια μια καλή περιουσία που θα τους βοηθήσει στο ξεκίνημά τους, σήμερα τρεις στους πέντε συνταξιούχους παρέχουν τακτικά οικονομική υποστήριξη όχι μόνο στην οικογένεια τους αλλά και στους φίλους τους.

Μάλιστα, σύμφωνα με την έρευνα, η περιουσία περνάει στις επόμενες γενιές, με το 22% των συνταξιούχων να δίνουν χρήματα στα ενήλικα παιδιά τους και το 12% στα εγγόνια τους. Παρά την όποια αναστάτωση δημιουργεί η «κληρονομιά εν ζωή» στους συνταξιούχους, οι οποίοι ανησυχούν για το εάν θα είναι σε θέση να στηρίξουν οικονομικά την οικογένεια και τους φίλους τους στο μέλλον, ενδεχομένως να είναι η καλύτερη δυνατή λύση αφού το «χρήμα» πρέπει να κληροδοτείται για να δαπανηθεί και να επενδυθεί όταν είναι κανείς νέος και όχι μεσήλικας. Ωστόσο, η μεγαλύτερη ανησυχία των συνταξιούχων -που καταγράφεται σε ποσοστό 40%- είναι το ενδεχόμενο να γίνουν οι ίδιοι οικονομικά εξαρτημένοι από συγγενείς ή φίλους.

Θλίψη προκαλεί το γεγονός ότι η συνταξιοδότηση κρίνεται υποτυπώδης και ανεπαρκής ως προς την κάλυψη των αναγκών ενός συνταξιούχου που φιλοδοξούσε πέρα από τον ελεύθερο χρόνο, η αποχή από την εργασία να συνοδευόταν με περισσότερα χρήματα για να κάνει πράγματα που πριν δεν είχε τη δυνατότητα.

Τα αποτελέσματα της έρευνας αναφέρουν πως το 73% των συνταξιούχων δεν έχουν καταφέρει να πραγματοποιήσουν ούτε ένα από τα όνειρα που είχαν από τότε που συνταξιοδοτήθηκαν, γεγονός που ενδέχεται να είναι αποτέλεσμα της τακτικής οικονομικής στήριξης συγγενών και φίλων.

Το χειρότερο είναι ότι ένα σημαντικό ποσοστό εξ αυτών καλύπτουν τις καθημερινές τους ανάγκες βασιζόμενοι σε κληρονομιά που έχουν λάβει οι ίδιοι για να χρηματοδοτήσουν τη διαβίωσή τους, όταν θα βρίσκονται σε προχωρημένη ηλικία. Πιο συγκεκριμένα, το 43% όσων έχουν λάβει ή αναμένουν να λάβουν κληρονομιά πιστεύουν ότι με αυτήν θα χρηματοδοτήσουν μερικώς ή πλήρως τη συνταξιοδότησή τους. Η ίδια τάση διαφαίνεται και μεταξύ των ερωτώμενων παραγωγικής ηλικίας, με τα δύο τρίτα (66%) αυτών να περιμένουν να κληρονομήσουν περιουσία, την οποία θα χρησιμοποιήσουν όταν θα βρίσκονται σε προχωρημένη ηλικία.

Την άποψη ότι η προετοιμασία για την περίοδο της συνταξιοδότησης αποτελεί μια πρόκληση την οποία θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε εγκαίρως με σωστό προγραμματισμό, εξέφρασε ο κ. Στέλιος Πιρπινιάς Διευθυντής Λιανικής Τραπεζικής και Marketing της HSBC Ελλάδος. Σχολιάζοντας τα αποτελέσματα της έρευνας ο κ. Πιρπινιάς τόνισε πως η έρευνα αναδεικνύει ότι η ανάγκη παροχής τακτικής οικονομικής ενίσχυσης προς την οικογένεια καθιστά πιο σύνθετο το ήδη περίπλοκο ζήτημα της αποταμίευσης για την περίοδο της συνταξιοδότησης.

Σημειώνεται πως τα αποτελέσματα της έρευνας “The Future of Retirement, Choices for later life” βασίζονται σε διαδικτυακή δημοσκόπηση που πραγματοποιήθηκε από την Ipsos MORI τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβρη του 2014, ενώ από το 2005, οπότε και ξεκίνησε η έρευνα “The Future of Retirement”, έχουν ερωτηθεί περισσότερα από 141.000 άτομα σε ολόκληρο τον κόσμο.