«Νησίδα σταθερότητας η Ελλάδα»: Ανάπτυξη 2,2% αναμένει το ΓΠΚΒ για το 2025 – Ποια τα «αγκάθια»
Το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή αναμένει ανάπτυξη 2,2% για το 2025, καθώς όπως τονίζει, στην τριμηνιαία έκθεσή του ότι η ελληνική οικονομία παραμένει, με οδηγό τις καλές δημοσιονομικές επιδόσεις, νησίδα σταθερότητας σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον. Η προσήλωση στην ταχεία εφαρμογή μεταρρυθμίσεων και η τόνωση των παραγωγικών επενδύσεων είναι κρίσιμης σημασίας παράγοντες προκειμένου ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας να επιταχυνθεί στο μέλλον, τονίζει η έκθεση.
Το Γραφείο θέτει ως πρώτη προτεραιότητα την ταχεία μείωση του δημοσίου χρέους καθώς υπάρχουν ευνοϊκές προϋποθέσεις μέσω της ανάπτυξης, της συνεχιζόμενης διεύρυνσης της φορολογικής βάσης και της δυνατότητας πρόωρης αποπληρωμής των ακριβότερων δανείων του επίσημου τομέα. Η μείωση του λόγου χρέους προς ΑΕΠ, που είναι ο μεγαλύτερος στην Ευρωζώνη και αποτελεί παράγοντα που δυσχεραίνει την αναπτυξιακή δυναμική της οικονομίας, θα οδηγήσει σε ταχύτερες αναβαθμίσεις του αξιόχρεου του Ελληνικού δημοσίου και δύναται να απελευθερώσει στο μέλλον δημοσιονομικό χώρο για νέες παρεμβάσεις που θα ενισχύουν την παραγωγική δυναμική της εθνικής οικονομίας.
Όπως σημειώνει η έκθεση, το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) παρουσίασε αύξηση 1,7% το δεύτερο τρίμηνο του 2025 σε σχέση με το δεύτερο τρίμηνο του 2024 σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ενώ το αντίστοιχο μέγεθος στην Ευρωζώνη είναι 1,5%. Σε αυτή την επίδοση συνετέλεσαν η αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης (1,1%), η αύξηση των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών (1,9% συνολικά, 3,9% για υπηρεσίες και -1,1% για αγαθά) και η αύξηση της δημόσιας κατανάλωσης (0,7%). Οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου αυξήθηκαν κατά 6,5% με αύξηση σε όλες τις συνιστώσες. Θετική για τον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ ήταν η συμβολή της μείωσης των εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών (μείωση 3,2% συνολικά, 1,5% για υπηρεσίες και -4,8% για αγαθά).
Ο πληθωρισμός (ετήσια ποσοστιαία μεταβολή του Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή) ανήλθε τον Αύγουστο του 2025 στο 3,1% και εξακολουθεί να βρίσκεται αρκετά πάνω από τον μέσο πληθωρισμό στην Ευρωζώνη (2,0%). Ο υψηλότερος πληθωρισμός στη χώρα μας σε σχέση με τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο δυσχεραίνει την διεθνή ανταγωνιστικότητα έναντι των εταίρων μας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το μέγεθός του παρουσίασε αποκλιμάκωση σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα (3,7%) και είναι οριακά χαμηλότερος σε σχέση με τον Αύγουστο του 2024 (3,2%). Οι ανοδικές πιέσεις στις τιμές προκύπτουν από τις υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένης της στέγασης, ενώ ενισχύθηκε και ο πληθωρισμός τροφίμων. Οι προσπάθειες ενίσχυσης του ανταγωνισμού όπως και η ανίχνευση και αποτροπή τιμολόγησης σε συνθήκες ολιγοπωλιακής αγοράς θα πρέπει να εντατικοποιηθούν, τονίζει για μία ακόμα φορά το Γραφείο.
Σχετικά με τις δημοσιονομικές επιδόσεις, για το επτάμηνο Ιανουαρίου – Ιουλίου 2025 το Ενοποιημένο Πρωτογενές Αποτέλεσμα Γενικής Κυβέρνησης με προσαρμογές καταγράφει πλεόνασμα 9.227 εκατ. ευρώ, αυξημένο κατά 2.732 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με το αντίστοιχο επτἀμηνο του 2024. Ο Κρατικός Προϋπολογισμός παρουσιάζει ταμειακό Πρωτογενές Πλεόνασμα 7.939 εκατ. ευρώ, αυξημένο κατά 2.274 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με το επτάμηνο Ιανουαρίου – Ιουλίου του 2024. Τα φορολογικά έσοδα παρουσιάζουν σημαντική αύξηση, με κύριες πηγές αυτής να αποτελούν ο φόρος εισοδήματος κατά 2.643 εκατ. ευρώ, και τα έσοδα από τον ΦΠΑ κατά 1.123 εκατ. ευρώ. Στην πλευρά των δαπανών του Κρατικού Προϋπολογισμού παρατηρείται αύξηση κατά 1.359 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με το επτάμηνο Ιανουαρίου – Ιουλίου του 2024, η οποία αποδίδεται στην αύξηση των πρωτογενών δαπανών κατά 1.301 εκατ. ευρώ.
Το ΓΠΚΒ αναφέρεται σε δύο αξιοσημείωτες εξελίξεις. Η πρώτη αφορά τη συμφωνία εξαγοράς της ΕΧΑΕ από την Euronext. Για την ελληνική κεφαλαιαγορά, η συμφωνία αναμένεται να αποφέρει σημαντικά οφέλη καθώς το ελληνικό χρηματιστήριο θα ενταχθεί σε ένα δίκτυο εισηγμένων εταιρειών με υψηλή συνολική κεφαλαιοποίηση, ενισχύοντας το ‘βάθος’ της ελληνικής κεφαλαιαγοράς και την πρόσβαση των ελληνικών επιχειρήσεων σε διεθνή κεφάλαια. Επίσης, το Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών, αν και παραμένει σημαντικά ελλειμματικό, την περίοδο Ιανουαρίου- Ιουλίου 2025 παρουσίασε βελτίωση κατά 1,4 δισ. ευρώ σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2024.
Στην ομιλία για την Κατάσταση της ΄Ένωσης (State of the Union 2025), η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen ανέδειξε ως στρατηγικές προτεραιότητες την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας, τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και την προώθηση της κοινωνικής συνοχής. Ιδιαίτερη έμφαση αποδόθηκε στην απλοποίηση του κανονιστικού πλαισίου, με στόχο τη μείωση διοικητικών βαρών και τη δημιουργία εκτιμώμενων εξοικονομήσεων για τις επιχειρήσεις ύψους άνω των €8 δισ. Παράλληλα, προωθούνται επενδύσεις στην ψηφιοποίηση, την τεχνητή νοημοσύνη και την πράσινη μετάβαση, οι οποίες είναι κρίσιμες για τον παραγωγικό μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας. Στο κοινωνικό πεδίο, τα μέτρα για την προσιτή στέγη και η Ευρωπαϊκή στρατηγική κατά της φτώχειας έχουν άμεση συνάφεια με τις εγχώριες προκλήσεις. Συνολικά, το νέο ευρωπαϊκό πλαίσιο αναδεικνύει ευκαιρίες αλλά και προϋποθέτει προσεκτικό σχεδιασμό από την Ελλάδα, προκειμένου να αξιοποιηθούν οι πρωτοβουλίες με τρόπο που να ενισχύει την αναπτυξιακή δυναμική και να διαφυλάσσει την χρηστή δημοσιονομική διαχείριση, τονίζεται.
Το διεθνές μακροοικονομικό περιβάλλον διαμορφώνεται από μια σειρά σύνθετων προκλήσεων που σχετίζονται με την εμπορική πολιτική, τη γεωπολιτική δυναμική και τις δημοσιονομικές συνθήκες μεγάλων οικονομιών. Η αβεβαιότητα γύρω από το εμπόριο, είτε μέσω πιθανών αναπροσαρμογών δασμών είτε λόγω παρατεταμένων διαπραγματεύσεων, επηρεάζει τις επενδυτικές αποφάσεις και περιορίζει την ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου, με ιδιαίτερες επιπτώσεις στις εξαγωγικές οικονομίες. Παράλληλα, οι εξελίξεις σε γεωπολιτικό επίπεδο επηρεάζουν τη ροή των θαλάσσιων μεταφορών, τις εφοδιαστικές αλυσίδες και τις τιμές βασικών εμπορευμάτων, γεγονός που μπορεί να αναδιαμορφώσει τον ρυθμό οικονομικής δραστηριότητας και τις πληθωριστικές τάσεις. Επιπλέον, οι πιέσεις που σχετίζονται με τα δημόσια οικονομικά σε αναπτυγμένες χώρες με υψηλά επίπεδα χρέους τροφοδοτούν συζητήσεις γύρω από τη βιωσιμότητα των δημοσιονομικών πολιτικών και την επιβάρυνση του κόστους δανεισμού από τις διεθνείς κεφαλαιαγορές. Η πολιτική αστάθεια στη Γαλλία, τροφοδοτεί ανησυχίες στις αγορές ομολόγων. Παρά τις προκλήσεις αυτές, η προώθηση πολυμερών και προβλέψιμων εμπορικών συμφωνιών αποτελεί θετικό βήμα για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης, τη μείωση της αβεβαιότητας και τη στήριξη των επενδύσεων. Μακροπρόθεσμα, η σταθεροποίηση του διεθνούς εμπορικού πλαισίου μπορεί να λειτουργήσει ως μοχλός για υψηλότερη παραγωγικότητα, διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και βιώσιμη παγκόσμια ανάπτυξη.
Η Έκθεση του ΓΠΚΒ αναφέρεται και στην πρόσφατη πολιτική αστάθεια στη Γαλλία, που θα μπορούσε να αποτελέσει παράδειγμα μελέτης περίπτωσης (case study) αναφορικά με τις επιπτώσεις της πολιτικής αβεβαιότητας στην αύξηση της οικονομικής αβεβαιότητας όπως αποτυπώνεται στο κόστος δανεισμού της χώρας αυτής στις αγορές κυβερνητικών ομολόγων.
Η διεθνής βιβλιογραφία συνδέει την πολιτική αστάθεια (political instability) μιας χώρας με τις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων της. Ειδικότερα, η πολιτική αστάθεια είναι ένας παράγοντας τιμολόγησης των κρατικών ομολόγων, μέσω των μηχανισμών ‘flight-to-safety’ και ‘flight-to-quality’. Μια άνοδος της πολιτικής αστάθειας συνδέεται με αύξηση των 10-ετών κρατικών αποδόσεων. Αυτό συνεπάγεται σημαντικό κόστος από την έκδοση κρατικών ομολόγων σε περιόδους πολιτικής αστάθειας.
Από τα μέσα Αυγούστου, με την ραγδαία αύξηση της πολιτικής αστάθειας στη Γαλλία, οι Γαλλικές αποδόσεις αυξήθηκαν σημαντικά, ξεπέρασαν καθαρά τις αντίστοιχες Ελληνικές, και παραμένουν υψηλότερες για διάστημα μεγαλύτερο του μηνός αναδεικνύοντας τον επιβλαβή ρόλο της πολιτικής αστάθειας. Αυτό το γεγονός είναι συμβατό με τη βιβλιογραφία που συνδέει την πολιτική αστάθεια μιας χώρας με τις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων της χώρας αυτής. Αξιοσημείωτο, επίσης, είναι το συνδεόμενο γεγονός της υποβάθμισης της πιστοληπτικής ικανότητας της Γαλλίας από τον Οίκο Fitch (12 Σεπτεμβρίου 2025) από AA- σε A+, δηλαδή στο χαμηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί ποτέ για τη χώρα. Το γεγονός αυτό αύξησε περαιτέρω τις αποδόσεις των γαλλικών ομολόγων διευρύνοντας τη διαφορά με τα Ελληνικά ομόλογα.
Για την Ελλάδα, η πολιτική αστάθεια στη Γαλλία έχει και την εξής ανάγνωση. Γεγονότα βραχυπρόθεσμης αύξησης της αβεβαιότητας σε άλλες χώρες (όπως η πολιτική αστάθεια στη Γαλλία) ή μια συνετή εγχώρια δημοσιονομική πολιτική σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα (όπως, για παράδειγμα, η ταχεία μείωση του δημοσίου χρέους που αναφέραμε ως προτεραιότητα παραπάνω) μετατοπίζουν ευνοϊκότερα τις αποδόσεις των Ελληνικών κρατικών ομολόγων σε σχέση με αυτές άλλων χωρών, και απομακρύνουν περισσότερο τη χώρα από το αντίστοιχο ‘βλέμμα’ των αγορών ομολόγων. Αυτό ισχύει και αντίστροφα. Μια μη-συνετή εγχώρια δημοσιονομική πολιτική θα αυξήσει τις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων, θα φέρει τη χώρα πιο κοντά σε αυτό το οπτικό πεδίο των διεθνών αγορών, και θα επιβραδύνει τις επενδύσεις. Τα ανωτέρω, με βάση την Έκθεση του Γραφείου (Μάρτιος 2025) για τον χρόνο ανάκτησης του κεφαλαιακού αποθέματος, θα οδηγήσουν στην επιμήκυνση του χρόνου επιστροφής του κεφαλαιακού αποθέματος στο προ κρίσης επίπεδο.
Η βελτίωση της σχετικής θέσης των Ελληνικών ομολόγων μπορεί να ενισχύσει την ελκυστικότητα της χώρας για επενδυτές που αναζητούν αποδόσεις με μικρότερο κίνδυνο, γεγονός που μπορεί να ενισχύσει τις εισροές κεφαλαίων και τις ξένες επενδύσεις. Επιπλέον, η πτώση των αποδόσεων σημαίνει φθηνότερη αναχρηματοδότηση του χρέους.
