Οι πνιγμοί στην Ελλάδα: Μια σιωπηλή κρίση στη χώρα της θάλασσας
Μπορεί η Ελλάδα να διαθέτει μία από τις μεγαλύτερες ακτογραμμές στην Ευρώπη, να έχει πλούσιο φυσικό υδάτινο περιβάλλον, μοναδικά μεγάλα και μικρά νησιά και να προσφέρει αμέτρητες δυνατότητες για αναψυχή και τουρισμό. Παράλληλα, όμως, αντιμετωπίζει κι ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα: τους πνιγμούς. Κάθε χρόνο δεκάδες συνάνθρωποί μας χάνουν τη ζωή τους στα νερά της χώρας, συχνά κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων που θεωρούνται ακίνδυνες, όπως η κολύμβηση.
Το 2024, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Παρατηρητηρίου Ατυχημάτων του οργανισμού Safe Water Sports — που συλλέχθηκαν σε συνεργασία με το Υπουργείο Ναυτιλίας, το Λιμενικό Σώμα και την Ελληνική Αστυνομία — 395 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στο υδάτινο περιβάλλον της χώρας. Από αυτούς, οι 388 πνιγμοί σημειώθηκαν στη θάλασσα, αριθμός μειωμένος κατά 10 σε σχέση με το 2023, ενώ οι υπόλοιποι επτά θάνατοι καταγράφηκαν σε λίμνες, ποτάμια και κολυμβητικές δεξαμενές.
Μείωση πνιγμών 23% το πρώτο εξάμηνο του 2025 σε σχέση με το 2024
Η ναυαγοσωστική κάλυψη ανήλθε το 2024 στο 93%, παρουσιάζοντας αύξηση 2% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, δείγμα προόδου. Το 2025, για το πρώτο εξάμηνο, τα στοιχεία δείχνουν περαιτέρω βελτίωση: καταγράφηκαν 91 θανάσιμα ατυχήματα στη θάλασσα, αριθμός μειωμένος κατά 23% σε σύγκριση με το ίδιο διάστημα του 2024. Από αυτούς, οι 71 ήταν άνω των 60 ετών και οι 60 ήταν άνδρες. Η ναυαγοσωστική κάλυψη μέχρι στιγμής για το 2025 φτάνει το 88%.
Ο ιδρυτής και πρόεδρος του Safe Water Sports, Δρ Παναγιώτης Πασχαλάκης, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, τονίζει πως «η πρόληψη αποτελεί θεμέλιο της προσπάθειας για την ενίσχυση της ασφάλειας στο υδάτινο περιβάλλον» και επισημαίνει τη σημασία της εκπαίδευσης από μικρή ηλικία. «Η στοχευμένη ενημέρωση, η εκπαίδευση και η συνεργασία όλων των φορέων αποδίδουν και σώζουν ζωές, και αυτό φαίνεται από τη μείωση των ατυχημάτων ως αποτέλεσμα συλλογικής προσπάθειας», προσθέτει.
Το 83% των ατόμων που έχασαν τη ζωή τους ήταν άνω των 60 ετών
Η συντριπτική πλειονότητα των θυμάτων, το 68%, ήταν άνδρες, ενώ το 83% ήταν άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών. Η ηλικιακή αυτή κατανομή καταδεικνύει ότι η τρίτη ηλικία αποτελεί την πιο ευάλωτη πληθυσμιακή ομάδα, είτε λόγω μειωμένων φυσικών ικανοτήτων είτε λόγω ελλιπούς επίγνωσης των κινδύνων. Δυστυχώς, δύο θανάσιμα περιστατικά αφορούσαν και παιδιά, ενώ σε ατυχήματα με θαλάσσια σπορ καταγράφηκαν 14 τραυματισμοί, εκ των οποίων οι έξι αφορούσαν ανηλίκους.
«Λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία αυτά, έχουμε ήδη ξεκινήσει μια στοχευμένη ενημερωτική καμπάνια σε συνεργασία με το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, το Λιμενικό Σώμα, το Υπουργείο Υγείας και τον ΕΟΔΥ, με σκοπό την παροχή συμβουλών και οδηγιών πρόληψης για τις μεγαλύτερες ηλικίες. Η ενίσχυση της ενημέρωσης, η καλλιέργεια συνείδησης κινδύνου και η προώθηση της υπεύθυνης συμπεριφοράς αποτελούν τον δρόμο προς την ουσιαστική μείωση των ατυχημάτων στο νερό», υπογραμμίζει ο κ. Πασχαλάκης.
Καθυστερήσεις και γραφειοκρατία εμποδίζουν την πρόληψη
Από την πλευρά του, ο διευθυντής της Ελληνικής Ναυαγοσωστικής Ακαδημίας (ΕΚΑΝ), Νίκος Γιοβανίδης, εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι «ο κυριότερος λόγος που δεν υπάρχουν ναυαγοσώστες από την 1η Ιουνίου στις ελληνικές ακτές είναι οι καθυστερήσεις των δήμων, που αργούν να ολοκληρώσουν τους διαγωνισμούς. Τα ναυαγοσωστικά έργα είναι πολύ μεγάλα, δύσκολα σε οργάνωση και κοστοβόρα. Ιδανικά, κάθε δήμος θα έπρεπε να έχει ολοκληρώσει τον διαγωνισμό μέχρι τον Οκτώβριο του προηγούμενου έτους, ώστε να λυθούν ζητήματα όπως η εύρεση και ενοικίαση κατοικιών για τους ναυαγοσώστες, χωρίς να χρειάζεται οι ίδιοι να επιβαρύνονται με υπέρογκα ποσά».
«Επιπλέον, την τελευταία στιγμή είναι αδύνατο να οργανωθεί σωστά η ναυαγοσωστική ομάδα και η σχολή που θα αναλάβει την υπηρεσία. Με μεγάλο ποσοστό των διαγωνισμών να γίνονται τον Μάιο — και ορισμένους ακόμη και μετά την 1η Ιουνίου που έχει ήδη ξεκινήσει η σεζόν — η κατάσταση γίνεται δύσκολη. Η ίδια η διαδικασία για να γίνει κάποιος ναυαγοσώστης είναι τεράστια, γραφειοκρατική και υπερβολικά περίπλοκη», σημειώνει ο κ. Γιοβανίδης.
Χρειάζονται θεσμικές και οικονομικές βελτιώσεις
«Η πρόσληψη προσωπικού για τη ναυαγοσωστική κάλυψη των ακτών γίνεται από τους δήμους, αφού πρώτα οι Λιμενικές Αρχές εκδώσουν απόφαση για το ωράριο κάλυψης κάθε ακτής», επισημαίνει ο δήμαρχος Αλίμου, Ανδρέας Κονδύλης. Και προσθέτει: «Αυτό οδηγεί συχνά στο να ολοκληρώνονται οι διαδικασίες πρόσληψης με καθυστέρηση, ακόμη και μετά την 1η Ιουνίου».
«Η κατάσταση θα βελτιωθεί σημαντικά αν το Λιμενικό αποφασίζει πολύ νωρίς, στην αρχή κάθε έτους, για το ωράριο ναυαγοσωστικής κάλυψης κάθε ακτής και ενημερώνει άμεσα τον δήμο. Αν επιτραπεί στους δήμους να ξεκινούν τις διαδικασίες πρόσληψης εποχικού προσωπικού από την 1η Ιανουαρίου, και ταυτόχρονα υπολογιστεί η αντίστοιχη δαπάνη ώστε να αποδίδεται έγκαιρα από το Υπουργείο Εσωτερικών, τότε μόνο θα πάψουν να υπάρχουν τα οικονομικά προβλήματα που σήμερα αντιμετωπίζουν οι δήμοι», καταλήγει ο δήμαρχος Αλίμου.
