Πέθανε η Τζέιν Γκούντολ: Η επιστήμονας που επαναπροσδιόρισε την ανθρωπότητα μέσα από τα μάτια των χιμπατζήδων
Πέθανε σε ηλικία 91 ετών η Τζέιν Γκούντολ, η θρυλική πριματολόγος και οικολόγος, της οποίας οι επαναστατικές ανακαλύψεις για την κοινωνική ζωή των χιμπατζήδων γκρέμισαν τα επιστημονικά στεγανά.
Η Τζέιν Γκούντολ, η πρωτοπόρος πριματολόγος (επιστήμονας ειδικευμένος στη μελέτη των πρωτευόντων θηλαστικών) και οικολόγος, της οποίας η πρωτοποριακή έρευνα για τους χιμπατζήδες άλλαξε την κατανόηση της ανθρωπότητας για τον φυσικό κόσμο, πέθανε σε ηλικία 91 ετών. Το Ινστιτούτο Τζέιν Γκούντολ ανακοίνωσε ότι πέθανε από φυσικά αίτια στην Καλιφόρνια, κατά τη διάρκεια περιοδείας ομιλιών στις ΗΠΑ, χαρακτηρίζοντάς την «ακούραστη συνήγορο για την προστασία και την αποκατάσταση του φυσικού μας κόσμου».
Ο θάνατός της προκάλεσε παγκόσμια θλίψη, με ηγέτες, επιστήμονες και ακτιβιστές να αποτίνουν φόρο τιμής στην «εξαιρετική κληρονομιά» της. Ο Πρίγκιπας της Ουαλίας, Γουίλιαμ, τη θυμήθηκε ως «πραγματική οραματίστρια», ενώ ο σερ Ντέιβιντ Ατένμπορο τη χαρακτήρισε «μοναδική στο είδος της» και «ηγέτιδα στη συντήρηση της φύσης».
Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, δήλωσε ότι η Γκούντολ «άνοιξε πόρτες για γενιές γυναικών στην επιστήμη», ενώ ο ηθοποιός και ακτιβιστής Λεονάρντο Ντι Κάπριο την αποκάλεσε «αληθινή ηρωίδα για τον πλανήτη». Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, όπου η Γκούντολ υπηρέτησε ως Αγγελιοφόρος της Ειρήνης από το 2002, δήλωσε ότι «εργάστηκε ακούραστα για τον πλανήτη και τους κατοίκους του».
Επανάσταση στην επιστήμη
Η Τζέιν Γκούντολ έφερε επανάσταση στην επιστήμη της ηθολογίας το 1960, όταν, ως νεαρή ερευνήτρια χωρίς επίσημη επιστημονική εκπαίδευση, ταξίδεψε στο σημερινό Εθνικό Πάρκο Gombe της Τανζανίας για να μελετήσει τους άγριους χιμπατζήδες. Εκεί, έκανε μια μνημειώδη ανακάλυψη: παρατήρησε έναν χιμπατζή, τον οποίο ονόμασε Ντέιβιντ Γκρέιμπερντ, να φτιάχνει και να χρησιμοποιεί ένα εργαλείο για να βγάλει τερμίτες από μια φωλιά. Η παρατήρηση αυτή ανέτρεψε την πεποίθηση που επικρατούσε για δεκαετίες, ότι μόνο οι άνθρωποι ήταν ικανοί να κατασκευάζουν εργαλεία, και ανάγκασε την επιστημονική κοινότητα να επαναπροσδιορίσει τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος.
Η μεθοδολογία της ήταν εξίσου ριζοσπαστική. Αντί να αριθμεί τα ζώα που μελετούσε, τους έδινε ονόματα, παρατηρούσε τις προσωπικότητές τους και τους πολύπλοκους κοινωνικούς και συναισθηματικούς τους δεσμούς. Αν και αρχικά αντιμετώπισε σκεπτικισμό από την ανδροκρατούμενη επιστημονική κοινότητα, η προσέγγισή της αποκάλυψε ότι οι χιμπατζήδες έχουν ισχυρούς οικογενειακούς δεσμούς και εμπλέκονται ακόμη και σε εδαφικές διαμάχες.
Από την έρευνα στον παγκόσμιο ακτιβισμό
Μετά από δεκαετίες στο πεδίο, η Γκούντολ έστρεψε την προσοχή της από την έρευνα στον ακτιβισμό. Έγινε μια διεθνής φωνή για την προστασία του περιβάλλοντος, κάνοντας εκστρατείες για την απελευθέρωση χιμπατζήδων που κρατούνταν σε ζωολογικούς κήπους ή χρησιμοποιούνταν σε ιατρικές έρευνες και αργότερα, πρωτοστατώντας στη δράση κατά της κλιματικής αλλαγής και της καταστροφής των οικοτόπων. Το 1977, ίδρυσε το Ινστιτούτο Τζέιν Γκούντολ, το οποίο συνεχίζει το έργο της για την προστασία των χιμπατζήδων και την ενδυνάμωση των τοπικών κοινοτήτων.
Παρέμεινε ακούραστη μέχρι το τέλος της ζωής της. Ήταν γνωστή για το αδυσώπητο πρόγραμμα ταξιδιών της, δηλώνοντας το 2022 ότι δεν είχε κοιμηθεί στο ίδιο κρεβάτι για περισσότερες από τρεις εβδομάδες από το 1986. Μόλις μια εβδομάδα πριν από τον θάνατό της, είχε δώσει συνέντευξη επί σκηνής στη Νέα Υόρκη και είχε προγραμματισμένη ομιλία σε μια sold-out εκδήλωση στην Καλιφόρνια για τις 3 Οκτωβρίου. Σε μια συνέντευξή της στο BBC το 2024, είχε πει: «Βρισκόμαστε εν μέσω της έκτης μεγάλης εξαφάνισης… όσο περισσότερα μπορούμε να κάνουμε για να αποκαταστήσουμε και να προστατεύσουμε τα υπάρχοντα δάση, τόσο το καλύτερο».
Για την προσφορά της, τιμήθηκε με τον τίτλο της Ντέιμ το 2003 και έλαβε το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας το 2025. Η κληρονομιά της δεν έγκειται μόνο στην επιστήμη, αλλά και στο παγκόσμιο κίνημα που ενέπνευσε για την προστασία της φύσης και την προώθηση της ελπίδας για έναν καλύτερο κόσμο. Όπως δήλωσε η καθηγήτρια Κατ Χομπάιτερ, μία από τους πολλούς επιστήμονες που ενέπνευσε η Γκούντολ: «Η Τζέιν θα ήταν η πρώτη που θα μας έλεγε ότι αυτό που χρειάζεται ο κόσμος τώρα δεν είναι η θλίψη για τον θάνατό της, αλλά η δράση».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:
Πηγή: bbc.com
