Μεταφορές ρίσκου: Το μυστικό «όπλο» των τραπεζών που ανησυχεί τις ρυθμιστικές αρχές
Οι Τράπεζες βρίσκονται σε μία διαρκή προσπάθεια αναζήτησης της χρυσής τομής ανάμεσα στην ανάγκη να χορηγούν περισσότερα δάνεια και τους πιο αυστηρούς κανόνες που τους επιβάλλουν, να διατηρούν σημαντικά κεφάλαια ως προστασία για πιθανές ζημίες. Αυτός ο διπλός περιορισμός τους περιορίζει, καθώς δεν μπορούν να ρισκάρουν, αλλά ούτε να αναπτυχθούν.
Έτσι, οι τράπεζες έχουν στραφεί σε ένα εξειδικευμένο χρηματοοικονομικό εργαλείο, τα συνθετικά risk transfers (SRT), που τους επιτρέπουν να «μεταφέρουν» τον κίνδυνο από τα δάνεια τους σε τρίτους — κυρίως hedge funds — χωρίς να χρειάζεται να πουλήσουν τα δάνεια. Στην ουσία, οι τράπεζες πληρώνουν τρίτους να αναλάβουν μέρος των πιθανών ζημιών, και με αυτόν τον τρόπο απελευθερώνουν κεφάλαια για νέες επενδύσεις ή για την αύξηση των μερισμάτων.
Τα SRT έχουν αναπτυχθεί εντυπωσιακά τα τελευταία χρόνια και καλύπτουν πλέον δισεκατομμύρια δολάρια δανείων παγκοσμίως, με την Ευρώπη να κατέχει το μεγαλύτερο μερίδιο. Ταυτόχρονα, όμως, οι ρυθμιστικές αρχές ανησυχούν, γιατί, όπως υποστηρίζουν, αντί να αφαιρείται ο κίνδυνος από το σύστημα, αυτός απλώς μετατοπίζεται σε άλλα σημεία, όπως επενδυτικά κεφάλαια που χρησιμοποιούν δανεικά χρήματα για να συμμετάσχουν.
Πώς λειτουργούν τα SRT
Αναφορικά με τον τρόπο λειτουργίας τους, η τράπεζα επιλέγει ένα πακέτο δανείων, εκδίδει ομόλογα και τα πουλάει σε επενδυτές. Αν οι δανειολήπτες δεν αποπληρώσουν, τα έσοδα από τα ομόλογα καλύπτουν μέρος της ζημιάς. Αν όλα πάνε καλά, οι επενδυτές παίρνουν κέρδη· αν όχι, η ζημιά είναι δική τους. Οι τράπεζες όμως συνεχίζουν να πληρώνουν τόκους, συχνά υψηλότερους από την αγορά.
Τα SRT χρησιμοποιούνται όλο και πιο συχνά για δάνεια όλων των ειδών, από εταιρικά μέχρι στεγαστικά, καρτές και ακόμη και για δάνεια έργων τέχνης ή ιδιωτικών τζετ. Η αγορά είναι μεγάλη — πάνω από 1 τρισεκατομμύριο δολάρια από το 2016 — και αναμένεται να αναπτυχθεί ακόμη περισσότερο.
Ποιος ωφελείται
Οι τράπεζες βλέπουν τους δείκτες τους να βελτιώνονται και μπορούν να χρησιμοποιήσουν περισσότερα κεφάλαια για νέες επιχειρήσεις. Οι επενδυτές πιθανόν να κερδίσουν, αλλά και να χάσουν βαριά. Το πρόβλημα είναι ότι αν οι επενδυτές έρθουν σε δυσκολία, ο κίνδυνος επιστρέφει στο τραπεζικό σύστημα, με την ανάμιξη των τραπεζών να μπορεί να δημιουργήσει φαύλο κύκλο.
Η ανησυχία για τη σταθερότητα του συστήματος έχει ήδη φτάσει στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και στην Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών, οι οποίες ζητούν μεγαλύτερη διαφάνεια και συνεχή παρακολούθηση. Το μήνυμα είναι σαφές: τα SRT δεν είναι λύση για τον κίνδυνο — απλώς τον μετακινούν, με επιπτώσεις που μπορεί να φανούν καταλυτικές σε μια κρίση.
