Σιωπηλή επανάσταση: Τα stablecoins αλλάζουν τον παγκόσμιο χάρτη του χρήματος
Τα stablecoins, μία κατηγορία κρυπτονομισμάτων ελάχιστα γνωστή πριν από λίγα χρόνια, έχουν αναπτύξει πλέον τέτοια δυναμική στο παγκόσμιο σύστημα πληρωμών ώστε να αποτελούν αντικείμενο συστηματικής παρακολούθησης και μελέτης από τις νομισματικές και οικονομικές αρχές, καθώς και από διεθνείς οικονομικούς οργανισμούς.
Η κεφαλαιοποίησή τους αυξήθηκε 100 φορές την τελευταία εξαετία, από περίπου 3 δισ. δολάρια το 2019 σε σχεδόν 300 δισ. δολάρια στο τέλος Σεπτεμβρίου 2025, με το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ να προβλέπει ότι θα εκτιναχθεί στα 2 τρισ. δολάρια το 2028. Ως μέτρο σύγκρισης, η συνολική κεφαλαιοποίηση των κρυπτονομισμάτων (ή token, όπως επίσης αποκαλούνται) αγγίζει σήμερα τα 3,7 τρισ. δολάρια, κυρίως λόγω της θεαματικής αύξησης της τιμής του bitcoin.
Σε αντίθεση με το bitcoin και άλλα token, τα stablecoins δεν προσελκύουν αγοραστές με την προοπτική να επιτύχουν γρήγορα και υψηλά κέρδη από τις αυξήσεις των τιμών τους. Το δέλεαρ τους είναι η δυνατότητα να χρησιμοποιηθούν άμεσα για πληρωμές σε όλο τον κόσμο, με κόστος χαμηλότερο από εκείνο των τραπεζικών συναλλαγών, ενώ η αξία τους παραμένει σταθερή έναντι ενός μεγάλου νομίσματος. Τα περισσότερα έχουν σήμερα από το καταστατικό τους ισοτιμία 1:1 με το δολάριο ΗΠΑ.
Τα stablecoins δεν προσφέρουν κατά κανόνα κάποια σταθερή απόδοση στους κατόχους τους, αν και κάποιες πλατφόρμες δίνουν τέτοιες αποδόσεις. Αυτό, όπως αναφέρει το ΔΝΤ στην τελευταία του έκθεση, τα καθιστά λιγότερο ελκυστικά από τις τοποθετήσεις σε αμοιβαία κεφάλαια που επενδύουν στην αγορά χρήματος.
Ουσιαστικά, τα stablecoins αποτελούν κάτι ενδιάμεσο μεταξύ των κλασικών κρυπτονομισμάτων τύπου bitcoin και των πραγματικών νομισμάτων. Η κατάταξή τους στην κατηγορία των κρυπτονομισμάτων οφείλεται στο ότι είναι ψηφιακά νομίσματα, τα οποία δεν εκδίδουν κεντρικές τράπεζες αλλά ιδιωτικές εταιρείες και δημιουργούνται μέσω του μηχανισμού blockchain. Η ομοιότητά τους με τα πραγματικά νομίσματα έγκειται στο ότι χρησιμοποιούνται ως μέσα πληρωμών και έχουν σταθερή ισοτιμία — αν και αυτή δεν έχει διασφαλιστεί σε όλες τις περιπτώσεις στο παρελθόν.
Η αγορά των stablecoins κυριαρχείται σήμερα σχεδόν απόλυτα από αμερικανικές εταιρείες, στις οποίες αντιστοιχεί το 99% της κεφαλαιοποίησης των 300 δισ. δολαρίων, ενώ η Ευρώπη είναι ουσιαστικά ανύπαρκτη με μόλις το 0,1% της συνολικής αγοράς (περίπου 300 εκατ. ευρώ). Οι δύο μεγαλύτερες αμερικανικές εταιρείες είναι η Tether, που εκδίδει το USDT, και η Circle, που εκδίδει το USDC.
Για να διασφαλίσουν τη δυνατότητα μετατροπής των stablecoins σε δολάρια με την ισοτιμία 1:1, οι εταιρείες που τα εκδίδουν επενδύουν τα ποσά που λαμβάνουν από τους πελάτες τους σε εύκολα ρευστοποιήσιμα περιουσιακά στοιχεία, όπως ομόλογα του αμερικανικού Δημοσίου και τραπεζικές καταθέσεις.
Το πώς πρέπει να επενδύουν τα διαθέσιμά τους προβλέπεται αναλυτικά από τον νόμο GENIOUS (Guiding and Establishing National Innovation for US Stablecoins Act), που ψηφίστηκε τον Ιούλιο στις ΗΠΑ, διαμορφώνοντας το πλαίσιο για τη χρήση των stablecoins ως μέσων πληρωμών. Με τον νόμο αυτό διευκολύνεται η έκδοση stablecoins από ιδιωτικές εταιρείες, οι οποίες υπόκεινται σε εποπτεία από τις ρυθμιστικές αρχές για την τήρηση των υποχρεώσεών τους.
Αντίστοιχο νομοθετικό πλαίσιο έχει και η Ευρωπαϊκή Ένωση (Markets in Crypto-Assets Regulation ή MiCA), αν και ο νόμος των ΗΠΑ θεωρείται κάπως πιο «χαλαρός».
Η υπόσχεση για άμεσες διασυνοριακές μεταβιβάσεις χρημάτων με χαμηλό κόστος έχει παρακινήσει και μεγάλες επιχειρήσεις να ασχοληθούν με τα stablecoins. Για παράδειγμα, η PayPal έχει εκδώσει από το 2023 το δικό της token, ενώ η Amazon και η Walmart εξετάζουν το ενδεχόμενο να ακολουθήσουν. Τραπεζικοί κολοσσοί κινούνται επίσης στην ίδια κατεύθυνση.
Για εξαγωγικές επιχειρήσεις, η χρήση stablecoins από πελάτες θα μείωνε το συναλλαγματικό ρίσκο και το κόστος κάλυψής του. Για ιδιώτες και επιχειρήσεις σε χώρες με υψηλό πληθωρισμό και περιορισμένη πρόσβαση σε ξένο συνάλλαγμα, η αγορά stablecoins θα μπορούσε να αποτελέσει ασπίδα απέναντι στην απώλεια αξίας των χρημάτων τους.
Αυτοί οι λόγοι εξηγούν γιατί έχουν σημάνει «καμπανάκια» για τα stablecoins και στην Ευρώπη. Μία ομάδα οκτώ ευρωπαϊκών τραπεζών, μεταξύ των οποίων η UniCredit, ανακοίνωσε τον Σεπτέμβριο ότι προχωρά στην έκδοση stablecoin σε ευρώ, το οποίο θα αποτελέσει εναλλακτική στα αμερικανικά token και θα παρέχει τη δυνατότητα για σχεδόν άμεσες πληρωμές και διακανονισμούς με χαμηλό κόστος, καθώς και 24ωρη πρόσβαση σε διασυνοριακές συναλλαγές.
Η εξάπλωση των stablecoins βρέθηκε και στην ατζέντα του Eurogroup την περασμένη εβδομάδα, όπου έγινε σχετική συζήτηση. Από τις δηλώσεις που ακολούθησαν φάνηκε η σημασία που αποδίδεται στο θέμα.
Ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης, δήλωσε ότι:
«Το ζήτημα των stablecoins απαιτεί να βρούμε το σωστό σημείο ισορροπίας ανάμεσα στα ρίσκα και στις ευκαιρίες. Τα stablecoins δεν είναι πειραματικές τεχνολογίες· αποτελούν πλέον ένα καθιερωμένο νομισματικό μέσο, το οποίο όμως οφείλει στο ευρωπαϊκό πλαίσιο να συμμορφώνεται με τη MiCA, τον ευρωπαϊκό κανονισμό για την αγορά των κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων. Στο πλαίσιο αυτό, δεν πρέπει να αποκλείσουμε την Ευρώπη με υπέρμετρους περιορισμούς από τον υπόλοιπο κόσμο».
Σε ανάλογο μήκος κύματος κινήθηκε και ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), Πιερ Γκραμένια, ο οποίος τόνισε:
«Η Ευρώπη δεν πρέπει να εξαρτάται από τα stablecoins με νόμισμα αναφοράς το δολάριο, που σήμερα κυριαρχούν στις αγορές. Πρέπει να κλείσουμε τα κενά που παραμένουν στο ρυθμιστικό πλαίσιο – αν υπάρχουν – και να διευκολύνουμε τη δημιουργία stablecoins από εγχώριους φορείς, με νόμισμα αναφοράς το ευρώ».
