Θα είναι δίκαιη η συμφωνία για τον παγκόσμιο ελάχιστο εταιρικό φόρο;

Μια παγκόσμια συμφωνία για την εταιρική φορολόγηση είναι πλέον ορατή, καθώς το G20 είναι πιθανό να υπογράψει την επόμενη εβδομάδα μια συμφωνία που έχει εγκριθεί από 130 χώρες και δικαιοδοσίες. Το σύμφωνο για τον ελάχιστο φορολογικό συντελεστή θα είναι πραγματικά πρωτοποριακό- ένα σοβαρό πλήγμα στην πρακτική της μετατόπισης κερδών, αναγκάζοντας τις μεγάλες πολυεθνικές (συμπεριλαμβανομένων των εταιρειών του Big Tech) να πληρώνουν πραγματικό συντελεστή τουλάχιστον 15%.

Η συμφωνία, που ανακοινώθηκε την Πέμπτη, θα μπορούσε να οριστικοποιηθεί έως τον Οκτώβριο, με την εφαρμογή της συμφωνίας να ακολουθεί το 2023.

Ωστόσο, η υποστήριξη πολλών χωρών παραμένει χλιαρή, επειδή είναι πιθανό να ευνοήσει μαζικά τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου όπου εδρεύουν οι περισσότερες από αυτές τις πολυεθνικές. Ορισμένες χώρες δεν έχουν επίσης συναινέσει με τη συμφωνία, επειδή δεν θέλουν να αναγκαστούν να αυξήσουν τους χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές τους που προσελκύουν τις πολυεθνικές.

Μια γρήγορη υπενθύμιση των δύο βασικών «πυλώνων» αυτής της συμφωνίας: Ο πρώτος πυλώνας δίνει κάποια φορολογικά δικαιώματα στις χώρες όπου δραστηριοποιούνται οι πολυεθνικές, αν και το μεγαλύτερο μέρος των μετρητών μπορεί να διεκδικηθεί από τις χώρες καταγωγής των εταιρειών. Και ο δεύτερος πυλώνας καθορίζει το κατώτατο όριο του 15%, το οποίο ο Γενικός Γραμματέας του ΟΟΣΑ Mathias Cormann σημείωσε ότι «δεν εξαλείφει τον φορολογικό ανταγωνισμό, καθώς κάτι τέτοιο δεν θα έπρεπε να συμβεί».

Η ινδική κυβέρνηση έχει εκφράσει την υποστήριξή της προς τη συμφωνία, αλλά την Παρασκευή κατέστησε σαφές ότι πρέπει να γίνουν περισσότερα.

«Ορισμένα σημαντικά ζητήματα, συμπεριλαμβανομένης της κατανομής του μεριδίου των κερδών και του πεδίου εφαρμογής των φορολογικών κανόνων, παραμένουν ανοικτά και πρέπει να αντιμετωπιστούν», δήλωσε. «Η λύση θα πρέπει να οδηγήσει στην κατανομή ουσιαστικών και βιώσιμων εσόδων στις χώρες δραστηριοποίησης των εταιρειών, ιδίως για τις αναπτυσσόμενες και αναδυόμενες οικονομίες».

Η Αφρικανική Ένωση και το Αφρικανικό Φόρουμ Φορολογικής Διοίκησης (ATAF- ένας οργανισμός που εκπροσωπεί τις αφρικανικές φορολογικές αρχές) ζητούν επίσης αλλαγές. Ουσιαστικά διαμαρτύρονται ότι το ανώτατο όριο του 30% για τα τοπικά φορολογητέα κέρδη δεν είναι αρκετό για να παράσχει μια «ουσιαστική ανακατανομή των κερδών στις χώρες δραστηριοποίησης των εταιρειών». Θέλουν επίσης να δουν τον ελάχιστο φορολογικό συντελεστή του δεύτερου πυλώνα να αυξάνεται στο 20%.

«Υπάρχει ακόμη περαιτέρω δουλειά που πρέπει να γίνει για την οριστικοποίηση των νέων κανόνων και ακόμη και όταν οριστικοποιηθούν θεωρούμε ότι υπάρχει ακόμη πολύ περισσότερη δουλειά που πρέπει να γίνει για να εξασφαλιστεί μια πιο δίκαιη κατανομή των φόρων και να αναχαιτιστούν οι παράνομες χρηματοοικονομικές ροές εκτός Αφρικής», ανέφερε η ATAF σε δήλωση της Πέμπτης. Η Νιγηρία και η Κένυα, δύο από τις μεγαλύτερες οικονομίες της Αφρικής, έχουν μέχρι στιγμής αρνηθεί να υποστηρίξουν τη συμφωνία.

«Μπορεί ένας παγκόσμιος ελάχιστος φόρος να επιβιώσει πραγματικά, αν δίνει τόσο δυσανάλογο μερίδιο των πλεονεκτημάτων από τα έσοδα στις πλουσιότερες χώρες όπου έχουν έδρα οι εταιρείες;», έγραψε στο Twitter ο Alex Cobham, διευθύνων σύμβουλος του Tax Justice Network. «Και μπορεί ο ΟΟΣΑ να διατηρήσει τη θέση του ως λέσχη των πλουσίων χωρών, που θέτει τους κανόνες για όλους, όταν αυτό που προσφέρει είναι τόσο άνισο;».

Εντωμεταξύ, στο άλλο άκρο του φάσματος, ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες με χαμηλή φορολογία, όπως η Ιρλανδία (12,5% συντελεστής φορολογίας εταιρειών) και η Ουγγαρία (9% συντελεστής), αρνήθηκαν επίσης να υποστηρίξουν την πρωτοβουλία. Ο Ιρλανδός υπουργός Οικονομικών Paschal Donahoe δήλωσε ότι η χώρα «δεν είναι σε θέση να υποστηρίξει τη συμφωνία», αλλά η Ιρλανδία – μια διεθνής βάση για το Big Tech- θα εξακολουθήσει να πιέζει για μια συμφωνία που να μπορεί να υποστηρίξει.

Ένα άλλο ζήτημα που δεν έχει ακόμη επιλυθεί: η Amazon. Οι χώρες θα αποκτήσουν δικαιώματα τοπικής φορολόγησης επί των κερδών των μεγάλων πολυεθνικών πάνω από ένα όριο 10%, αλλά το παγκόσμιο λειτουργικό περιθώριο κέρδους της Amazon είναι μόλις λίγο πάνω από 7%. Έτσι, εξετάζεται μια εξαίρεση που θα μπορούσε να στοχεύει σε συγκεκριμένα επιχειρηματικά τμήματα εντός των εταιρειών που βρίσκονται σε αυτή τη θέση, εφόσον ξεπερνούν μεμονωμένα το όριο. Στην περίπτωση της Amazon, αυτό θα σήμαινε τη φορολόγηση της εξαιρετικά κερδοφόρας μονάδας cloud AWS.

Εν ολίγοις, έχει σημειωθεί τεράστια πρόοδος, αλλά η μάχη απέχει πολύ από το να έχει λήξει- και το αποτέλεσμα μπορεί να καταλήξει να μην είναι δίκαιο.