Βουτιά στον βυθό του Ιονίου στον μεγάλο τελικό του «Shell Ocean Discovery XPRIZE»

Αρχίζει στις 4 Νοεμβρίου, στα βαθιά νερά της νοτιοδυτικής Ελλάδας, ο τελικός του διεθνούς διαγωνισμού «Shell Ocean Discovery XPRIZE» που θα διαρκέσει έως το τέλος Δεκεμβρίου και στο πλαίσιο του οποίου επτά ερευνητικές ομάδες από διάφορες χώρες θα χρησιμοποιήσουν αυτόνομα ρομποτικά συστήματα για να χαρτογραφήσουν όσο γίνεται μεγαλύτερο τμήμα του βυθού του Ιονίου μέσα σε μόνο 24 ώρες.

Όταν ο χάρτης υψηλής ανάλυσης του βυθού ολοκληρωθεί, θα δοθεί στο ερευνητικό κέντρο «Δημόκριτος» και ειδικότερα στο Ινστιτούτο Πυρηνικής Σωματιδιακής Φυσικής, ώστε να αξιοποιηθεί στο πλαίσιο της διεθνούς προσπάθειας να δημιουργηθεί ένα νέας γενιάς υποθαλάσσιο τηλεσκόπιο νετρίνων στα ανοιχτά της Πύλου (KM3NeT).

Σε συνέντευξη τύπου στο «Δημόκριτο», οι διοργανωτές του διαγωνισμού παρουσίασαν την όλη διαδικασία, που θα πραγματοποιηθεί με αφετηρία το λιμάνι της Καλαμάτας. Η θαλάσσια ζώνη του διαγωνισμού περιλαμβάνει μια τεράστια έκταση περίπου 500 τετραγωνικών χιλιομέτρων, που φθάνει έως 26 ναυτικά μίλια στα ανοιχτά της Μεθώνης.

Έως τώρα δεν υπάρχει χάρτης -πολύ περισσότερο τέτοιας ανάλυσης- για τη συγκεκριμένη περιοχή του ελληνικού βυθού και τονίσθηκε ότι αν η δημιουργία του είχε ανατεθεί σε κάποια εταιρεία, το κόστος θα είχε φθάσει τα 1,5 έως 2 εκατ. ευρώ. Ενώ τώρα θα δημιουργηθεί δωρεάν, κάτι που αποτελεί «ανέλπιστο δώρο» για τον «Δημόκριτο», όπως τόνισε ο πρόεδρός του Γιώργος Νούνεσης, ο οποίος πρόσθεσε ότι το όλο εγχείρημα είναι σημαντικό για το «Δημόκριτο» και αποτελεί γενικότερα μια ευκαιρία καινοτομίας και προβολής για τη χώρα μας.

Ο διευθυντής ερευνών Χρήστος Μάρκου του Ινστιτούτου Πυρηνικής & Σωματιδιακής Φυσικής τόνισε ότι ο υπερσύγχρονος και ακριβής χάρτης θα βοηθήσει στην ανάπτυξη της αστρονομίας νετρίνων στη Μεσόγειο. Η Ελλάδα, όπως ανέφερε, στοχεύει να κατασκευάσει το ένα από τα τρία υποβρύχια τηλεσκόπια ΚM3Net (τα άλλα δύο θα είναι νότια της γαλλικής Τουλόν και νοτιοανατολικά της Σικελίας), συγκεκριμένα αυτό που θα μπορεί να ανιχνεύσει νετρίνα υπερ-υψηλών ενεργειών, «ακούγοντάς» τα χάρη στη δημιουργία ακουστικών αισθητήρων στο βυθό του Ιονίου. Όπως είπε, «η περιοχή του διαγωνισμού συμπεριλαμβάνει την περιοχή της σχεδιαζόμενης εγκατάστασης του τηλεσκοπίου και η γνώση του αναγλύφου του βυθού, χάρη στο νέο χάρτη, είναι ιδιαίτερης σημασίας, διότι με τα δεδομένα αυτά θα μπορέσουμε να υπολογίσουμε τα χαρακτηριστικά της διάδοσης των ακουστικών κυμάτων στον υδάτινο όγκο και των ανακλάσεων από τον πυθμένα».

Κάθε ρομποτικό σύστημα, το οποίο θα ξεκινήσει από τη στεριά, ταξιδεύοντας στον αέρα ή στη θάλασσα, θα πρέπει στη συνέχεια να χαρτογραφήσει τουλάχιστον τη μισή έκταση, δηλαδή 250 τετραγωνικά χιλιόμετρα (μια περιοχή σχεδόν τριπλάσια από το Παρίσι) σε βάθος έως 4.000 μέτρων και με ανάλυση της τάξης των πέντε μέτρων. Κάθε ομάδα θα δοκιμάσει διαφορετική τεχνολογία, όπως drone που φθάνει στην περιοχή-στόχο και μετά απελευθερώνει ένα μικρό υποβρύχιο ρομπότ ή σμήνη πολλών μικρών αυτόνομων υποβρύχιων οχημάτων που θα συνεργάζονται.

Κάθε μη επανδρωμένο σύστημα θα πρέπει επίσης να εντοπίσει και να φωτογραφήσει -σε οποιοδήποτε βάθος- δέκα σημεία ειδικού ενδιαφέροντος, όπως έμβιους οργανισμούς, ναυάγια ή ασυνήθιστους σχηματισμούς πετρωμάτων. Μάλιστα θα έχει τοποθετηθεί από τους διοργανωτές σε μεγάλο βάθος 3.000 έως 4.000 μέτρων και ένα ειδικό αντικείμενο-τρόπαιο με διαστάσεις δύο επί δύο μέτρων, ως πρόκληση για το ποιά ομάδα θα το βρει.

Η νικήτρια ομάδα θα πάρει το μεγάλο βραβείο των τεσσάρων εκατομμυρίων δολαρίων, η δεύτερη ένα εκατομμύριο δολάρια, ενώ -σε ένα δεύτερο στάδιο- ένα ακόμη εκατομμύριο δολάρια θα δοθεί ως «βραβείο μπόνους» για ένα συμπληρωματικό διαγωνισμό, ο οποίος αφορά τεχνολογίες που «μυρίζουν» αντικείμενα μέσα στον ωκεανό, ανιχνεύοντας βιολογικά ή χημικά ίχνη.

Οι επτά ομάδες που συμμετέχουν στην τελική φάση στο Ιόνιο, είναι οι εξής: ARGGONAUTS (Γερμανία), Blue Devil Ocean Engineering (Πανεπιστήμιο Ντιουκ ΗΠΑ), CFIS (Ελβετία), GEBCO-NF Alumni (διεθνής ομάδα, που θα ξεκινήσει πρώτη στις αρχές Νοεμβρίου), KUROSHIO (Ιαπωνία), PISCES (Πορτογαλία), Team Tao (Βρετανία) και Virginia DEEP-X (ΗΠΑ). Χορηγός είναι η πετρελαϊκή εταιρεία Shell, χάρη στη χρηματοδότηση της οποίας ο διαγωνισμός ξεκίνησε το 2015. Η ανακοίνωση των βραβείων θα γίνει την άνοιξη του 2019.

Όπως δήλωσε η δρ Τζιότικα Βιρμάνι, διευθυντικό στέλεχος του μη κερδοσκοπικού οργανισμού XPRIZE, που έχει συστήσει ο οραματιστής Ελληνο-αμερικανός επιχειρηματίας Πίτερ Διαμαντής (Ντιαμάντις), σήμερα λιγότερο από το 15% των βυθών έχει χαρτογραφηθεί με ικανοποιητική ακρίβεια, με συνέπεια οι επιφάνειες της Σελήνης και του ‘Αρη να είναι γνωστές με μεγαλύτερη λεπτομέρεια.

Στόχος του διαγωνισμού, όπως είπε, είναι να αναπτυχθούν νέες τεχνολογίες χαρτογράφησης και απεικόνισης του βυθού, κάτι που θα ανοίξει το δρόμο επίσης για νέες αγορές και εμπορικά αξιοποιήσιμα προϊόντα. Διευκρίνισε ότι οι επτά συμμετέχουσες ομάδες κατέχουν οι ίδιες τα διανοητικά δικαιώματα για τις εφευρέσεις τους και ήδη αρκετές έχουν δημιουργήσει νεοφυείς εταιρείες (start-ups). «Διαλέξαμε τη νότια ακτή της Ελλάδας και την Καλαμάτα λόγω της εγγύτητάς της με τη βαθιά θάλασσα και επιπλέον διαθέτει πολύ καλή υποστήριξη από την ξηρά, κάτι που χρειαζόμαστε», όπως η Τ. Βιρμάνι, η οποία επισήμανε ότι είναι η πρώτη φορά που ένας διαγωνισμός XPRIZE πραγματοποιείται στην Ευρώπη και επελέγη η Ελλάδα.

Ο διαγωνισμός έχει την υποστήριξη πολλών υπουργείων (Εξωτερικών, Ναυτιλίας, Παιδείας-Έρευνας, Πολιτισμού) και άλλων φορέων (Δήμος Καλαμάτας, Λιμενικό, ΕΛΚΕΘΕ κ.α.), καθώς και του SingularityU Greece.

Ο Πίτερ Διαμαντής θα έλθει στην Ελλάδα, συνοδευόμενος από ομάδα περίπου 25 επιχειρηματιών, τόσο για να εγκαινιάσει το συνέδριο «SingularityU Greece Summit» στο Μέγαρο Μουσικής (19-20 Νοεμβρίου), όσο και για να επισκεφθεί την Καλαμάτα, που είναι το επίκεντρο του διαγωνισμού, όπως έκανε γνωστό η διευθύντρια του«SingularityU Greece Summit» Νίκη Συροπούλου.

Η Βιρμάνι επίσης έκανε γνωστό ότι ήδη βρίσκεται στη φάση του σχεδιασμού ένας νέος διεθνής διαγωνισμός που θα αφορά την έγκαιρη πρόβλεψη των σεισμών, κάτι που, όπως είπε, σίγουρα θα ενδιαφέρει την Ελλάδα, μια χώρα με τόσους σεισμούς.