Δρ. Άρις Καρυτινός: Το real estate αναγνωρίζει mega-trends, αλλά αντιμετωπίζει και ρίσκο
Το real estate αναγνωρίζει μεν τις τάσεις που θα έρθουν στο μέλλον, αλλά αντιμετωπίζει ρίσκο ως ένας παραδοσιακός κλάδος που συνδέεται στενά με την υπόλοιπη οικονομία. Στην Ελλάδα, όπως αποδείχτηκε από τη 10ετή κρίση, μόνον μεγάλοι εξαγωγικοί κλάδοι, όπως το Hospitality, έδειξαν ότι μπορούν να έχουν χαμηλή συσχέτιση με την πορεία της οικονομίας της χώρας.
Ωστόσο, οι Έλληνες CEOs είναι ένας πολύ εκπαιδευμένος πληθυσμός, από τους πιο εκπαιδευμένους στη διαχείριση ρίσκου, γιατί βίωσαν καταστάσεις πρωτόγνωρες με τις κρίσεις των προηγούμενων ετών. Αντιμετώπισαν προκλήσεις που δεν αντιμετώπισαν οι συνάδελφοί τους διεθνώς και αυτό μας δίνει συγκριτικό πλεονέκτημα σε περιόδους κρίσης όπως η τωρινή.
Οι Έλληνες CEOs είναι ένας πολύ εκπαιδευμένος πληθυσμός. Οι μακροχρόνιες κρίσεις που προηγήθηκαν μας έδωσαν ένα πλεονέκτημα, διότι είμαστε οι πλέον εκπαιδευμένοι για τις επόμενες.
Το θετικό είναι ότι το real estate εμπεριέχει το foresight, υπό την έννοια ότι αναγνωρίζει mega-trends του μέλλοντος. Στο real estate, το να αναγνωρίζεις τα mega trends είναι προϋπόθεση για να σχεδιάσεις στρατηγική. Για παράδειγμα, αν δεν έχεις στα επόμενα πέντε χρόνια πράσινα ακίνητα στο portfolio σου, θα έχεις μεγάλο πρόβλημα ως επενδυτής. Άλλο mega-trend είναι το e-commerce σε σχέση με το παραδοσιακό μοντέλο του retail, που αλλάζει πια λαμβάνοντας υπόψη την τάση των επενδύσεων στη συγκεκριμένη αγορά. Και καθώς ήρθε το e-commerce, αναπτύχθηκε άλλος ένας κλάδος που δεν είχε ζήτηση τα προηγούμενα χρόνια, τα logistics. Πρόκειται για κλάδο με θερμό επενδυτικό ενδιαφέρον που αλλάζει τις ισορροπίες −η αγορά τείνει περισσότερο σε e-commerce και logistics και λιγότερο στο παραδοσιακό retail− γιατί οι νέοι ψωνίζουν περισσότερο ηλεκτρονικά. Άλλο mega-trend είναι ότι θα πρέπει να ζήσουμε πλέον σε ένα εντελώς διαφορετικό καθεστώς επιτοκίων, καθώς τα επιτόκια από αρνητικά αυξάνονται επηρεάζοντας τα κόστη και το ρίσκο διαχείρισης για τις επιχειρήσεις. Στη σημερινή συγκυρία, ο στασιμοπληθωρισμός είναι από τις πιο δύσκολες καταστάσεις για μια οικονομία. Δεν υπάρχει νομισματική φόρμουλα για να αντιμετωπιστεί. Άρα, βρισκόμαστε μπροστά σε μεγάλες προκλήσεις και το real estate δεν αποτελεί εξαίρεση.
Πρέπει, όμως, να βλέπουμε μπροστά, να δούμε τι θα συμβεί μετά την κρίση. Η Ελλάδα είναι καλά τοποθετημένη για να αντιμετωπίσει το μέλλον, εφόσον, βέβαια, δεν δημιουργήσουμε μόνοι μας προβλήματα. Υπό αυτή την προϋπόθεση, είμαι πολύ αισιόδοξος για το μέλλον. Άλλωστε, η Ελλάδα διαθέτει ένα μεγάλο «φυσικό πλεονέκτημα»: διαθέτει ένα από τα καλύτερα «οικόπεδα» στον πλανήτη. Έχουμε, επίσης, κλάδους όπως η τεχνολογία που ελκύουν διεθνείς «παίκτες», οι οποίοι έρχονται για να επενδύσουν, μεταξύ άλλων, και σε μεγάλα data centers. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η τοπική ανάπτυξη κλάδων τεχνολογίας είναι καθοριστική. Εξακολουθούμε, όμως, να έχουμε σοβαρά «δομικά προβλήματα», όπως ότι έχουμε μια οικονομία με συντριπτικό ποσοστό πολύ μικρών επιχειρήσεων που δύσκολα μπορούν να γίνουν διεθνώς ανταγωνιστικές και αυτό δεν λύνεται από τη μία ημέρα στην άλλη. Επείγει, λοιπόν, να δημιουργήσουμε υποδομές για να υποδεχτούμε μεγάλες επιχειρήσεις. Έχουμε, πάντως, όλες τις προδιαγραφές, έχουμε πολλά πλεονεκτήματα, αλλά, δυστυχώς, τα μειώνουμε, αντί να τα αυξάνουμε. Δεν είναι μόνον θέμα κλάδων η ανάπτυξη, είναι πρωτίστως θέμα διαφορετικής νοοτροπίας που πρέπει να αποκτήσουμε.
Δείτε σε βίντεο όλη τη συζήτηση του Δρ. Άρι Καρυτινού με τη Μαριλένα Γεραντώνη, στο πλαίσιο του CEO Initiative Forum 2022
*Φωτογραφία: Προσωπικό αρχείο
**Το άρθρο δημοσιεύται στην ειδική έκδοση του CEO Initiative 2022, που κυκλοφορεί Παρασκευή 23/12 μαζί με την ετήσια έκδοση του Fortune Greece με τις μεγαλύτερες εταιρείες στην Ελλάδα
