12 «σοφά» λόγια που δεν ειπώθηκαν από αυτούς που νομίζεις
Όλοι γνωρίζουν τη διάσημη ατάκα «Χιούστον, έχουμε πρόβλημα». Στην πραγματικότητα όμως, η αυθεντική φράση του πιλότου του Apollo 13, Jack Swigert, ήταν: «Οκέι Χιούστον, είχαμε πρόβλημα εδώ».
Η αλήθεια είναι ότι η πραγματική εκδοχή δεν ακούγεται τόσο «σφιχτή» ή κινηματογραφική όσο αυτή που έχει μείνει στην ιστορία.
Ωστόσο, τουλάχιστον το «Χιούστον, έχουμε πρόβλημα» αποδίδεται στο σωστό πρόσωπο, κάτι που δεν ισχύει για τις υπόλοιπες διάσημες φράσεις αυτής της λίστας.
«Τίποτα δεν είναι βέβαιο, εκτός από τον θάνατο και τους φόρους»
Όπως κι αν διατυπωθεί αυτή η διάσημη φράση, όχι, δεν ανήκει στον Mark Twain. Και ούτε, για την ακρίβεια, στον Benjamin Franklin, παρότι πολύ συχνά του αποδίδεται.
Είναι αλήθεια πως ο Franklin χρησιμοποίησε μια παραλλαγή της φράσης σε επιστολή του το 1789, γράφοντας: «Σε αυτόν τον κόσμο, τίποτα δεν μπορεί να θεωρηθεί βέβαιο, εκτός από τον θάνατο και τους φόρους».
Ωστόσο, φαίνεται πως η φράση ήταν ήδη γνωστή πριν από εκείνον, αφού η παλαιότερη καταγεγραμμένη εκδοχή της εντοπίζεται στο θεατρικό έργο The Cobbler of Preston, που γράφτηκε το 1716 από τον Άγγλο ηθοποιό και θεατρικό συγγραφέα Christopher Bullock.
«Δεν έχω σκοτώσει ποτέ άνθρωπο, αλλά έχω διαβάσει πολλές νεκρολογίες με μεγάλη ευχαρίστηση»
Ούτε αυτή η φράση ανήκει στον Mark Twain. Πρόκειται, στην πραγματικότητα, για παραφθορά μιας ομιλίας που έδωσε το 1922 ο Αμερικανός δικηγόρος και υπέρμαχος των πολιτικών δικαιωμάτων, Clarence Darrow.
Στην πρωτότυπη μορφή της, η φράση του Darrow ήταν: «Δεν έχω σκοτώσει κανέναν, αλλά… έχω νιώσει μεγάλη ικανοποίηση διαβάζοντας αρκετές νεκρολογίες».
«Οι γυναίκες που συμπεριφέρονται καλά σπάνια μένουν στην Ιστορία»
Το διαδίκτυο λατρεύει αυτή τη φράση, όμως η Marilyn Monroe μάλλον δεν την είπε ποτέ.
Στην πραγματικότητα, η διάσημη ρήση προέρχεται από την πένα της βραβευμένης με Pulitzer και καθηγήτριας του Harvard, Laurel Thatcher Ulrich, η οποία τη διατύπωσε το 1976.
«Ό,τι είναι προφανώς αληθινό δεν έχει σημασία, και ό,τι έχει σημασία δεν είναι προφανώς αληθινό»
Διάφορες παραλλαγές αυτής της έξυπνης ατάκας αποδίδονται ευρέως στον Winston Churchill στο διαδίκτυο, όμως πρόκειται τόσο για λανθασμένη απόδοση όσο και για λανθασμένη εκδοχή.
Η φράση όντως εμφανίζεται στα γραπτά του Churchill, συγκεκριμένα σε ένα δοκίμιο της συλλογής Great Contemporaries (1937). Μόνο που εκεί ο ίδιος παραθέτει τα λόγια ενός άλλου Βρετανού πρωθυπουργού, του James Arthur Balfour.
Τα αρχικά του λόγια, τα οποία ο Churchill απλώς παραθέτει στο βιβλίο του, ήταν τα εξής: «Σ’ εκείνη την ομιλία υπήρχαν κάποια πράγματα που ήταν αληθινά και κάποια που ήταν κοινότοπα· αλλά ό,τι ήταν αληθινό ήταν κοινότοπο, και ό,τι δεν ήταν κοινότοπο δεν ήταν αληθινό».
«Έχεις εχθρούς; Καλό αυτό. Σημαίνει πως κάποια στιγμή στη ζωή σου πάλεψες για κάτι»
Άλλη μια φράση που το διαδίκτυο λατρεύει να αποδίδει στον Winston Churchill, όμως στην πραγματικότητα πρόκειται για παράφραση μιας γραμμής από δοκίμιο του Victor Hugo, γραμμένο το 1845.
«Ένα ταξίδι χιλίων μιλίων ξεκινά με ένα μόνο βήμα»
Υπάρχουν αμέτρητες εκδοχές αυτής της διάσημης ρήσης στο διαδίκτυο, και πολλές από αυτές αποδίδονται λανθασμένα στον Κομφούκιο.
Στην πραγματικότητα, η φράση προέρχεται από τα γραπτά του Λάο Τσε (Lao Tzu), του αρχαίου Κινέζου φιλοσόφου και θεμελιωτή του ταοϊσμού.
«Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα»
Ο Niccolò Machiavelli πράγματι είχε γράψει ότι «πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το τελικό αποτέλεσμα», ή κάτι παρόμοιο, αλλά ποτέ δεν είπε τη φράση «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα», ούτε στα ιταλικά ούτε στα αγγλικά.
Θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι η γνωστή ρήση αποτελεί ερμηνεία της σκέψης του Μακιαβέλι· ωστόσο, είναι πιο πιθανό να προέρχεται από μια παρόμοια φράση του Ρωμαίου ποιητή Οβίδιου στις Ηρωίδες του, όπου γράφει: «Τα αποτελέσματα δικαιολογούν τις πράξεις».
«Είναι απλώς ζωή Τζιμ, αλλά όχι όπως την ξέρουμε»
Όσο κι αν ψάξεις σε όλα τα επεισόδια και τις ταινίες του Star Trek, δεν θα ακούσεις ποτέ τον Spock να λέει αυτή τη φράση.
Στην πραγματικότητα, τα λόγια αυτά εμφανίστηκαν πολλά χρόνια αργότερα, στους στίχους του σατιρικού τραγουδιού “Star Trekkin’” του βρετανικού συγκροτήματος The Firm, που έφτασε στο Νο.1 των βρετανικών charts το 1987.
«Πρώτα σε αγνοούν. Μετά σε κοροϊδεύουν. Ύστερα σε πολεμούν. Και στο τέλος, κερδίζεις»
Όχι, ο Μαχάτμα Γκάντι μάλλον ποτέ δεν είπε αυτή τη φράση. Οι γραμμές αυτές έγιναν γνωστές πολύ αργότερα, όταν χρησιμοποιήθηκαν από τον Nicholas Klein, υπέρμαχο των εργατικών ενώσεων στις ΗΠΑ, σε μια ομιλία του προς τα μέλη της Amalgamated Clothing Workers of America το 1918.
Εκεί, ο Klein είπε: «Πρώτα σε αγνοούν. Μετά σε γελοιοποιούν. Ύστερα σε επιτίθενται και θέλουν να σε κάψουν. Και μετά σου χτίζουν μνημεία. Και αυτό ακριβώς θα συμβεί με τους Ενωμένους Εργαζομένους της Αμερικής».
«Να είσαι ο εαυτός σου· όλοι οι άλλοι ρόλοι είναι ήδη κατειλημμένοι»
Παρά τα όσα κυκλοφορούν στο διαδίκτυο, δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι ο Oscar Wilde είπε ποτέ αυτά τα λόγια.
Στην πραγματικότητα, ο ιστότοπος ελέγχου παραπομπών Quote Investigator δεν έχει εντοπίσει καμία πρώιμη εκδοχή αυτής της συγκεκριμένης φράσης. Αντίθετα, έχει βρει μια αμυδρά παρόμοια ιδέα σε δοκίμιο του μυστικιστή και θεολόγου Thomas Merton, γραμμένο το 1967, όπου σημειώνει: «Κρατώ για τον εαυτό μου το δικαίωμα να ξεχνώ να είμαι ο εαυτός μου, αφού σε κάθε περίπτωση είναι ελάχιστες οι πιθανότητες να είμαι κάποιος άλλος».
«Διαφωνώ με όσα λες, αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να τα λες»
Αγαπημένο σύνθημα των υπερασπιστών της ελευθερίας του λόγου, η διάσημη αυτή φράση δεν ειπώθηκε ποτέ από τον Βολταίρο.
Στην πραγματικότητα, δημιουργήθηκε από τη συγγραφέα Evelyn Beatrice Hall, η οποία τη χρησιμοποίησε το 1906 στη βιογραφία της The Friends of Voltaire για να περιγράψει συνοπτικά τη στάση του φιλοσόφου απέναντι στην ελευθερία της έκφρασης, όχι για να την αποδώσει στα δικά του λόγια.
«Οι Βρετανοί έρχονται!»
Δεδομένου ότι εκείνη την εποχή βρετανικές περίπολοι βρίσκονταν παντού στην ύπαιθρο της Μασαχουσέτης, ο Paul Revere πιθανότατα δεν φώναξε απολύτως τίποτα κατά τη διάρκεια της περίφημης νυχτερινής του διαδρομής.
Εξάλλου, οι περισσότεροι κάτοικοι θεωρούσαν ακόμη τους εαυτούς τους Βρετανούς, οπότε, ακόμη κι αν είχε φωνάξει τη διάσημη φράση, δεν θα είχε ιδιαίτερο νόημα.
Η πρώτη γνωστή αναφορά στα συγκεκριμένα λόγια προέρχεται από μια αφήγηση της Dorothy Scott (μελλοντικής συζύγου του John Hancock), η οποία θυμόταν ότι τη νύχτα της διαδρομής του Revere ένας άγνωστος άνδρας από το Lexington πέρασε μπροστά από το σπίτι της φωνάζοντας «The British are coming!».
Επομένως, τα λόγια αυτά πιθανότατα ανήκουν είτε στη Scott είτε στον ανώνυμο άνδρα εκείνης της νύχτας.
