Το «Who is Who» της συριακής κρίσης

Γεωστρατηγικός ετέρος της Τεχεράνης και της Δαμασκού, ο Ρώσος πρόεδρος πιέζει για πολιτική διευθέτηση της συριακής κρίσης, στοχεύοντας στη διατήρηση και του παρεμβατικού ρόλου της Μόσχας στην ενεργειακά πλούσια Μέση Ανατολή, και -φυσικά- της ναυτικής βάσης στο συριακό λιμάνι της Ταρσούς: την μοναδική άμεση πρόσβαση που διαθέτει σήμερα η Ρωσία στην -επίσης… ζάμπλουτη ενεργειακά- περιοχή της νοτιοανατολικής Μεσογείου. 

Έχοντας ήδη πάρει τον «αέρα» των στρατιωτικών επεμβάσεων στο αφρικανικό Μάλι, ο Σοσιαλιστής προέδρος της Γαλλίας είναι σήμερα ο προθυμότερος δυτικός σύμμαχος των ΗΠΑ για μία ακόμη επέμβαση σε μία πρώην γαλλική αποικία: τη Συρία. Η δεξιά αντιπολίτευση και η κοινή γνώμη στη χώρα του δεν έχουν την ίδια γνώμη. Το ίδιο συμβαίνει και με πολλούς Ευρωπαίους ετέρους του, που αντιδρούν σε μία στρατιωτική επέμβαση χωρίς την νομιμοποίηση του ΟΗΕ.  

Όταν το 2000  διαδέχθηκε τον πατέρα του, Χαφέζ, στην εξουσία της Συρίας, εμφανίστηκε με τον αέρα του μεταρρυθμιστή, χωρίς, όμως, ιδιαίτερο πρακτικό αντίκρυσμα στην εσωτερική πολιτική σκηνή και στη διεθνή θέση της χώρας του. Μέχρι και σήμερα, η πιο στέρεη λαϊκή βάση του είναι οι ομόθρησκοί του αλαουίτες, που αποτελούν το 12% του πληθυσμού, ενώ στο παρελθόν οι χριστιανικές κοινότητες στήριζαν το κοσμικό καθεστώς του, έναντι του πολιτικού Ισλάμ.

Στρατηγικός σύμμαχος του Ιράν στη Μέση Ανατολή, η σιιτική οργάνωσή του, Χεζμπολάχ, έχει μετατρέψει τον νότιο Λίβανο σε κράτος εν κράτει, συνιστώντας ανοιχτή απειλή για τα βόρεια σύνορα του Ισραήλ (με το οποίο έχουν εμπλακεί και σε πόλεμο το 2006). Υπολογίζεται ότι σήμερα περί τους 4.000-5.000 μαχητές της Χεζμπολάχ πολεμούν στο πλευρό των δυνάμεων του Άσαντ, στη Συρία, με αποκορύφωμα την ανακατάληψη του στρατηγικού Κουσάιρ.

Επικεφαλής του θεοκρατικού σιιτικού καθεστώτος της Τεχεράνης -που τώρα έχει έναν εν δυνάμει μεταρρυθμιστή πρόεδρο, τον Χασάν Ροχανί– ο ανώτατος πνευματικός ηγέτης του Ιράν έχει τώρα μπροστά του δύο σημαντικότατες προκλήσεις. Από τη μία είναι η διατήρηση του σιιτικού «τόξου» στη Μέση Ανατολή -Ιράκ, Συρία, Χεζμπολάχ- ως ανάχωμα στις αμερικανικές και ισραηλινές επιδιώξεις. Από την άλλη, είναι ο νέος γύρος διαπραγματεύσεων για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, που αποφασίστηκε προ λίγων ημέρων και ορίστηκε για τις 27 Σεπτεμβρίου, στη Βιέννη.

Πρώην πολιτικός κρατούμενος του καθεστώτος Άσαντ, είναι από τον περασμένο Ιούλιο ο νέος -τρίτος μέσα σε διάστημα τεσσάρων μηνών- πρόεδρος του Συριακού Εθνικού Συνασπισμού, κύριου φορέα της σουνιτικής αντιπολίτευσης στη Συρία. Εξελέγη με την στήριξη της Σαουδικής Αραβίας, με την μοναρχία της οποίας έχει στενούς δεσμούς, μέσα και από την ισχυρή φυλή Σαμάρ της οποίας ηγείται. 

Γνωστός μόνον με αυτό το nom de guerre, είναι ο ηγέτης του εξτρεμιστικού σαλαφιστικού Μετώπου αλ-Νούσρα, το οποίο διατηρεί σχέσεις με την Αλ Κάιντα, δραστηριοποιείται έντονα πια στη Συρία κι από τον περασμένο Δεκέμβριο έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση από τις ΗΠΑ. Ο ίδιος εκτιμάται ότι κατάγεται από τα -υπό ισραηλινή κατοχή- Υψίπεδα του Γκολάν, όπως φαίνεται από το τελευταίο συνθετικού του πολεμικού ονόματός του (al-Golani).

Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ κρατά λεπτές ισορροπίες, αφενός αφήνοντας να «πέσουν κάτω» οι βαριές, δημόσιες κατηγορίες του Μπαράκ Ομπάμα για την αναποτελεσματικότητα του διεθνούς οργανισμού του στη συριακή κρίση, αφετέρου καλώντας τη διεθνή κοινότητα να βρει μια κοινή φόρμουλα για τον τερματισμό της αιματοχυσίας, δεδομένου του ρωσικού και κινεζικού βέτο στο Συβούλιο Ασφαλείας σε οποιοδήποτε καταδικαστικό για την Δαμασκό ψήφισμα, που θα εξουσιοδοτούσε την ανάληψη στρατιωτικής δράσης.

Για τον Κινέζο πρόεδρο, και μόνον η άνοδος της τιμής του πετρελαίου από μία στρατιωτική επέμβαση αποτελεί «κόκκινο πανί», δεδομένης της εύθραυστης οικονομικής κατάστασης της Κίνας. Μέχρι και σήμερα, άλλωστε, η Συρία, η Ρωσία και το Ιράν αποτελούν για το Πεκίνο στρατηγικούς εταίρους στην εξασφάλιση πρόσβασης στην ενεργειακή «δεξαμενή» της Μέσης Ανατολής. Επίσης, το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας ουδόλως ενθουσιάζεται με την ιδέα των ξένων «ανθρωπιστικών επεμβάσεων», την ώρα που έχει το ίδιο ανοιχτά ανάλογα μέτωπα στο Θιβέτ, στην Ταϊβάν και μέσα στην ίδια την Κίνα.

Με πολλαπλά ανοιχτά μέτωπα στο εσωτερικό της χώρας του -κουρδικό, αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, δημοτικές και προεδρικές εκλογές του 2014- και δεδομένων των γεωπολιτικών φιλοδοξιών της Άγκυρας στη Μέση Ανατολή, ο Τούρκος πρωθυπουργός ακροβατεί σε τεντωμένο πολιτικά σχοινί. Μετά πάντως την πρόσφατη, θεαματική διπλωματική «καλωτούμπα» του -όταν αποκήρυξε δημόσια τον άλλοτε στενό του σύμμαχο, Μπασάρ αλ-Άσαντ κι έδωσε «στέγη» στη συριακή αντιπολίτευση- δηλώνει πρόθυμος κι έτοιμος να συνδράμει στον πόλεμο κατά της Δαμασκού.

Από τις αρχές του 2013 η κυβέρνηση του Ισραηλινού πρωθυπουργού κατηγορεί το καθεστώς Άσαντ ότι έχει κάνει χρήση χημικών όπλων στη Συρία. Τον περασμένο Μάιο μάλιστα βομβάρδισε με μαχητικά μία «ύποπτη στρατιωτική θέση» εντός του συριακού εδάφους. Έκτοτε, έχει αποτραβηχτεί στο διπλωματικό παρασκήνιο όσον αφορά το συριακό. Τώρα προετοιμάζεται στρατιωτικά για τυχόν αντίποινα από το σιιτικό «τρίπτυχο» Συρία-Ιράν-Χεζμπολάχ, μετά την επέμβαση της Δύσης. 

Το ουαχαµπιστικό και «βουτηγμένο» στο πετρέλαιο βασίλειό του στον Περσικό αποτελεί παραδοσιακά το Νο1 σουνιτινό αντίπαλο δέος στην θεοκρατική ισλαμική δημοκρατία του σιιτικού Ιράν. Με βαθιά επιρροή -ένεκα και των πετροδολαρίων- στο μέτωπο κατά του Άσαντ, ο Οίκος των Σαούντ φέρεται να εξοπλίζει και να χρηματοδοτεί αδρά τους Σύρους αντικαθεστωτικούς, μεταξύ αυτών και τους σαλαφιστές που μάχονται στην χώρα.  

Νο1 εξαγωγός υγροποιημένου φυσικού αερίου παγκοσμίως, το πλούσιο εμιράτο του έχει επίσης εμπλακεί άμεσα στον συριακό εμφύλιο, στηρίζοντας ενεργά την αντιπολίτευση -λέγεται ότι έχει «ρίξει» πάνω από τρία δισ. δολάρια στα μέτωπα του πολέμου. Πέρα από το γεωπολιτικό στοίχημα έναντι του Ιράν, το Κατάρ ποντάρει σε μία καθεστωτική αλλαγή στη Δαμασκό, προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος και για την αθρώα εξαγωγή του φυσικού αερίου του εμιράτου του προς την -ενεργειακά ακόμη εξαρτώμενη από την Ρωσία- Ευρώπη. 

Διαβάστε ακόμη: Ο πίθηκος παίζει ξανά με τη χειροβομβίδα