Τέλος εποχής για τα φιλανθρωπικά ιδρύματα; Οι πλούσιοι επιλέγουν νέους τρόπους για να «δίνουν» τα λεφτά τους
Καθώς το “μεγάλο, όμορφο” φορολογικό νομοσχέδιο του Ντόναλντ Τραμπ προχωρά στο Κογκρέσο, μια διάταξη που αυξάνει τους φόρους στα ιδιωτικά φιλανθρωπικά ιδρύματα ενδέχεται να κάνει μια άλλη μορφή φιλανθρωπίας πιο ελκυστική: τα donor-advised funds (DAFs).
Τα DAFs είναι λογαριασμοί στους οποίους οι δωρητές μπορούν να προσφέρουν χρήματα, να λάβουν άμεσα φοροαπαλλαγή και να «συμβουλεύουν» πού θα πάνε οι δωρεές — και η δημοτικότητά τους αυξάνεται ραγδαία. Όπως λέει ο Daniel Heist, καθηγητής στο Brigham Young University και επικεφαλής της Εθνικής Έρευνας Δωρητών DAFs 2025, «αναπτύσσονται με τρελούς ρυθμούς».
Οι δωρητές μπορούν να συνεισφέρουν μη χρηματικά περιουσιακά στοιχεία, όπως μετοχές ή κρυπτονομίσματα, και τα χρήματα αυξάνονται με τον χρόνο.
Το Business Insider μίλησε με ακαδημαϊκούς, οργανισμούς DAF και ΜΚΟ για το γιατί οι μεγάλοι δωρητές επιλέγουν αυτήν τη μέθοδο, πώς το φορολογικό νομοσχέδιο αλλάζει τα δεδομένα και ποιοι είναι οι κίνδυνοι μιας πιο «αδιαφανούς» μορφής φιλανθρωπίας.
Σε αντίθεση με τα ιδιωτικά φιλανθρωπικά ιδρύματα, τα DAFs λειτουργούν από οργανισμούς-χορηγούς, οι οποίοι είναι κοινωφελή ιδρύματα. Πολλά από αυτά συνδέονται με επενδυτικούς κολοσσούς όπως η Fidelity, η Vanguard και η Schwab, αλλά υπάρχουν και σε μορφή κοινοτικών ιδρυμάτων ή θρησκευτικών οργανισμών.
Τεχνικά, οι δωρητές δεν ελέγχουν τα χρήματα, αλλά στην πράξη μπορούν να καθοδηγήσουν τις δωρεές τους προς οποιονδήποτε αναγνωρισμένο φιλανθρωπικό οργανισμό.
Αντίθετα με τα ιδρύματα που υποχρεούνται να διαθέτουν τουλάχιστον το 5% του ενεργητικού τους ετησίως, τα DAFs δεν έχουν υποχρεωτικό ποσοστό διάθεσης. Επίσης, οι δωρητές δηλώνουν στις φορολογικές δηλώσεις ότι δώρισαν στο DAF και όχι στον τελικό αποδέκτη.
Το νομοσχέδιο των Ρεπουμπλικανών προβλέπει αύξηση του φόρου στα έσοδα από επενδύσεις ιδιωτικών ιδρυμάτων: από 1,39% σήμερα, το ποσοστό ανεβαίνει σε 10% για ιδρύματα με περιουσία άνω των 5 δισ., σε 5% για όσα έχουν από 250 εκατ. έως 5 δισ., και σε 2,8% για περιουσία από 50 έως 250 εκατ. δολάρια. Δεν αλλάζει για ιδρύματα κάτω των 50 εκατ.
«Ήδη υπήρχε ισχυρή δυναμική προς τα DAFs, και ένα τέτοιο νομοσχέδιο θα την ενισχύσει», λέει ο καθηγητής Brian Mittendorf του Ohio State University.
Αν και τα DAFs χρησιμοποιούνται από ανθρώπους μεσαίου εισοδήματος, είναι ιδιαίτερα δημοφιλή στους πολύ πλούσιους. Σύμφωνα με την έρευνα του 2025, το 96% των 2.100 ερωτηθέντων είχαν καθαρή περιουσία άνω του 1 εκατ. δολαρίων.
Ο βασικός λόγος; Οι φορολογικές ελαφρύνσεις. Το 62% των συμμετεχόντων δήλωσε πως η φοροαπαλλαγή ήταν βασικό κίνητρο για το άνοιγμα DAF, ενώ το 51% ανέφερε την αποφυγή φόρων υπεραξίας.
Άλλα πλεονεκτήματα είναι η ευκολία, το χαμηλό κόστος διαχείρισης και η δυνατότητα ανωνυμίας. Μόνο το 4% των δωρητών επέλεξε πλήρη ανωνυμία προς τις ΜΚΟ, κυρίως για να αποφύγει δημόσια αναγνώριση ή αιτήματα για επιπλέον δωρεές.
Αν και τα DAFs επαινούνται από πολλούς, κάποιοι προειδοποιούν για κινδύνους αδιαφάνειας. Έρευνα των Mittendorf και Helen Flannery δείχνει ότι τα DAFs χρηματοδοτούν πολιτικά ενεργές οργανώσεις 1,7 φορές περισσότερο από άλλες μορφές φιλανθρωπίας.
«Μπορούν να γίνουν αγωγοί “σκοτεινού χρήματος”, επειδή είναι εντελώς αδιαφανή», δήλωσε η Flannery.
Παρά τα ρίσκα, η τάση είναι ξεκάθαρη: τα DAFs αυξάνονται και υπονομεύουν σταδιακά τα ιδιωτικά ιδρύματα που κυριάρχησαν για δεκαετίες στον φιλανθρωπικό κόσμο.
