Στα χαρακώματα Τραμπ – Fed: Πιέσεις για άμεση μείωση επιτοκίων και ευθείες βολές κατά Πάουελ
Ο Ντόναλντ Τραμπ επέστρεψε δυναμικά στην κονίστρα της οικονομικής πολιτικής, προκαλώντας και πάλι αναταράξεις στην κεντρική τραπεζική αρχιτεκτονική των ΗΠΑ. Με μια οργισμένη ανάρτηση στην πλατφόρμα Truth Social, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ άσκησε σφοδρή κριτική στον πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, Τζερόμ Πάουελ, για την επιμονή του να διατηρεί αμετάβλητα τα επιτόκια, ανοίγοντας για πρώτη φορά εκ νέου το ενδεχόμενο αποπομπής του.
«Ίσως, απλά ίσως, χρειαστεί να αλλάξω γνώμη σχετικά με την αποπομπή του», έγραψε ο Τραμπ, χρησιμοποιώντας σκληρή γλώσσα κατά του επικεφαλής της Fed και αφήνοντας αιχμές για έλλειψη αποφασιστικότητας εκ μέρους του Διοικητικού Συμβουλίου να τον «παρακάμψει». Αν και τυπικά η θητεία του Πάουελ λήγει τον Μάιο του 2026, ο Τραμπ υπενθύμισε με νόημα πως «τελειώνει σύντομα».
Η επίθεση αυτή έρχεται τη στιγμή που εντός της ίδιας της Fed έχει ξεσπάσει έντονη διαφωνία για την πορεία των επιτοκίων το 2025, με αφορμή –μεταξύ άλλων– και τη δασμολογική πολιτική του ίδιου του Τραμπ.
Μία Fed διχασμένη
Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα αποφάσισε πρόσφατα να διατηρήσει για τέταρτη διαδοχική φορά τα επιτόκια στο εύρος 4,25%-4,5%. Η απόφαση αυτή πυροδότησε εκ νέου εσωτερικές αντιπαραθέσεις μεταξύ των μελών της Επιτροπής Ανοιχτών Αγορών (FOMC), με τις απόψεις να αποκλίνουν σημαντικά για την επόμενη ημέρα.
Ο Κρίστοφερ Γουόλερ, μέλος του Δ.Σ. της Fed και πιθανός διάδοχος του Πάουελ, κάλεσε δημόσια για μείωση επιτοκίων ακόμα και μέσα στον Ιούλιο, υποβαθμίζοντας τις πληθωριστικές επιπτώσεις των δασμών που έχει υποσχεθεί να επαναφέρει ο Τραμπ εάν εκλεγεί. «Περιμέναμε πληθωριστικό σοκ λόγω των δασμών, αλλά δεν ήρθε ποτέ», ανέφερε χαρακτηριστικά, υπογραμμίζοντας πως «η νομισματική πολιτική πρέπει να βασίζεται στα δεδομένα, όχι σε εικασίες».
Από την άλλη πλευρά, ο Πάουελ διατήρησε την ψυχραιμία του, αναγνωρίζοντας πως υπάρχουν «σημαντικές αποκλίσεις απόψεων» εντός της επιτροπής, αλλά επιμένοντας ότι το παρόν πλαίσιο επιτοκίων είναι απαραίτητο ώστε να διασφαλιστεί ότι ο πληθωρισμός θα επανέλθει στον στόχο του 2%. Η δήλωσή του ότι «είμαστε σε θέση να περιμένουμε και να παρακολουθούμε» υποδεικνύει μία Fed που κινείται με επιφύλαξη.
Ο ρόλος των δασμών
Οι προστατευτικοί δασμοί που προωθεί ο Τραμπ αποτελούν σημείο-κλειδί για την πορεία της νομισματικής πολιτικής. Παρά τους φόβους για ενίσχυση του πληθωρισμού, ο δείκτης τιμών καταναλωτή για τον Μάιο αυξήθηκε μόλις κατά 2,4% σε ετήσια βάση, χαμηλότερα από τις προβλέψεις. Αυτό ενισχύει το επιχείρημα υπέρ της χαλάρωσης της πολιτικής από ορισμένα μέλη της Fed.
Ωστόσο, η εικόνα της αμερικανικής οικονομίας είναι σύνθετη. Η αγορά εργασίας παραμένει ισχυρή, αν και παρουσιάζει σημάδια κόπωσης σε συγκεκριμένους τομείς. Η ανάπτυξη επιβραδύνεται και οι μακροοικονομικές εκτιμήσεις για το 2025 καταγράφουν αύξηση του πληθωρισμού, γεγονός που καθιστά κάθε απόφαση για μείωση επιτοκίων εξαιρετικά ευαίσθητη.
Οι προβλέψεις που δημοσιοποιήθηκαν δείχνουν την πολυδιάσπαση: 10 αξιωματούχοι βλέπουν τουλάχιστον δύο μειώσεις εντός του 2025, 7 καμία και 2 μόνο μία. Οι αγορές παραγώγων προβλέπουν τις δύο πρώτες μειώσεις να ξεκινούν από τον Οκτώβριο.
Πολιτική πίεση χωρίς προηγούμενο
Η σκληρή γλώσσα του Τραμπ και η επαναφορά της ιδέας αποπομπής του Πάουελ ενισχύουν την πολιτική πίεση στη Fed, σε μία περίοδο που η ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας δοκιμάζεται. Ο πρώην Πρόεδρος δεν δίστασε να χαρακτηρίσει τον Πάουελ «αμερικανική ντροπή» και –σε μια ακραία αποστροφή του λόγου του– υπαινίχθηκε πως θα μπορούσε «να ορίσει τον εαυτό του επικεφαλής της Fed».
Αν και ο Τραμπ είχε αφήσει στο παρελθόν το θέμα της αποπομπής να ατονήσει, η τελευταία του παρέμβαση δείχνει αλλαγή στάσης. Όπως υποστηρίζει, έχει ήδη εξαντλήσει όλα τα μέσα πίεσης και δεν αποκλείει πλέον καμία επιλογή. Οι επιθέσεις αυτές δεν είναι μόνο πολιτικές, αλλά και στρατηγικές: εντάσσονται σε ένα πλαίσιο όπου η μείωση των επιτοκίων θεωρείται αναγκαία για την ενίσχυση της οικονομίας ενόψει εκλογών.
Πάντως, η αντιπαράθεση Τραμπ–Πάουελ και ο διχασμός στο εσωτερικό της Fed σηματοδοτούν μια κρίσιμη μεταβατική περίοδο για τη νομισματική πολιτική των ΗΠΑ. Το πραγματικό ερώτημα είναι κατά πόσο η Fed θα παραμείνει θεματοφύλακας της ανεξαρτησίας της ή αν θα υποκύψει –έμμεσα ή άμεσα– στις πολιτικές πιέσεις.
Όπως δήλωσε ο Rick Rieder της BlackRock, «το αξιοσημείωτο δεν είναι μόνο η διχογνωμία, αλλά ο αυξανόμενος αριθμός αξιωματούχων που δεν βλέπουν καθόλου μειώσεις». Από την πλευρά του, ο Steven Blitz της TS Lombard εκτιμά πως «η Fed είναι πιο κοντά στη μείωση απ’ όσο φαίνεται – απλώς περιμένει ένα καθαρότερο σήμα από τα δεδομένα».
Όλα δείχνουν ότι το φθινόπωρο του 2025 θα είναι καθοριστικό: όχι μόνο για την κατεύθυνση των επιτοκίων, αλλά και για το μέλλον της κεντρικής τραπεζικής ανεξαρτησίας στις ΗΠΑ.
