Κατάπαυση πυρός μεταξύ Ιράν – Ισραήλ – Τραμπ: Εκεχειρία τώρα, μην την παραβιάσετε
Σε μία δραματική εξέλιξη της κρίσης στη Μέση Ανατολή, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε το βράδυ της Δευτέρας ότι Ισραήλ και Ιράν συμφώνησαν να θέσουν σε εφαρμογή κατάπαυση του πυρός.
Η ανακοίνωση ήρθε μετά από 12 ημέρες πολέμου και την εμπλοκή των Ηνωμένων Πολιτειών με στοχευμένα πλήγματα σε τρεις βασικές ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις. Ωστόσο, η κατάσταση επί του πεδίου παρέμεινε ρευστή και βίαιη, καθώς τα μεσάνυχτα της ίδιας ημέρας συνεχίζονταν βομβαρδισμοί και πυραυλικές επιθέσεις.
Η συμφωνία, σύμφωνα με τον Τραμπ, προβλέπει σταδιακή παύση των στρατιωτικών επιχειρήσεων: το Ιράν να σταματήσει πρώτο, και το Ισραήλ 12 ώρες αργότερα. Ο στόχος είναι η «ειρηνική συνύπαρξη και ο σεβασμός» κατά την πρώτη φάση εφαρμογής της.
Εν τω μεταξύ, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου επιβεβαίωσε ότι το Ισραήλ συμφώνησε στην πρόταση του Ντόναλντ Τραμπ για κατάπαυση του πυρός με το Ιράν.
Απόπειρα αποκλιμάκωσης σε φόντο εντάσεων
Ο πόλεμος ξέσπασε στις 13 Ιουνίου, όταν το Ισραήλ εξαπέλυσε αεροπορική επίθεση μεγάλης κλίμακας με στόχο την καταστροφή των πυρηνικών υποδομών του Ιράν – κίνηση που, σύμφωνα με την ισραηλινή κυβέρνηση, απέβλεπε στο να αποτρέψει την απόκτηση πυρηνικών όπλων από την Ισλαμική Δημοκρατία.
Το Ιράν αντέδρασε με επιθέσεις πυραύλων και drones, τόσο στο Ισραήλ όσο και στην αμερικανική βάση Αλ Ουντέιντ στο Κατάρ, χωρίς ωστόσο να προκληθούν απώλειες – κάτι που, κατά τον Τραμπ, επέτρεψε τη «διπλωματική έξοδο» από την κρίση.
Ο πρώην πρόεδρος δεν παρέλειψε να ευχαριστήσει το Ιράν για την «έγκαιρη προειδοποίηση» πριν τα πλήγματα στην αμερικανική βάση, χαρακτηρίζοντας τα αντίποινα «αδύναμα» και «συμμετρικά». Η ιρανική πλευρά υποστήριξε ότι απάντησε με τον ίδιο αριθμό πυραύλων όσες και οι βόμβες των ΗΠΑ στα πυρηνικά της συγκροτήματα.
Παρότι οι πολεμικές επιχειρήσεις φαίνεται να υποχωρούν – τουλάχιστον σε επικοινωνιακό επίπεδο – η πραγματικότητα στο πεδίο διαψεύδει την «ειρήνη» που αναγγέλλεται. Νυχτερινές εκρήξεις συγκλόνισαν την Τεχεράνη, ενώ ιρανικοί πύραυλοι έπληξαν πόλεις του Ισραήλ, με θύματα αμάχους, μεταξύ των οποίων και τρεις νεκροί σε πολυκατοικία στη Μπεερσέμπα.
Την ίδια ώρα, το Ιράν βομβάρδισε ισραηλινές βάσεις και στόχους στο Ιράκ, ενώ το Ισραήλ έπληξε διοικητικά κέντρα των Φρουρών της Επανάστασης και τη φυλακή Εβίν στην Τεχεράνη, όπου κρατούνται πολίτες δυτικών χωρών και πολιτικοί κρατούμενοι.
Το κόστος του πολέμου και το μέλλον των διαπραγματεύσεων
Ο ανθρώπινος απολογισμός είναι βαρύς: τουλάχιστον 400 νεκροί και πάνω από 3.000 τραυματίες στο Ιράν, οι περισσότεροι άμαχοι. Στο Ισραήλ, τα ιρανικά πλήγματα έχουν προκαλέσει 24 νεκρούς. Ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (IAEA) δεν μπορεί ακόμα να αποτιμήσει τις ζημιές στις πυρηνικές εγκαταστάσεις, αν και υπάρχουν εκτιμήσεις πως η Τεχεράνη είχε απομακρύνει κρίσιμα αποθέματα πυρηνικού καυσίμου προληπτικά.
Παρά τις δηλώσεις του Τραμπ για «επίσημο τέλος» του πολέμου, η παγκόσμια κοινότητα διατηρεί έντονες επιφυλάξεις. Η Ε.Ε., η Κίνα και η Ρωσία έχουν καλέσει σε αποκλιμάκωση, ενώ οι αγορές παρακολουθούν με νευρικότητα τις εξελίξεις, καθώς μια πλήρης στρατιωτική αντιπαράθεση Ισραήλ-Ιράν θα είχε ανεξέλεγκτες επιπτώσεις στην τιμή του πετρελαίου, τις μετακινήσεις εμπορευμάτων και τη γεωπολιτική σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή.
Επιλογές χωρίς στρατηγικό βάθος;
Η διπλωματική προσπάθεια του Ντόναλντ Τραμπ για κατάπαυση του πυρός μπορεί να προβληθεί επικοινωνιακά ως επιτυχία, όμως μοιάζει περισσότερο με παύση πυρός ανάγκης παρά με μακροπρόθεσμη συμφωνία ειρήνης. Ο πρόεδρος Νετανιάχου φέρεται να έχει δεχθεί την πρόταση Τραμπ με όρο τη διακοπή των ιρανικών επιθέσεων, αλλά δεν έχει εκδώσει επίσημη ανακοίνωση.
Το Ιράν, από την άλλη, συνεχίζει να δηλώνει πως δεν επιδιώκει την κλιμάκωση, αλλά δεν θα σταματήσει τις επιχειρήσεις αν δεν σταματήσουν πρώτα οι ισραηλινές επιθέσεις – θέση που μετατρέπει την εκεχειρία σε τακτικό παιχνίδι καθυστερήσεων.
Η ανακοίνωση κατάπαυσης του πυρός είναι σαφώς ένα πρώτο βήμα αποκλιμάκωσης. Όμως ο χρόνος θα δείξει αν πρόκειται για ειλικρινή επιθυμία ειρήνης ή για ακόμη μία πράξη στο μακροχρόνιο γεωπολιτικό δράμα Μέσης Ανατολής – με πυρηνικές διαστάσεις αυτή τη φορά. Ο ρόλος των ΗΠΑ και του Ντόναλντ Τραμπ, η στρατηγική της Τεχεράνης και η αποφασιστικότητα του Ισραήλ θα καθορίσουν τις επόμενες μέρες αν αυτός ο πόλεμος ήταν απλώς μια πρόβα για κάτι μεγαλύτερο ή ένα ιστορικό σημείο καμπής.
