Stablecoins: Δύναμη ανατροπής στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα
Τα stablecoins αναδύονται θεαματικά ως μια δύναμη ανατροπής στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα — και οι κεντρικές τράπεζες ορθώς στρέφουν το βλέμμα τους προς αυτές. Η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS) προειδοποίησε πρόσφατα ότι μια απώλεια εμπιστοσύνης στους εκδότες stablecoins θα μπορούσε να οδηγήσει τις διάφορες μονάδες στο να αποκλίνουν από την ισοτιμία με το υποκείμενο νόμισμα. Κάτι τέτοιο θα απειλούσε τη νομισματική σταθερότητα, ιδίως αν τα αποθέματα των εκδοτών χάσουν αξία ή δεν αποδειχθούν αρκετά ρευστά για να καλύψουν τις απαιτήσεις εξαγοράς.
Μια απαγόρευση των stablecoins θα μπορούσε εκ πρώτης όψεως να φαίνεται ως η προφανής λύση, όμως στην πράξη θα ήταν και ανέφικτη και ανεπιθύμητη. Αντίθετα, τα stablecoins πρέπει να γίνουν κατανοητά για αυτό που πραγματικά είναι: μια τεχνολογική τομή με βαθιές συνέπειες για το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Διευκολύνουν σχεδόν άμεσες, χαμηλού κόστους συναλλαγές peer-to-peer, διασυνοριακά, μέσα σε ένα αποκεντρωμένο περιβάλλον. Σε μεγάλη κλίμακα, μπορούν να στηρίξουν ακόμη και τη χρηματοδότηση δημόσιου χρέους, καθώς οι εκδότες τους υποχρεούνται να τις καλύπτουν με κρατικά ομόλογα. Πιο γενικά, η τεχνολογία του tokenisation —πάνω στην οποία στηρίζονται τα stablecoins— προσφέρει δυνατότητες εκσυγχρονισμού των κεφαλαιαγορών και αύξησης της αποτελεσματικότητας σε όλο τον χρηματοπιστωτικό κλάδο.
Οι ΗΠΑ έχουν ήδη κατανοήσει τη σημασία τους. Στην Ουάσιγκτον, έχουν ξεκινήσει να θεσπίζουν κανονιστικά πλαίσια, όπως ο νόμος Genius Act, για την έκδοση stablecoins. Το αποτέλεσμα ήταν μία έκρηξη καινοτομίας στον ιδιωτικό τομέα, προσελκύοντας μεγάλες τράπεζες και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
Η Ευρώπη, προς τιμήν της, έχει κάνει και εκείνη βήματα. Ο κανονισμός MiCA (Markets in Crypto-Assets) της ΕΕ αποτελεί ένα από τα πιο ολοκληρωμένα πλαίσια παγκοσμίως για τα crypto, αντιμετωπίζοντας ανησυχίες των κεντρικών τραπεζών. Απαιτεί από τους εκδότες stablecoins να διαθέτουν υψηλής ποιότητας, ρευστά αποθέματα —κατά 30% σε μετρητά και το υπόλοιπο σε κρατικά ομόλογα υψηλής πιστοληπτικής διαβάθμισης— και εισάγει δικλίδες ασφαλείας για τη διαχείριση κινδύνων ρευστότητας. Παράλληλα, το πιλοτικό καθεστώς της ΕΕ για την τεχνολογία κατανεμημένων λογιστικών βιβλίων (DLT) θέτει τις βάσεις για πιο ανθεκτικές υποδομές αγοράς.
Κι όμως, η Ευρώπη παραμένει πολύ πίσω. Σχεδόν το 99% των stablecoins εκδίδονται στις ΗΠΑ και είναι σε δολάρια. Το ευρώ μετά βίας καταγράφει παρουσία σε αυτό το νέο ψηφιακό χρηματοοικονομικό οικοσύστημα.
Οι λόγοι γι’ αυτό δεν είναι κυρίως ρυθμιστικοί, αλλά πολιτισμικοί. Αντανακλούν μια βαθιά ριζωμένη αποστροφή στον κίνδυνο και φόβο προς το άγνωστο, που συνεχίζει να πνίγει την καινοτομία. Πολλές ευρωπαϊκές τράπεζες βλέπουν τα stablecoins ως απειλή για τις κερδοφόρες δραστηριότητές τους, ειδικά στις πληρωμές και στις συναλλαγές. Οι επενδύσεις που απαιτούνται για να προσαρμοστούν —τόσο τεχνολογικά όσο και σε ανθρώπινο δυναμικό— είναι σημαντικές, και οι πρώτοι που θα κινηθούν φοβούνται ότι θα επωμιστούν τον κίνδυνο μόνοι τους.
Πρόκειται για μια κλασική περίπτωση αποτυχίας συντονισμού. Αν δεν αντιμετωπιστεί, θα καθυστερήσει την πρόοδο και θα αφήσει την Ευρώπη στο περιθώριο. Χρειάζεται ηγεσία — κυρίως από τις δημόσιες αρχές. Όμως οι ευρωπαϊκές νομισματικές αρχές παραμένουν διστακτικές, συχνά εξαιτίας βασικών παρανοήσεων.
Πρώτον, υποτιμούν σημαντικά τα στρατηγικά πλεονεκτήματα που μπορεί να προσφέρει η tokenisation για την ενοποίηση της ευρωπαϊκής κεφαλαιαγοράς και την ανάπτυξη ενός «ασφαλούς περιουσιακού στοιχείου» σε ευρώ. Αυτό φαίνεται και από την πεποίθηση ότι ένα ψηφιακό νόμισμα κεντρικής τράπεζας (CBDC) λιανικής, βασισμένο σε παραδοσιακή υποδομή, θα μπορούσε να ανταγωνιστεί αποτελεσματικά τα stablecoins.
Δεύτερον, υπάρχει η εσφαλμένη αντίληψη ότι οι ευρωπαϊκές οντότητες μπορούν να απομονωθούν από τη χρήση των stablecoins σε παγκόσμιο επίπεδο — κάτι που δεν ισχύει σε ένα διασυνδεδεμένο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Και τρίτον, και σημαντικότερο, οι αρχές μοιάζουν να μην αντιλαμβάνονται ότι η αποτυχία να κινηθούν προληπτικά θέτει τελικά σε κίνδυνο τη νομισματική κυριαρχία της Ευρώπης. Αν δεν εκδοθούν και δεν χρησιμοποιηθούν ευρέως stablecoins σε ευρώ, οι καταθέσεις της ευρωζώνης κινδυνεύουν να μεταναστεύσουν σε ξένες πλατφόρμες. Ο έλεγχος των νομισματικών και χρηματοοικονομικών ροών θα διαβρωθεί — με μακροπρόθεσμες συνέπειες για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και την αποτελεσματικότητα της πολιτικής.
Το παράδοξο είναι ότι η Ευρώπη ίσως είναι σε καλύτερη θέση από τις ΗΠΑ για να ανταποκριθεί. Στην Ουάσιγκτον, η Fed έχει σε μεγάλο βαθμό μείνει εκτός της διαμόρφωσης του πλαισίου για τα stablecoins. Αντίθετα, στην ΕΕ, η κεντρική τράπεζα εξακολουθεί να διαθέτει θεσμική ισχύ για να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο — όχι μόνο στη ρύθμιση της έκδοσης stablecoins, ιδίως από τράπεζες, αλλά και στον περιορισμό συστημικών κινδύνων και στον συντονισμό της καινοτομίας.
Η Ευρώπη επί δεκαετίες φέρει τη φήμη της υπερρύθμισης και της τεχνολογικής αδράνειας. Τώρα υπάρχει η ευκαιρία να χαράξει μια διαφορετική πορεία. Τα εργαλεία υπάρχουν. Αυτό που χρειάζεται πλέον είναι ηγεσία. Διαφορετικά, η Ευρώπη δεν θα ακολουθεί απλώς τον ρυθμό που θέτουν άλλοι — θα αποδέχεται τον παραγκωνισμό της από το μέλλον της παγκόσμιας χρηματοδότησης.
