Το ευρώ ξανά στο προσκήνιο: Μπορεί να «χτυπήσει» το δολάριο επί Τραμπ;
Η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ έχει αναστατώσει τις διεθνείς αγορές, αλλά και πυροδοτήσει μια παλιά φιλοδοξία της Ευρώπης: να καταστήσει το ευρώ σοβαρό αντίπαλο του δολαρίου στον ρόλο του παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος.
Το ευρώ εμφανίζει σημάδια ανάκαμψης καθώς οι επενδυτές αντιδρούν στις αναταράξεις που προκαλούν οι εμπορικές πολιτικές της Ουάσινγκτον. Η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, μίλησε ανοιχτά για μια «ευκαιρία» αναβάθμισης του ρόλου του ευρωπαϊκού νομίσματος, παρουσιάζοντας σχέδιο δράσης για αξιοποίηση της συγκυρίας, σύμφωνα με το Bloomberg.
Ωστόσο, οι προκλήσεις παραμένουν. Η ΕΕ καλείται να ξεπεράσει εσωτερικές αντιστάσεις και να προχωρήσει σε βαθύτερη ενοποίηση των κεφαλαιαγορών της, αλλά και σε κοινή έκδοση χρέους – ένα ζήτημα που διχάζει τα κράτη-μέλη εδώ και δεκαετίες.
Η ιδέα δεν είναι νέα. Από τη δημιουργία του ευρώ, η Γαλλία φιλοδοξούσε να περιορίσει το «υπερβολικό προνόμιο» του δολαρίου. Όμως η διεθνοποίηση του ευρώ παραμένει περιορισμένη: η χρήση του αντιστοιχεί στο 19% των παγκόσμιων συναλλαγών και στο 20% των συναλλαγματικών αποθεμάτων – σχεδόν το ένα τρίτο των αντίστοιχων ποσοστών του δολαρίου.
Η Λαγκάρντ προειδοποιεί ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο: η κυριαρχία του ευρώ πρέπει να κερδηθεί με δομικές αλλαγές. Η υλοποίηση μιας πραγματικής ενιαίας κεφαλαιαγοράς, η ενίσχυση της στρατιωτικής ισχύος και η συνέπεια στο κράτος δικαίου αποτελούν κρίσιμες παραμέτρους. Σε αυτά, η Ευρώπη έχει προχωρήσει, όμως στον χρηματοοικονομικό τομέα εξακολουθεί να υστερεί.
Οι πολιτικές αντιστάσεις παραμένουν υψηλές: μικρές χώρες με ισχυρά λόμπι και τοπικά συμφέροντα, όπως Ιρλανδία και Λουξεμβούργο, αντιδρούν στις αλλαγές, ενώ ισχυρά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα όπως οι Sparkassen στη Γερμανία φοβούνται απώλεια ελέγχου.
Η από κοινού έκδοση ευρωομολόγων, η οποία θα μπορούσε να προσφέρει ασφαλή επενδυτικά εργαλεία αντίστοιχα των αμερικανικών treasuries, αποτελεί ακόμη πιο ευαίσθητο ζήτημα. Τα ευρωομόλογα υψηλής πιστοληπτικής αξιολόγησης παραμένουν περιορισμένα, με τις πλουσιότερες χώρες να διστάζουν να «μοιραστούν» τον δημοσιονομικό τους χώρο με τις πιο χρεωμένες.
Και όμως, η δυναμική υπάρχει. Το πρόγραμμα “ReArm Europe”, που προβλέπει επενδύσεις 800 δισ. ευρώ στον τομέα της άμυνας, δείχνει ότι υπάρχει δυνατότητα για ευρωπαϊκό κοινό χρέος με συγκεκριμένο σκοπό. Αντίστοιχα, το Ταμείο Ανάκαμψης της πανδημίας έδειξε τον δρόμο.
Η Ίζαμπελ Σνάμπελ της ΕΚΤ επισημαίνει πως χωρίς μια μεγάλη ευρωπαϊκή αγορά ομολόγων, η παγκόσμια αναβάθμιση του ευρώ θα παραμείνει ευσεβής πόθος. Ο καθηγητής Γκούντραμ Βολφ είναι πιο επιφυλακτικός: «Η Ευρώπη θα κάνει βήματα, αλλά δεν θα είναι αρκετά για να απειλήσει το δολάριο».
Το σίγουρο είναι πως η αναταραχή στις ΗΠΑ δίνει ώθηση στο ευρώ, αλλά η κατάκτηση της ηγεμονίας απαιτεί πολλά περισσότερα από συγκυριακά οφέλη. Η Ευρώπη πρέπει να αποδείξει ότι μπορεί να ξεπεράσει τις χρόνιες αδυναμίες της – αυτή τη φορά, για να παίξει πραγματικά πρωταγωνιστικό ρόλο.
