Ρόμπερτ Ρέντφορντ: 15 γεγονότα που δεν γνωρίζετε για τον γόη του σινεμά

Ως παιδί, ο Ρέντφορντ είχε φυσικό ταλέντο σε οτιδήποτε αθλητικό και ο αθλητισμός ήταν βασικός άξονας της παιδικής του ηλικίας (μαζί με το διάβασμα, που και οι δύο γονείς του ενθάρρυναν). Εκτός από στίβο, τένις και αμερικανικό ποδόσφαιρο, μεγάλωσε παίζοντας μπέιζμπολ, το οποίο τελικά του εξασφάλισε υποτροφία στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο—αλλά δεν κράτησε πολύ. «Έγινα ο μπεκρής της πανεπιστημιούπολης και τα τίναξα πριν καν ξεκινήσω», είπε ο Ρέντφορντ στο People το 1998. Είτε παράτησε τις σπουδές του είτε αποβλήθηκε κατά το δεύτερο έτος (οι αναφορές διαφέρουν) και στη συνέχεια μετακόμισε στην Ευρώπη, όπου πέρασε ενάμιση χρόνο μαθαίνοντας για την τέχνη, τον πολιτισμό και την πολιτική από συνομηλίκους του στη Γαλλία και την Ιταλία. «Ζούσα με μια παρέα μποέμι, έντονα πολιτικοποιημένων, και με προκαλούσαν φοιτητές για τη χώρα μου κι εγώ δεν ήξερα για τι μιλούσαν», είπε στον The Guardian. Όταν επέστρεψε στις ΗΠΑ, κατέβαλε συνειδητή προσπάθεια να ενημερώνεται για όσα συνέβαιναν στη χώρα.

Με την επιστροφή του στο Λος Άντζελες, ο Ρέντφορντ γνώρισε τη Λόλα Βαν Βάγκενεν, μια 17χρονη ταμία τράπεζας από τη Γιούτα που έμενε στο ίδιο κτίριο. Οι δυο τους παντρεύτηκαν το 1958, μετακόμισαν στη Νέα Υόρκη και απέκτησαν τέσσερα παιδιά, προτού χωρίσουν φιλικά το 1985. Στα τέλη της δεκαετίας του 1990, ο Ρέντφορντ άρχισε να είναι ζευγάρι με τη ζωγράφο γερμανικής καταγωγής Σιμπίλε Ζάγκαρς, αν και τότε προέβλεπε ότι δεν θα ξαναπαντρευόταν. «Πρέπει να είμαι προσεκτικός όταν λέω “ποτέ μη λες ποτέ”, αλλά δεν νομίζω ότι θα το ξανάκανα», είπε στο People το 1998. Αποδείχθηκε σωστός που ήταν επιφυλακτικός με το «ποτέ»—το ζευγάρι παντρεύτηκε τελικά το 2009.

Η μητέρα του, Μάρθα Χαρτ Ρέντφορντ, πέθανε αιφνίδια από σηψαιμία—μια βακτηριακή λοίμωξη στο αίμα—το 1955, όταν ο μελλοντικός οσκαρούχος ήταν 18 ετών. «Όταν το σκέφτομαι τώρα, συνειδητοποιώ ότι ήταν ο ένας άνθρωπος που πίστευε σε μένα σε όλη τη διαδρομή», είπε ο Ρέντφορντ σε συνέντευξη. Μόλις τέσσερα χρόνια αργότερα, ο Ρέντφορντ και η πρώτη του σύζυγος, Λόλα, έχασαν τον πεντάμηνο γιο τους, τον Σκοτ, από σύνδρομο αιφνίδιου θανάτου βρέφους. «Ο κόσμος νομίζει ότι όλα ήταν εύκολα για μένα», είπε στο People. «Είναι δύσκολο να ζεις με αυτό. Είναι τόσο αναληθές».

Τρία από τα παιδιά του Ρέντφορντ ακολούθησαν καριέρες στις τέχνες: η Shauna έγινε εικαστικός, ο Jamie ασχολήθηκε με τη συγγραφή σεναρίων και η Amy στράφηκε στην υποκριτική. Ο Ρέντφορντ τα θεωρούσε το απόλυτο επίτευγμά του. «Έχω κάνει μερικές ενδιαφέρουσες ταινίες και έχω μείνει πολύ ικανοποιημένος από τη δουλειά, αλλά αν κάποιος τα μάζευε όλα και με ρωτούσε: “Ποιο είναι το μεγαλύτερο επίτευγμά σου;”, θα έλεγα: “Τα παιδιά. Είναι το καλύτερο πράγμα στη ζωή μου”», είπε.

Αφού μετακόμισε στη Νέα Υόρκη, ο Ρέντφορντ γράφτηκε στο Pratt Institute του Μπρούκλιν με σκοπό να μάθει πώς να σχεδιάζει θεατρικά σκηνικά. Σύντομα όμως έγινε σαφές ότι του ταίριαζε πολύ περισσότερο η σκηνή παρά τα παρασκήνια. Σε ένα μάθημα υποκριτικής στην American Academy of Dramatic Arts εντυπωσίασε τον δάσκαλό του με μια σκηνή από το έργο του Άρθουρ Μίλλερ Ήταν όλοι τους παιδιά μου (All My Sons), και «κάτι έκανε κλικ». «Ξαφνικά είχα στήριξη για κάτι πολύ ακατέργαστο, αλλά που μου φαινόταν σωστό», είπε ο Ρέντφορντ στην Washington Post το 2005. Παράτησε τα μαθήματα σχεδιασμού για να σπουδάσει υποκριτική στην Ακαδημία και, το 1959, εμφανίστηκε σε δύο έργα του Μπρόντγουεϊ: Tall Story και The Highest Tree.

Ο Ρέντφορντ συνέχισε να παίζει σε θεατρικές παραστάσεις στις αρχές της δεκαετίας του 1960: Little Moon of Alban (1960), Sunday in New York (1961) και Barefoot in the Park (1963). Λίγα χρόνια μετά τον πρώτο του καταγεγραμμένο κινηματογραφικό ρόλο—το War Hunt (1962)—είχε την ευκαιρία να υποδυθεί ξανά τον πιο πρόσφατο χαρακτήρα του από το Μπρόντγουεϊ στη μεταφορά του Barefoot in the Park στον κινηματογράφο, παίζοντας απέναντι από την ήδη καθιερωμένη Τζέιν Φόντα (συμπτωματικά, η Φόντα είχε πρωταγωνιστήσει και στις κινηματογραφικές εκδοχές των Tall Story και Sunday in New York). Η ταινία έκανε πρεμιέρα το 1967, αποσπώντας γενικά θετικές κριτικές, και η ερμηνεία του Ρέντφορντ ως του ευκατάστατου—και σχεδόν απίστευτα γοητευτικού—Πολ Μπράτερ τον εκτόξευσε σε πολύ υψηλότερο επίπεδο στη χολιγουντιανή «στρατόσφαιρα».

«Ήταν αργοπορημένος σε όλη του τη ζωή», είχε πει η αείμνηστη Σίντνεϊ Πόλακ, που τον σκηνοθέτησε σε πολλές ταινίες. Όταν ρωτήθηκε ο ίδιος για τη φήμη του, ο Ρέντφορντ χαμογέλασε και απάντησε: «Το έχω ακούσει. Είναι μύθος».

Δεδομένου ότι ο Ρέντφορντ έχει χτίσει μια πραγματική επιχειρηματική αυτοκρατορία γύρω από τη λέξη «Sundance», δεν είναι καθόλου περίεργο που ο χαρακτήρας του από την ταινία του 1969 Butch Cassidy and the Sundance Kid του ήταν ιδιαίτερα αγαπητός—εν μέρει επειδή τα γυρίσματα ήταν τόσο διασκεδαστικά. «Λατρεύω την ιππασία, μου αρέσει να κάνω τα κασκαντερικά», είπε ο Ρέντφορντ το 2011. «Και ο Πολ [Newman] κι εγώ είχαμε μια υπέροχη σχέση που απλώς εξελίχθηκε κατά τη διάρκεια της δημιουργίας της ταινίας».

Ο Ρέντφορντ και ο Νιούμαν συνεργάστηκαν ξανά στο The Sting (1974) και παρέμειναν στενοί φίλοι έως τον θάνατο του Νιούμαν το 2008. Η σχέση τους ήταν παιγνιώδης τόσο εντός όσο και εκτός πλατό, και οι δυο τους ήταν γνωστοί για τα πειράγματα που έκαναν ο ένας στον άλλο. Κάποτε, ο Νιούμαν χάρισε στον Ρέντφορντ ένα μαξιλάρι κεντημένο με τη ρήση «Η συνέπεια είναι η ευγένεια των βασιλιάδων», σατιρίζοντας τη χρόνια αργοπορία του Ρέντφορντ. Για τα 50ά γενέθλια του Νιούμαν, ο Ρέντφορντ τύλιξε μια παλιά Porsche από μάντρα παλιών αυτοκινήτων—νεύμα στο πάθος του Νιούμαν για τους αγώνες—και την άφησε στην πίσω είσοδό του. Ο Νιούμαν, με τη σειρά του, την «πάρκαρε» στη μέση του σαλονιού του Ρέντφορντ. Αποφασισμένος να έχει τον τελευταίο λόγο, ο Ρέντφορντ μετέτρεψε το ταλαιπωρημένο αυτοκίνητο σε γλυπτό κήπου και το τοποθέτησε στην αυλή του Νιούμαν.

Οι δημιουργοί πίεζαν έντονα τον Ρόμπερτ Ρέντφορντ να συμπρωταγωνιστήσει με τη Μπάρμπρα Στρέιζαντ στο The Way We Were (1973), αλλά εκείνος δεν «έβλεπε» τον Hubbell Gardiner· θεωρούσε τον χαρακτήρα υπερβολικά μονοδιάστατο, κάτι σαν «κούκλα Κεν» για να ερωτευτεί η Katie Murosky της Στρέιζαντ. Μετά από εκτεταμένες διορθώσεις στο σενάριο, ο Ρέντφορντ ένιωσε ότι ο Hubbell είχε αρκετές ατέλειες ώστε να γίνει ενδιαφέρων και υπέγραψε. Είχε όμως μία ακόμη ανησυχία: «Δεν πρόκειται να τραγουδήσει, έτσι;» ρώτησε τον σκηνοθέτη Σίντνεϊ Πόλακ, αναφερόμενος στη Στρέιζαντ. «Δεν θέλω να είναι μιούζικαλ». Τελικά δεν ήταν μιούζικαλ, αλλά η Στρέιζαντ ερμήνευσε ένα ιδιαιτέρως αξέχαστο κομμάτι για την ταινία, το “The Way We Were”, που κέρδισε το Όσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Τραγουδιού και τον τίτλο Song of the Year στα Γκράμι του 1974.

Ο Ρέντφορντ δεν υποδύθηκε απλώς τον Μπομπ Γούντγουορντ στο All the President’s Men (1976)· ήταν καταλύτης και για να γίνει η ταινία εξαρχής. Το 1972, περισσότερο από έναν χρόνο πριν από την παραίτηση του Ρίτσαρντ Νίξον, ο Ρέντφορντ τηλεφώνησε στον Γούντγουορντ και ζήτησε να συναντηθούν για μια ενδεχόμενη κινηματογραφική μεταφορά. Ο Γούντγουορντ ήταν επιφυλακτικός—σκέφτηκε ακόμη και το ενδεχόμενο φάρσας ή, ακόμη χειρότερα, κάποιου που εργαζόταν στον Λευκό Οίκο του Νίξον—όμως ο Ρέντφορντ τελικά κατάφερε να συζητήσει το πρότζεκτ μαζί του και με τον συνάδελφό του στην Washington Post, Καρλ Μπέρνστιν. Αν και δεν λήφθηκαν αποφάσεις για μερικά ακόμη χρόνια, όταν οι Μπέρνστιν και Γούντγουορντ εξέδωσαν το βιβλίο τους All the President’s Men το 1974, πούλησαν τα δικαιώματα στον Ρέντφορντ.

Ο Ρέντφορντ ήταν ένας από τους πιο γνωστούς υπερασπιστές του ανεξάρτητου κινηματογράφου παγκοσμίως, αλλά το 1981 ήταν ακόμη πρωτοεμφανιζόμενος σκηνοθέτης που μόλις είχε κερδίσει το πρώτο (και μοναδικό) του Όσκαρ για τη σκηνοθεσία της πρώτης του ταινίας, του Ordinary People. Σχεδόν αμέσως μετά τη νίκη, ίδρυσε το Ινστιτούτο Sundance, έναν οργανισμό που στηρίζει τις ανεξάρτητες ταινίες. «Πάντα είχα αυτή την προσωπική θεωρία: ακριβώς τη στιγμή της μεγαλύτερης επιτυχίας πρέπει να σταματάς, να επιστρέφεις στο μηδέν και να μη θεωρείς τίποτα δεδομένο», είπε στην Washington Post.

Αυτό, όμως, δεν ήταν ο μόνος λόγος που αποφάσισε να αφιερώσει τους πόρους του σε ανεξάρτητα πρότζεκτ. Η καλωδιακή τηλεόραση, τα home video και οι τότε νέες blockbusters σειρές όπως το Superman και το Star Wars άλλαζαν ραγδαία το τοπίο της κινηματογραφικής βιομηχανίας στα τέλη της δεκαετίας του 1970, και ο Ρέντφορντ σκεφτόταν εκ των προτέρων τι θα μπορούσε να σημαίνει αυτό για τους λιγότερο καθιερωμένους δημιουργούς. «Είπα, “Εντάξει, ο κινηματογραφικός χώρος είναι ευρύς, αλλά θα γίνει αυτό σε βάρος πιο ανθρωποκεντρικών ταινιών;” Και ένιωσα ότι θα γινόταν».

Όταν ο Ρέντφορντ προσκάλεσε τον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες να ηγηθεί ενός ισπανόφωνου εργαστηρίου στο Ινστιτούτο Sundance, ο διάσημος συγγραφέας των Εκατό Χρόνων Μοναξιάς πρότεινε μια συμφωνία — θα επισκεπτόταν το Sundance αν ο Ρέντφορντ τον συνόδευε στην Κούβα, κάτι στο οποίο ο Ρέντφορντ συμφώνησε. Κατά τη διάρκεια των διακοπών τους στην Αβάνα, ο Γκαρσία Μάρκες σύστησε τον ηθοποιό στη χήρα του Τσε Γκεβάρα, η οποία του πούλησε τα δικαιώματα για τα απομνημονεύματα του εκλιπόντος συζύγου της, Ημερολόγια Μοτοσικλέτας. Η κινηματογραφική μεταφορά, σε παραγωγή Ρέντφορντ και σκηνοθεσία του Γουόλτερ Σάλες, κυκλοφόρησε το 2004, ενώ το «Al Otro Lado del Río» του Χόρχε Ντρέξλερ απέσπασε το Όσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Τραγουδιού.

Το 2016, ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα τίμησε τον Ρέντφορντ με την ανώτατη πολιτική διάκριση των ΗΠΑ για τη συνεισφορά του ως ηθοποιός, σκηνοθέτης, παραγωγός και υπέρμαχος της προστασίας του περιβάλλοντος. Ο Ρέντφορντ δεν ήταν ο μόνος άνθρωπος του πολιτισμού που βραβεύτηκε εκείνη τη χρονιά: τιμήθηκαν επίσης οι Ρόμπερτ Ντε Νίρο, Τομ Χανκς, Μπρους Σπρίνγκστιν, Νταϊάνα Ρος, Έλεν ΝτεΤζενέρις και Λορν Μάικλς, όπως και οι Μπιλ και Μελίντα Γκέιτς και ο Μάικλ Τζόρνταν. Όταν ρωτήθηκε τι σκεφτόταν κατά τη διάρκεια της τελετής, είπε στο C-SPAN ότι θα ήθελε να ήταν οι γονείς του ζωντανοί για να το δουν. «Δεν νομίζω ότι κανείς από τους δυο τους το είδε να έρχεται», είπε με ένα ελαφρύ γελάκι.