Ποιες χώρες έχουν αναγνωρίσει την Παλαιστίνη – Το «δίλημμα» της Δύσης
Η διεθνής αναγνώριση της Παλαιστίνης έχει εισέλθει σε νέα φάση, με την πλειονότητα των χωρών του ΟΗΕ να στηρίζουν επισήμως το παλαιστινιακό κράτος. Οι τελευταίες ανακοινώσεις από τη Γαλλία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο και τη Μάλτα –χώρες με ιδιαίτερη βαρύτητα στη διπλωματική σκακιέρα– αλλάζουν τον χάρτη της ευρωπαϊκής στάσης, που μέχρι πρόσφατα παρέμενε διχασμένη.
Συνολικά, σύμφωνα με το AFP, 151 από τα 193 κράτη–μέλη του ΟΗΕ έχουν προχωρήσει σε αναγνώριση. Ανάμεσά τους βρίσκονται η Ρωσία, όλες σχεδόν οι αραβικές χώρες, η Αφρική στο σύνολό της, η Λατινική Αμερική αλλά και οι μεγάλες ασιατικές δυνάμεις Ινδία και Κίνα. Από τις ανεπτυγμένες οικονομίες της Δύσης, οι πιο πρόσφατες αναγνωρίσεις ήρθαν από τη Βρετανία και τον Καναδά, οι πρώτες χώρες της G7 που έκαναν το βήμα, ενώ ακολούθησαν η Αυστραλία και η Πορτογαλία.
Η πρώτη χώρα που αναγνώρισε την Παλαιστίνη ήταν η Αλγερία το 1988, αμέσως μετά την επίσημη διακήρυξη από τον Γιάσερ Αραφάτ στο Αλγέρι. Τότε ακολούθησε ένα πρώτο κύμα αναγνωρίσεων, ενώ ένα δεύτερο κύμα ήρθε δύο δεκαετίες αργότερα, κυρίως από χώρες της Ασίας και της Αφρικής. Το 2014, η Σουηδία έγινε το πρώτο κράτος–μέλος της ΕΕ που κινήθηκε μονομερώς προς αυτή την κατεύθυνση, ανοίγοντας τον δρόμο για άλλες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες.
Η πιο πρόσφατη φάση ξεκίνησε με τον πόλεμο στη Λωρίδα της Γάζας μετά τις επιθέσεις της Χαμάς τον Οκτώβριο του 2023. Η κλιμάκωση και η ανθρωπιστική κρίση δημιούργησαν νέα δυναμική, οδηγώντας ήδη 19 χώρες σε αναγνώριση μέσα σε διάστημα μικρότερο των δύο ετών. Το νέο κύμα στηρίζεται στην ανάγκη να υπάρξει πολιτική προοπτική για τον παλαιστινιακό λαό, με ισχυρό μήνυμα προς το Ισραήλ ότι η διεθνής κοινότητα δεν μπορεί να αγνοεί άλλο την ύπαρξη ενός δεύτερου κράτους.
Παρά τη σημαντική πρόοδο, 39 χώρες εξακολουθούν να μην αναγνωρίζουν την Παλαιστίνη. Στην πρώτη γραμμή βρίσκονται οι ΗΠΑ και το Ισραήλ, με τον πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου να απορρίπτει κατηγορηματικά τη λύση των δύο κρατών. Το ισραηλινό κοινοβούλιο ενέκρινε το 2024 ψήφισμα κατά της δημιουργίας παλαιστινιακού κράτους, επιβεβαιώνοντας τη σκληρή στάση της Ιερουσαλήμ. Στην Ασία, η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα παραμένουν επιφυλακτικές, ενώ αρκετές χώρες της Ωκεανίας και ορισμένες στην Κεντρική Αμερική δεν έχουν ακόμη τοποθετηθεί.
Στην Ευρώπη, οι εξελίξεις δείχνουν τάση μεταστροφής, αν και σημαντικά κράτη –μεταξύ των οποίων η Γερμανία, η Ιταλία και η Ελλάδα– δεν έχουν υιοθετήσει επίσημη αναγνώριση. Μέχρι πρόσφατα, η ευρωπαϊκή ήπειρος ήταν η πιο διχασμένη στον κόσμο. Η απόφαση Γαλλίας και Βελγίου, με το ειδικό τους βάρος στην ΕΕ, δημιουργεί ωστόσο νέο πλαίσιο πίεσης προς τα υπόλοιπα μέλη.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Διεθνούς Δικαίου Ρομάν λε Μπεφ, η αναγνώριση κράτους είναι περισσότερο μια πολιτική πράξη με ισχυρό συμβολισμό, παρά μια νομικά δεσμευτική διαδικασία. «Η αναγνώριση δεν δημιουργεί το κράτος, ούτε η απουσία της εμποδίζει την ύπαρξή του», εξηγεί, θυμίζοντας ότι τα κριτήρια ύπαρξης ενός κράτους είναι συγκεκριμένα: επικράτεια, πληθυσμός και κυβέρνηση.
Ο δικηγόρος και καθηγητής Δικαίου Φίλιπ Σαντς τονίζει ότι η αναγνώριση μεταβάλλει τα δεδομένα σε επίπεδο διεθνούς νομιμότητας. «Από τη στιγμή που αναγνωρίζεται το παλαιστινιακό κράτος, ουσιαστικά τίθενται Ισραήλ και Παλαιστίνη σε ισότιμη βάση όσον αφορά τη μεταχείρισή τους βάσει διεθνούς δικαίου», επισημαίνει.
