Προϋπολογισμός 2026 – Πώς ωφελούνται μεσαία τάξη και οι πλέον ευάλωτοι
Τη διάχυση της ωφέλειας των νέων μέτρων του Προϋπολογισμού σε ολόκληρη την κοινωνία, με έμφαση στη μεσαία τάξη αλλά και στη μείωση της φτώχειας, αποκαλύπτει το προσχέδιο Προϋπολογισμού (Draft Budgetary Plan – DBP 2026) που υπέβαλε το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών στις Βρυξέλλες, στο πλαίσιο των συμβατικών υποχρεώσεων της χώρας.
Στο κείμενο αποτυπώνονται όλες οι παρεμβάσεις που ενσωματώνονται στον Προϋπολογισμό του 2026. Με αυτές ευνοούνται ιδιαίτερα όσοι διαβιούν με εισοδήματα από 20.000 έως 60.000 ευρώ ετησίως, κυρίως μετά την εφαρμογή των αλλαγών στη φορολογική κλίμακα από 1.1.2026.
Ταυτόχρονα, οι προβολές του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους δείχνουν ότι, από το σύνολο των νέων μέτρων, μειώνεται αισθητά το ποσοστό φτώχειας στη χώρα: ο αριθμός των νοικοκυριών με διαθέσιμο εισόδημα κάτω από το 60% του εθνικού μέσου όρου υποχωρεί έως και 5,5 ποσοστιαίες μονάδες για τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά, ενώ στο γενικό σύνολο του πληθυσμού το ποσοστό μειώνεται από 16,9% το 2025 σε 15,1% μετά την εφαρμογή των νέων μέτρων.
Αυτό σημαίνει ότι ένα νοικοκυριό με διαθέσιμο εισόδημα 6.707,33 ευρώ ανά άτομο («ισοδύναμο» εισόδημα), το οποίο σήμερα βρίσκεται ακριβώς πάνω από το όριο φτώχειας (poverty line), μετά την εφαρμογή των μέτρων θα φτάσει στα 6.980,69 ευρώ και θα ανέβει στην κατάταξη των εισοδημάτων.
Με βάση τις προβολές αυτές, εκτιμάται ότι έως και 250.000 πολίτες θα ξεφύγουν από το όριο της φτώχειας, αποκλειστικά και μόνο λόγω των μέτρων στήριξης 2025-2026. Η μεγαλύτερη μείωση καταγράφεται στους μοναχικούς ηλικιωμένους άνω των 65 ετών (5,5%) και στις τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες (3,3%).
Τα μέτρα της καθημερινότητας
Στο Δημοσιονομικό Σχέδιο που υπέβαλε η Αθήνα, το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους περιγράφει αναλυτικά, «μέτρο προς μέτρο», όλες τις νέες –μόνιμες– παρεμβάσεις που θα ενσωματώνει ο Κρατικός Προϋπολογισμός του 2026.
Σε ξεχωριστό κεφάλαιο περιλαμβάνονται ειδικοί υπολογισμοί που απαντούν στις επισημάνσεις και συστάσεις των εκπροσώπων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (recommendations) σχετικά με την επίδραση των μέτρων που εφαρμόζονται από τον Νοέμβριο φέτος, στη «ψαλίδα» των εισοδημάτων και στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.
Από τα μέτρα αυτά ξεχωρίζουν:
- Η επιστροφή ενός μηνιαίου ενοικίου, που ξεκινά από τον Νοέμβριο φέτος, αποτελεί την πιο άμεση ανακούφιση για χιλιάδες νοικοκυριά που βλέπουν το 35%-40% του εισοδήματός τους να εξανεμίζεται για ανάγκες στέγασης.
- Η σταδιακή κατάργηση της προσωπικής διαφοράς στις παλαιές συντάξεις και το επίδομα των 250 ευρώ που θα δοθεί τον Νοέμβριο σε χαμηλοσυνταξιούχους με εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια, δηλαδή σε μία από τις πιο ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού.
- Η μείωση του ΦΠΑ κατά 30% στα απομακρυσμένα νησιά με πληθυσμό έως 20.000 κατοίκους, μέτρο που εξισορροπεί το χρόνιο πρόβλημα του αυξημένου μεταφορικού κόστους και προστατεύει τη νησιωτικότητα. Για μια οικογένεια στην Κάρπαθο ή τη Λέρο, η εξοικονόμηση μπορεί να φτάσει τα 100-150 ευρώ μηνιαίως στο καλάθι του σούπερ μάρκετ.
- Η μείωση κατά 30% των τεκμαρτών δαπανών διαβίωσης και η αναστολή τους για νέες μητέρες απελευθερώνουν χιλιάδες νοικοκυριά από βάρη για εισοδήματα που δεν έχουν. Ένας ιδιοκτήτης αυτοκινήτου 1.600 κυβικών με ετήσιο εισόδημα 10.000 ευρώ δεν θα χρειάζεται πλέον να δικαιολογεί στην εφορία ότι δεν ζει με 15.000.Όταν το κέρδος από κάθε μέτρο ξεχωριστά «μεταφραστεί» σε καθημερινότητα, η εικόνα γίνεται πιο ξεκάθαρη για τα νοικοκυριά.
Για παράδειγμα:
- Μια οικογένεια με τρία παιδιά και συνολικό εισόδημα 35.000 ευρώ θα δει: 800–1.000 ευρώ λιγότερο φόρο εισοδήματος, 400–500 ευρώ από την επιστροφή ενοικίου και επιπλέον όφελος από τις φοροαπαλλαγές για τέκνα. Συνολικά, 1.500–2.000 ευρώ επιπλέον τον χρόνο — όσο σχεδόν το κόστος τριών μηνών για τρόφιμα ή τα σχολικά έξοδα για το επόμενο φθινόπωρο.
- Ένας 77χρονος συνταξιούχος με σύνταξη 850 ευρώ, που πληρώνει ενοίκιο 320 ευρώ, κερδίζει: 320 ευρώ από την επιστροφή ενοικίου, 100–120 ευρώ από την κατάργηση της προσωπικής διαφοράς και 30–50 ευρώ από τη φορολογική ελάφρυνση. Συνολικά, 450–500 ευρώ, όσο οι αγορές δύο ή τριών μηνών από το σούπερ μάρκετ.
Αλλάζει ο «χάρτης» φτώχειας
Η δημοσιονομική παρέμβαση αυτή ξεπερνά συνολικά τα 2,7 δισ. ευρώ:
590 εκατ. αφορούν τα μόνιμα μέτρα που εξαγγέλθηκαν μέσα στο 2025 (επιστροφή ενοικίου και επίδομα 250 ευρώ) και άλλα 2,1 δισ. τα νέα μέτρα του 2026, στα οποία περιλαμβάνονται η φορολογική μεταρρύθμιση, η νέα κλίμακα φόρου ενοικίων και οι αυξήσεις σε συντάξεις, κατώτατο μισθό και μισθούς δημοσίων υπαλλήλων.
Με βάση τα στοιχεία του Προσχεδίου για το κοινωνικό αποτύπωμα των μέτρων, στην κορυφή των κερδισμένων βρίσκεται η ηλικιακή ομάδα 80 ετών και άνω, για την οποία προβλέπεται μείωση φτώχειας κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες: στα όρια της φτώχειας το 2025 ζει το 19%, αλλά μετά τα μέτρα το ποσοστό προβλέπεται να μειωθεί σε 15%. Σχεδόν ένας στους πέντε δηλαδή θα δει ανακούφιση.
Για αυτούς, η ελάφρυνση προκύπτει κυρίως από την κατάργηση της «προσωπικής διαφοράς», του μηχανισμού που «πάγωνε» τις παλαιές συντάξεις ώστε να συγκλίνουν με νεότερες χαμηλότερες.
Η δεύτερη ηλικιακή ομάδα με τη μεγαλύτερη ωφέλεια από την πλήρη εφαρμογή των μέτρων το 2026 είναι οι νέοι 15–24 ετών, η ομάδα που πλήττεται περισσότερο από την οικονομική ανέχεια: σήμερα το 22% ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, αλλά το 2026 ένας στους δέκα θα ξεφύγει από αυτό, καθώς το ποσοστό αναμένεται να μειωθεί στο 19,8%, σύμφωνα με τις προβολές.
Ανάλογα με τον τύπο και τη σύνθεση του νοικοκυριού, η μείωση της φτώχειας είναι ακόμη πιο εντυπωσιακή:
- Για τα άτομα κάτω των 65 ετών που ζουν μόνα. Το 24,8% εξ αυτών διαβιεί σήμερα κάτω από το όριο φτώχειας. Μετά τα μέτρα του 2026, το ποσοστό θα μειωθεί κατά 5,5 μονάδες, στο 19,3%. Πρόκειται κυρίως για πρώην εργαζομένους ηλικίας 45–55 ετών που έχασαν τη δουλειά τους και παλεύουν να φτάσουν στο όριο συνταξιοδότησης. Για αυτούς, το επίδομα επιστροφής ενοικίου και η φορολογική ελάφρυνση συνιστούν όρο επιβίωσης.
- Οι οικογένειες με τρία ή περισσότερα παιδιά αντιμετώπιζαν αντίστοιχο πρόβλημα: το 24,8% ζει κάτω από το όριο φτώχειας. Με τα μέτρα, το ποσοστό μειώνεται κατά 3,3 μονάδες, υποχωρώντας στο 21,5% — δηλαδή ένας στους επτά «βγαίνει» άμεσα από τη φτώχεια.
- Περισσότερο κερδισμένα βγαίνουν τα ζευγάρια με ένα ή δύο παιδιά. Για οικογένειες με ένα παιδί, το ποσοστό φτώχειας πέφτει από 13,9% σε 12,3%, και για οικογένειες με δύο παιδιά από 15% σε 13,4%. Δηλαδή ένας στους δέκα βγαίνει από το τέλμα, μόνο από την εφαρμογή των νέων μέτρων, χωρίς να υπολογίζεται η επίδραση της μείωσης της ανεργίας ή της ανάπτυξης.
Ποιους ωφελούν οι φοροελαφρύνσεις
Με την αλλαγή της φορολογικής κλίμακας, τη «μερίδα του λέοντος» των μέτρων της ΔΕΘ θα καρπωθούν όσοι δηλώνουν εισοδήματα άνω των 20.000 ευρώ, δηλαδή κυρίως η μεσαία τάξη αλλά και εκατομμύρια εργαζόμενοι, συνταξιούχοι, αγρότες και αυτοαπασχολούμενοι. Η μείωση του μέσου φορολογικού βάρους εκτιμάται στο 0,7% για το σύνολο του πληθυσμού, αλλά πρακτικά θα είναι πολύ μεγαλύτερη στα μεσαία εισοδήματα άνω των 30.000 ευρώ.
Για νοικοκυριό με εισόδημα 30.000 ευρώ, το όφελος μεταφράζεται σε περίπου 400–800 ευρώ λιγότερο φόρο τον χρόνο, ανάλογα με την πηγή των εισοδημάτων, την ηλικία και τη σύνθεση του νοικοκυριού. Το σημαντικότερο είναι ότι, με τη νέα φορολογική κλίμακα, κάθε μελλοντική αύξηση μισθού θα αφήνει περισσότερα χρήματα στην τσέπη του εργαζομένου, αφού οι συντελεστές είναι πλέον χαμηλότεροι.
Το μέσο ετήσιο διαθέσιμο εισόδημα αυξάνεται για όλους, με κορυφαίους ωφελούμενους τους ηλικιωμένους 65–79 ετών, που βλέπουν άνοδο έως 4,6%.
Η μείωση του φόρου ενοικίων – από την παλιά κλίμακα 15–45% στη νέα 10,5–31,5% – εξυπηρετεί διπλό σκοπό: ελαφρύνει τους ιδιοκτήτες ακινήτων (πολλοί εκ των οποίων είναι συνταξιούχοι που ζουν από το ενοίκιο) και ταυτόχρονα δημιουργεί περιθώριο για σταθεροποίηση των ενοικίων που καταβάλλουν οι ενοικιαστές. Στην Ελλάδα, περίπου το 30% των νοικοκυριών ζει σε ενοικιαζόμενες κατοικίες, με υπερεκπροσώπηση των χαμηλότερων εισοδηματικών τάξεων.
