Αλέξανδρος Εξάρχου στο Fortune Greece: «Ο AKTOR είναι ένα προσωπικό στοίχημα»
Μέσα σε τρία χρόνια, κατόρθωσε να μετατρέψει τον Όμιλο AKTOR σε έναν πολυσχιδή, ευέλικτο και διεθνώς προσανατολισμένο οργανισμό. Από τις κατασκευές και τις παραχωρήσεις έως τις ΑΠΕ και το φυσικό αέριο, η στρατηγική του «diversification» αποδείχτηκε εκ του αποτελέσματος ένα σερί στρατηγικών επιλογών και αποφάσεων που έλαβε με ταχύτητα, διορατικότητα και ένα βαθύ ένστικτο. Το ένιωσα στη συζήτησή μας. Είχα απέναντί μου έναν επιχειρηματία με αστείρευτη ενέργεια, σκέφτεται καθαρά, ζυγίζει τον συνομιλητή του, δεν μασάει τα λόγια του και δεν εγκλωβίζεται σε βεβαιότητες. «Δεν δίνω σημασία στα εμπόδια όταν τα ξεπερνάμε. Σκοπός είναι να αυξήσουμε την αξία της εταιρείας» μου λέει, αποκαλύπτοντας τη φιλοσοφία της στοχοπροσήλωσης και της ατομικής ευθύνης. Για τον Αλέξανδρο Εξάρχου, όπως θα διαπιστώσετε στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο Όμιλος AKTOR είναι ένα μεγάλο προσωπικό στοίχημα με έναν και μοναδικό στόχο: τη δημιουργία της ισχυρότερης ελληνικής επιχείρησης με ουσιαστικό διεθνές αποτύπωμα. Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή…
Όταν το καλοκαίρι του 2022 αναλάβατε την πρώην Intrakat, τι σας έκανε να πιστέψετε ότι υπήρχε δυνατότητα μετασχηματισμού; Τι είδατε που ενδεχομένως δεν έβλεπαν άλλοι;
Δεν ξέρω αν θυμάστε την ιστορία. Τότε ήταν που είχαμε πουλήσει το μερίδιο στην Ελλάκτωρ. Η Intrakat ήταν μια πάρα πολύ μικρή αλλά εβδόμης τάξεως εταιρεία. Άρα έδινε τη βάση για να μπορεί κανείς να μπει στα δημόσια έργα ξανά από μια διαφορετική αφετηρία. Έβλεπα ότι οι εποχές έχουν αλλάξει. Είχαμε ήδη μπει σε μια εποχή υψηλής κερδοφορίας για την κατασκευή. Εκείνο το διάστημα υπήρχε η παντοκρατορία της ΤΕΡΝΑ, χωρίς αντίπαλο. Η ΑΚΤΩΡ δεν μπορούσε, όπως εκτιμούσα και απεδείχθη, μόνη της να κάνει πολλά, ακριβώς, γιατί το focus δεν ήταν η κατασκευή. Συνεπώς, έπρεπε να μπούμε στον χώρο από μια θέση αξιοπρεπή, στην οποία ήταν η Intrakat, η τέταρτη στη σειρά εβδόμης τάξεως εταιρεία. Και από εκεί να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε.
Άρα είδατε ένα παράθυρο ευκαιρίας. Ήταν μια γρήγορη απόφαση ή προηγήθηκε μακρά ζύμωση;
Αυτές οι αποφάσεις ήταν σχετικά γρήγορες.
«Η συμφωνία εισαγωγής και προμήθειας αμερικανικού LNG είναι μια εξαιρετικά καλή συμφωνία. Έχουμε διασφαλίσει μεγάλη ποσότητα για 20 χρόνια και έχουμε κατοχυρώσει να πουλήσουμε την ποσότητα των 20 ετών που θα αγοράσουμε».
Η αλήθεια είναι ότι μας έχετε εντυπωσιάσει με την ταχύτητά σας.
Ήταν ένα βήμα που ή θα το κάναμε και θα μπαίναμε στον χώρο ή δεν θα το κάναμε και δεν θα μπαίναμε καθόλου. Οπότε, ναι, και λίγο πιο ακριβά απ’ ό,τι έπρεπε την αγοράσαμε και γρήγορα. Τα ακριβά και τα φτηνά είναι σχετικά πράγματα. Και απεδείχθη τελικά ότι ήταν πάρα πολύ φθηνή.
Εκ των υστέρων. Γιατί όταν ξεκινάς κάτι είναι ένα ρίσκο επαγγελματικό αλλά και ένα προσωπικό στοίχημα. Ποιο «στοίχημα» βάλατε με τον εαυτό σας;
Προφανώς δεν θα «μπαίναμε» στην Intrakat αν δεν είχαμε κάτι άλλο στο μυαλό μας. Δεν θεώρησα, όμως, ότι ήταν εξίσου μεγάλο στοίχημα όπως η τράπεζα. Στην τράπεζα ένιωσα ότι το ρίσκο είναι θηριώδες. Στην Intrakat μπορούσα να εκτιμήσω με σχετική ακρίβεια ποιος είναι ο κίνδυνος. Δεν θεωρούσα ότι κινδυνεύουμε. Τώρα, αν θα ήταν επιτυχημένο ή λιγότερο επιτυχημένο, αυτό δεν το ξέρεις.
Πέρυσι τέτοια εποχή συζητούσαμε για το «diversification» του ομίλου, το οποίο έγινε μέσα σε 12 μήνες. Μιλάμε για ένα «ταλέντο» στον τρόπο που διαχειρίζεστε τον χρόνο και τις ταχύτητες που αναπτύσσετε. Ήταν ειλημμένη απόφαση εξαρχής ή προέκυψε στην πορεία, βλέποντας την αγορά και τις ανάγκες της;
Είναι κάτι που μαθαίνεται. Αν δει κανείς ποια είναι ιστορικά η εξέλιξη των κατασκευών και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό −το έχω πει πολλές φορές−, υπάρχουν περίοδοι που είναι πολύ καλές. Διανύουμε μία από αυτές. Μαθηματικά είναι βέβαιο ότι σε κάποιο χρονικό διάστημα −πάντως όχι στα επόμενα πέντε χρόνια−, αυτό μπορεί να αναστραφεί. Η Intrakat του ’22 δεν ενδιαφερόταν για «diversification», γιατί δεν είχε μεγάλο κομμάτι της πίτας. Τώρα, στο μέγεθος που έχουμε, είναι υποχρέωσή μας να προστατευθούμε από τις συνθήκες που κάποια στιγμή θα έρθουν και όταν το ανεκτέλεστο δεν θα είναι μεγάλο και εξίσου κερδοφόρο.
Αυτούς τους 12 μήνες εμφανίστηκαν δυσκολίες που δεν τις είχατε προβλέψει;
Αλίμονο. Δυσκολίες υπάρχουν κάθε μέρα. Προσωπικά δεν δίνω σημασία στα εμπόδια όταν τα ξεπερνάμε. Συνεπώς, αυτά που έχουμε ξεπεράσει τα θεωρώ μικρά. Σημασία έχει να είσαι στοχοπροσηλωμένος, να ξέρεις τι θέλεις να κάνεις και να το κάνεις.
Η αλήθεια είναι ότι πραγματοποιήσατε ένα από τα μεγαλύτερα «turnaround» των τελευταίων χρόνων. Και ξαφνικά ήρθε μια άλλη συμφωνία που αφορά στο LNG.
Μια εξαιρετικά καλή συμφωνία. Δεν έχει ολοκληρωθεί, θα υπάρξει και συνέχεια. Το σημαντικό είναι ότι έχουμε διασφαλίσει μεγάλη ποσότητα για 20 χρόνια και έχουμε κατοχυρώσει να πουλήσουμε την ποσότητα των 20 ετών που θα αγοράσουμε.
Είναι ασφαλές το πεδίο;
Είναι απολύτως ασφαλές, διότι συμφωνήσαμε την ίδια ημέρα να αγοράσουμε από τη Venture Global 4 δισ. κυβικά μέτρα LNG και αντίστοιχα να το πουλήσουμε σε Ουκρανία και Ρουμανία. Περιμένουμε να γίνουν οι τελικές συμφωνίες. Όμως, επειδή υπάρχει και ένα έντονο πολιτικό στοιχείο σε όλα αυτά, αντιλαμβάνεστε ότι η υπαναχώρηση έχει άλλες συνέπειες, όχι μόνο επιχειρηματικές.
Επομένως, νιώθω ασφαλής ότι θα κλείσουν και πιστεύω ότι θα μπει στην ίδια λογική και η Βουλγαρία, η Ουγγαρία, η Μολδαβία. Άρα πεδίο δόξης λαμπρό για να αυξηθούν. Αλλά και μόνο αυτό να μείνει, (τα 4 δισ. κυβικά μέτρα για 20 χρόνια), είμαστε εντάξει.
Είναι το LNG λύση για την Ελλάδα;
Είναι η ασφάλεια της Ελλάδος. Η δημιουργία του Vertical Corridor με χρήση της γεωγραφικής θέσης της Ελλάδος είναι η βάση της γεωπολιτικής ασφάλειας της χώρας.
Ο όμιλος AKTOR είναι πλέον πολυσχιδής. Ποια στρατηγική σας οδήγησε στη δυναμική ενίσχυση της παρουσίας του ομίλου στον τομέα των παραχωρήσεων;
Σαφώς οι παραχωρήσεις ήταν από τα πιο σημαντικά πράγματα που κάναμε, διότι μπορεί να αγοράσεις μια κατασκευαστική εταιρεία, ενδεχομένως να αθροίσεις πολλές και να φτιάξεις μία. Αλλά πακέτα παραχωρήσεων δεν υπάρχουν, δύο ήταν. Το ένα της ΤΕΡΝΑ, που ο καθένας μπορεί να έχει όποια άποψη θέλει για το πόσο μεγάλο ή λιγότερο ενδιαφέρον είναι, και υπήρχε και το ασφαλές πακέτο της Ελλάκτωρ. Δεν υπήρχαν άλλα. Της Ελλάκτωρ το πακέτο ήταν εξαιρετικά καλό, διότι αφενός το ήξερα, αφετέρου είναι πακέτο το οποίο δεν ενείχε κίνδυνο κατασκευής και λειτουργούσε. Συνεπώς αγοράζει κανείς μια σταθερή ροή χρημάτων. Αν, λοιπόν, αυτά που πληρώνεις είναι λιγότερα από αυτά που θα εισπράξεις, έχεις κέρδος και ταυτόχρονα έχεις ένα χαρτοφυλάκιο ανάπτυξης των παραχωρήσεων που έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον.
Κατασκευές, παραχωρήσεις, ενέργεια, χρηματοοικονομικές υπηρεσίες. Ποιο είναι το «νήμα» που συνδέει αυτές τις κινήσεις;
Το συμφέρον των μετόχων και η ανάπτυξη του ομίλου. Δεν έχω κανένα θέμα να ασχοληθώ με οτιδήποτε δημιουργεί σταθερές ροές, ασφαλή κερδοφορία και καλά EBITDA. Σκοπός είναι να αυξήσουμε την αξία της εταιρείας. Όταν η αξία αυξάνεται πραγματικά και ουσιαστικά, και οι μέτοχοι έχουν υπομονή και διάθεση να στηρίξουν ένα εγχείρημα προκειμένου πρώτα να αναπτυχθεί και να στηθεί σωστά και μετά να βγάλει μερίσματα, όπως είμαστε εμείς, δεν έχουμε πρόβλημα να περιμένουμε όσο χρόνο χρειάζεται προκειμένου να αισθανθούμε την ασφάλεια.
Κάτι που έχει ήδη αποτυπωθεί στην αποτίμηση της εισηγμένης που έxει σχεδόν δεκαπλασιαστεί.
Στην αρχή έλεγαν διάφορες ιστορίες ότι έχουμε μπει να κάνουμε χρηματιστηριακό παιχνίδι. Αυτά δεν ίσχυαν τότε και πολύ περισσότερο δεν ισχύουν τώρα. Εμάς μας ενδιαφέρει να αποκτήσουμε αυτή την κεφαλαιακή βάση και κυρίως ένα διαφοροποιημένα EBITDA για να μην εξαρτώμεθα από μια δραστηριότητα. Και όταν θα αποκτήσουμε −που θεωρώ ότι είμαστε πάρα πολύ κοντά− την ασφάλεια πως ό,τι και να συμβεί θεωρητικώς έχουμε τρόπους να το αντιμετωπίσουμε, τότε θα κάνουμε focus στη διανομή μερίσματος. Δεν εννοώ να μοιράσουμε μέρισμα 5-10 εκατομμύρια, δεν είναι αυτό το ζητούμενο. Το ζητούμενο είναι να μοιράζουμε ετησίως έναν σημαντικό μέρισμα και να ξέρουν οι μέτοχοί μας ότι είναι επαναλαμβανόμενο.
Ένα άλλο success story είναι η Credia Bank. Είπατε ότι ήταν μια πρόκληση με πολύ μεγαλύτερο ρίσκο. Πού οφείλεται η επιτυχία του εγχειρήματος και ποιο κενό στην αγορά καλύπτει σήμερα η Credia;
Ήταν μονόδρομος για όλους τους stakeholders, διότι τα ποσοστά των κόκκινων δανείων που είχαν η Αττικής και η Παγκρήτια ήταν θηριώδη, τα κεφάλαιά τους ασήμαντα, και συνεπώς επρόκειτο για θνησιγενείς καταστάσεις. Ποια θα ήταν η λογική εξέλιξη αν δεν υπήρχε κάποιος σαν και εμάς με επαρκή «παράνοια»; Νομίζω ότι έχει γίνει αντικείμενο μεγάλης συζήτησης πόσο τρελοί ήμασταν όταν βάζαμε «ζεστά» χρήματα για δύο μαγαζιά τα οποία ήταν πτωχευμένα. Ακούσαμε διάφορα. Ότι «πηγαίνουν και πετάνε λεφτά», ότι «χάνουν τα χρήματά τους», ότι «πληρώναμε κάποια tickets» και διάφορες τέτοιες ανοησίες.
Ήταν «conspiracy theory» όσα ακούστηκαν, δηλαδή;
Η πραγματικότητα είναι ότι δεν υπήρχε εναλλακτική. Αν το έβλεπε κανείς στρατηγικά, η κυβέρνηση, η Τράπεζα της Ελλάδας και η σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος απαιτούσαν μια λύση. Διότι «θα έσκαγαν» στην Ελλάδα δύο τράπεζες, με τη μοναδική δυνατότητα αντίδρασης του ελληνικού Δημοσίου και της Τράπεζας της Ελλάδος να είναι το bail in. Θα κατέρρεε όλο το «story» της ελληνικής οικονομίας, της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στην Ελλάδα και όσα συζητάμε σήμερα για αναβαθμίσεις και «investment grade» θα είχαν πάει στον βρόντο. Δύο αποτυχημένες τράπεζες δεν μπορούν να κάνουν μια καλή. Πρέπει να σωθούν. Ποιος είναι ο τρόπος; Ο ίδιος που σώθηκαν και οι συστημικές στο παρελθόν. Ο «Ηρακλής». Την πρώτη φορά που είχα βγάλει από το στόμα μου τη λέξη «Ηρακλής» είχα γίνει αντικείμενο ειρωνείας διαφόρων. Αλλά προοδευτικώς ήταν το «κλειδί». Χωρίς τον «Ηρακλή 3» δεν θα είχε γίνει αυτό. Αυτή την εκτίμηση είχα και βεβαίως είχαμε την άποψη ότι στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή το να βάλουμε χρήματα σε κάτι που δεν έβαζε κανείς άλλος μας δίνει τη δυνατότητα να βγούμε από αυτό το deal κάποια στιγμή με σημαντική υπεραξία. «High risk, high return».
Ποια είναι σήμερα η φιλοσοφία σας για την Credia Bank;
Έχει αυτήν τη στιγμή την πλέον σύγχρονη και αποτελεσματική διοίκηση. Έχω εκτίμηση στη διοίκηση της κυρίας Βρεττού και το γεγονός ότι είναι σύζυγός μου είναι μεταγενέστερο της εκτίμησης που είχα στο πρόσωπό της.
Έχετε πει ότι είναι από τις πιο έξυπνες γυναίκες που έχετε συναντήσει.
Εξακολουθώ και το λέω. Αλλά και ικανή. Μπορεί να κάνει πράγματα που ενδεχομένως πολλοί άλλοι άνθρωποι, άνδρες και γυναίκες, δεν είναι σε θέση να εκτελέσουν. Συνεπώς, η τράπεζα αυτή πρέπει να μεγαλώσει. Η συμφωνία που κάναμε με την HSBC Μάλτας είναι εξαιρετική.
Εξηγήστε μας το γιατί.
Δείτε την αξία της τράπεζας σε σχέση με το τίμημα με το οποίο αγοράζεται. Κάτι του οποίου το 70% κάνει σήμερα περίπου 700 εκατομμύρια, εμείς το πήραμε 200. Έχει μια σταθερή κερδοφορία 100 εκατομμύρια, άρα ουσιαστικά διπλασιάζει την αξία της τράπεζας χωρίς επιπλέον κεφάλαια. Αυτό από μόνο του δείχνει και το πόσο σημαντικό ήταν για τους μετόχους που δεν είμαστε μόνο εμείς. Είναι και το ΤΧΣ, δηλαδή επωφελήθηκε το Δημόσιο από την εξαγορά της HSBC Μάλτας, διπλασιάζοντας την αξία του στην επένδυση.
Πώς αξιολογείτε την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας; Σε ποια φάση βρισκόμαστε;
Κοιτάξτε, η Ελλάδα έχει επιτύχει κάτι τα τελευταία χρόνια που δεν το περίμενε κανένας και δεν έχει ξανασυμβεί στο παρελθόν.
Όποιος μου φέρει ένα παράδειγμα κράτους που πτώχευσε και εξήλθε της πτώχευσης με το σκληρότερο νόμισμα στον κόσμο, θα υποκλιθώ. Πολιτική σταθερότητα και διαρκής ανάκαμψη την τελευταία εξαετία έπεισαν τους ξένους επενδυτές ότι η Ελλάδα είναι ένας ασφαλής τόπος για να τοποθετήσουν κεφάλαιά τους. Στο παρελθόν ενδιαφέρονταν, άκουγαν, αλλά δεν έβαζαν λεφτά. Τώρα βλέπει κανείς ότι έχει επενδυτές −και Αμερικανούς, ουσιώδες αυτό− οι οποίοι είναι διατεθειμένοι να βάλουν «equity» και όχι «debt» μόνο.
Κοιτώντας αυτήν τη στιγμή την Ευρώπη, βλέπεις μια Ελλάδα, που πριν από δέκα χρόνια ήταν πεθαμένη, να είναι από πλευράς ουσιαστικού «growth» της οικονομίας σε καλύτερη θέση από όλα τα κράτη της Ευρώπης. Τα ομόλογά μας είναι σε καλύτερη θέση από γαλλικά, γερμανικά, αμερικανικά, αλλά είμαστε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι αδυναμίες του μορφώματος «Ευρωπαϊκή Ένωση» γίνονται εξαιρετικά έντονες το τελευταίο χρονικό διάστημα, κυρίως διότι στην Αμερική άλλαξε το σύμπαν. Και ο τρόπος με τον οποίο συναλλασσόμαστε πλέον παγκοσμίως έχει μεταβληθεί. Έχεις ένα θηρίο, την Κίνα, ένα άλλο θηρίο, την Αμερική, που ασκούν επιρροή. Οικονομική, στρατιωτική, πολιτική.
Πρόσφατα στο CEO Initiative Forum, αναφέρατε ότι Ευρώπη κινδυνεύει να μείνει πίσω στον παγκόσμιο οικονομικό ανταγωνισμό.
Δεν μπορώ να δω με ποιον τρόπο ένα μόρφωμα το οποίο δημιουργεί διαρκώς «regulations», αυξάνοντας τη δυσκολία με την οποία κανείς μπορεί να επιχειρήσει στην Ευρώπη θα σταθεί απέναντι σε δυνάμεις όπως η Κίνα και η Ρωσία και απέναντι στην επιθετικότητα της αμερικανικής οικονομίας. Διαρκώς την κάνει ακριβότερη. Ουσιαστικά το μόνο που επιτυγχάνει είναι να αυξάνει δραματικά το κόστος παραγωγής, είτε αυτό λέγεται «service», που η Ευρώπη κάποτε ήταν εξαιρετικά ικανή σε αυτό με το Λονδίνο και την Φρανκφούρτη, είτε είναι ηλεκτρική ενέργεια. Η Τουρκία αυτήν τη στιγμή μπορεί να παράγει στο 1/10 της τιμής οποιαδήποτε ευρωπαϊκής χώρας. Η Κίνα μπορεί να εξάγει στην Ευρώπη προϊόντα εξαιρετικά φθηνά σε σχέση με τα ευρωπαϊκά και το ίδιο θα συμβεί και με την Αμερική. Πώς θα ανταγωνιστούμε αυτές τις δυνάμεις;
Βλέπετε λύση σε αυτή την ασυμμετρία;
Εγώ βλέπω αυτήν τη στιγμή το πρόβλημα. Και βλέπω ότι ευτυχώς εδώ έχουμε μία κυβέρνηση με αίσθηση εθνικής κυριαρχίας επαρκή, ώστε να παίρνει αποφάσεις καμιά φορά και λιγότερο φιλοευρωπαϊκές, όπως οι πρόσφατες περί ενέργειας για να προστατευτεί. Στην πραγματικότητα, κάθε κράτος-μέλος κινείται με δική του ατζέντα, εξυπηρετώντας τις δικές του ανάγκες. Επομένως, δεν υπάρχει καμία βάση η Ευρώπη να εξελιχθεί σε ομοσπονδία. Διότι πρέπει κάποια στιγμή να παρθεί αυτή η απόφαση.
Θα υπάρξει πράγματι μια οικειοθελής προσχώρηση σε ένα ενιαίο κράτος ή θα εξακολουθήσει αυτή η ατελέσφορη προσπάθεια 27 διαφορετικών κρατών; Πόσο χρόνο χρειάζεται για να παρθεί μια απόφαση στην Ευρωπαϊκή Ένωση; Μίνιμουμ μήνες. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, ο Τραμπ παίρνει μια απόφαση σε δύο ώρες. Και οι ΗΠΑ δεν είναι τυχαίο κράτος, είναι υπερδύναμη. Πόσες υπερδυνάμεις έχει αυτήν τη στιγμή η Υδρόγειος; Την Κίνα, τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και την Ευρώπη. Η Ευρώπη πλέον δεν υφίσταται. Άρα έχουμε τρεις με τους οποίους θα πρέπει να αποφασίσουμε να ανταγωνιστούμε κάποια στιγμή.
Tούτων δοθέντων, ποιοι κλάδοι θεωρείτε ότι θα έχουν ενδιαφέρον στην Ευρώπη τα επόμενα χρόνια;
Θα μου επιτρέψετε να σας πω ότι στον κλάδο τον οποίο έκρινα ότι θα έχει εξαιρετικά ενδιαφέρον «μπήκα». Είναι οι εναλλακτικές μορφές ενέργειας πέραν της γνωστής «πράσινης» ανάπτυξης και «πράσινης» ενέργειας. Δεν αμφιβάλλω ότι είναι καλό πράγμα να έχει έχεις προσήλωση στην οικολογική και περιβαλλοντική προστασία, αν αυτό επιτρέπει να έχει κανείς ένα ανταγωνιστικό προϊόν.
Όταν, επαναλαμβάνω, έρχεται μια υπερδύναμη, όπως η Ρωσία και η Αμερική, που πουλάνε φυσικό αέριο, ενδιαφέρονται να εισπράξουν από το φυσικό αέριο και οι δύο. Εμείς τι προσπαθούμε να κάνουμε; Να επιβάλουμε διαφορετικό σύστημα, πιο περιβαλλοντολογικά ουδέτερο, πιο αποδεκτό για τις μελλοντικές γενεές. Λαμπρά. Έχουμε τα χρήματα να στηρίξουμε κάτι τέτοιο;
Διότι, αν τα έχουμε, καμία αντίρρηση.
«Δεν έχω κανένα θέμα να ασχοληθώ με οτιδήποτε δημιουργεί σταθερές ροές, ασφαλή κερδοφορία και καλά EBITDA. Σκοπός είναι να αυξήσουμε την αξία της εταιρείας».
Από την άλλη πλευρά, το θέμα της κλιματικής καταστροφής είναι εδώ. Σε τι περιβάλλον θα ζήσουν τα παιδιά μας;
«Μέτρον άριστον». Εγώ δεν είπα να γυρίσουμε στον λιγνίτη αναγκαία, ούτε να εγκαταλείψουμε πλήρως τα ανανεώσιμα. Φτάσαμε, όμως, στο σημείο να θεωρείται εναλλακτική μορφή ενέργειας η παραδοσιακή μορφή ενέργειας. Και δεν είπα να διαλύσουμε το Σύμπαν, αλλά να προσαρμοστούμε σε αυτό που είναι δυνατόν να κάνουμε. Είμαστε ακριβότεροι και μη ανταγωνιστικοί σε σχέση με τους Αμερικανούς, τους Ρώσους ή τους Κινέζους. Αυτό αν δεν το λύσουμε, φοβούμαι ότι η οικονομική κρίση θα οδηγήσει στο ακριβώς ανάποδο αποτέλεσμα, και αυτός είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος.
Κύριε Εξάρχου, πότε ακριβώς αποφασίσατε να μπείτε δυναμικά στις κατασκευές στην Ελλάδα;
Ήταν μια επιλογή του 2018 και το αποφάσισα γιατί υπήρχαν οι προϋποθέσεις. Στο παρελθόν μπορεί να ήθελα, αλλά δεν υπήρχαν οι προϋποθέσεις στη χώρα. Η Ελλάδα πριν από το ’18, και ενδεχομένως και πριν από το ’10 ήταν μια χώρα που δεν μπορούσε κανείς να κάνει τίποτα απ’ όλα αυτά. Συνεπώς, μου δόθηκε η ευκαιρία και το έκανα. Μια επιχειρηματική δραστηριότητα μεγάλη ενέχει και μεγάλο κίνδυνο. Αν το κάνεις σε χώρα ή σε περιβάλλον που δεν έχει πιθανότητα ανάπτυξης, η κατάληξη θα είναι πολύ δραματική.
Αν, βέβαια, με ρωτάτε σε προσωπικό επίπεδο, πριν από το ’18 ήμουν πολύ καλύτερα απ’ ό,τι από το ’18 και μετά, με διαφορά μεγάλη. Γιατί τα χρήματα δεν έχουν τόσο μεγάλη σημασία για μένα. Πρέπει να έχει κανείς όσα χρειάζεται για να περνάει καλά, αλλά πρέπει να έχει και την άνεση να περνάει καλύτερα. Τώρα έχω λιγότερο χρόνο απ’ ό,τι είχα στο παρελθόν και μπορεί να έχω λίγα ή πολλά περισσότερα χρήματα, αλλά, εν πάση περιπτώσει, δεν μου έλειπαν ποτέ ώστε να μπορώ να ζήσω την οικογένειά μου πολύ καλά.
Υπάρχει, βέβαια, μια ειδοποιός διαφορά. Σήμερα επιχειρείτε σαρωτικά σε πολλά και διαφορετικά επίπεδα. Αν σας μετρούσαν την αδρεναλίνη σε καθημερινή βάση, φαντάζομαι ότι βρίσκεται μονίμως στο «κόκκινο».
Αυτό ακριβώς έχει ενδιαφέρον.
Πώς θα περιγράφατε το ηγετικό σας μοντέλο; Ποια χαρακτηριστικά θεωρείτε αδιαπραγμάτευτα;
Πάνω από όλα, οι εταιρείες χρειάζονται ηγεσία. Προφανώς πρέπει να επιβάλεις ορισμένα πράγματα για να μπορείς να διοικήσεις το μαγαζί. Για να διοικήσεις, φοβούμαι, θέλει λιγότερο δημοκρατικές δομές απ’ ό,τι ένα πολιτικό κόμμα. Οι εταιρείες δεν είναι πολιτικά κόμματα. Δυστυχώς ή ευτυχώς, πρέπει να παίρνουν αποφάσεις γρήγορα και να αναλαμβάνει κάποιος και τον κίνδυνο των αποφάσεων που παίρνει. Η απόφαση και η τελική επιλογή των μεγάλων επιχειρηματικών κινήσεων πρέπει να γίνονται με προσωπική ευθύνη ενός, ο οποίος έχει και το βάρος να την πάρει, και το όφελος από τη θετική εξέλιξη ή τη ζημία, αντίστοιχα. Δεν μπορεί να διαχέει τον κίνδυνο προς τα κάτω.
Η αλήθεια είναι ότι οι πολιτικoί λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τη λαϊκή βούληση. Στο επιχειρείν οι κανόνες είναι άλλοι, σωστά;
Ορισμένες φορές ακούω να γίνονται συζητήσεις και να παραλληλίζονται κανόνες που αφορούν τα πολιτικά κόμματα με το επιχειρείν. Είναι παντελώς εσφαλμένη προσέγγιση. Οι επιχειρήσεις δεν είναι πολιτικά κόμματα, κάποιος πρέπει να παίρνει την ευθύνη των πραγμάτων. Και η ευθύνη αυτή, καλώς ή κακώς, δεν μπορεί να επιμεριστεί. Αυτό που συμβαίνει με τα πολιτικά κόμματα στην Ευρώπη κυρίως, αλλά και στη Δύση γενικότερα, είναι ότι επιμερίζουν την ευθύνη στο τι θα ήθελε ο περισσότερος κόσμος. Αυτό δεν είναι λύση, είναι διαχείριση.
Η αλήθεια είναι ότι ένας επιχειρηματίας, αν πέσει έξω το μαγαζί του, χάνει την περιουσία του. Το στέλεχος τον μισθό του. Ο πολιτικός την εξουσία.
Ναι, είναι σημαντικό. Παρ’ όλα αυτά θα δείτε και στελέχη τα οποία έχουν το θάρρος στις επιχειρήσεις να πάρουν δύσκολες αποφάσεις. Τα πολιτικά κόμματα διαφέρουν.
Εσείς με ποια κριτήρια επιλέγετε συνεργάτες και τι εκτιμάτε περισσότερο σε ένα στέλεχος;
Οι συνεργάτες μου υποφέρουν. Τους αγαπάω πολύ όταν αποκτήσουμε τη σχέση συνεργασίας που έχω με τους ανθρώπους δίπλα μου…. Προσωπικά δεν επιλέγω μόνο βάσει βιογραφικού. Και δεν στέκομαι στο τι έχει κάνει κάποιος στο παρελθόν, αν είχε καλούς βαθμούς στο πανεπιστήμιο, αν έπαιρνε πολλά ή λίγα στην προηγούμενη δουλειά του. Έχω ένα feeling όταν γνωρίζω κάποιον, τον βλέπω, του μιλάω. Με ενδιαφέρει ο χαρακτήρας των ανθρώπων. Η τεχνική κατάρτιση είναι το εύκολο. Το δύσκολο είναι να βρεις ανθρώπους τους οποίους μπορείς να εμπιστευτείς. Άρα χαρακτήρες καλούς. Για μένα αυτό είναι το πιο σημαντικό. Έτσι επιλέγω.
Δοκιμάζονται μαζί μου, και όταν βρούμε μια κοινή περπατησιά, είμαι πολύ πιστός σ’ αυτούς τους ανθρώπους. Η στενή μου ομάδα είναι άνθρωποι της οικογένειάς μου. Θέλω να είναι καλά, γιατί δίνουμε αγώνες μαζί.
Η τετραετία 2022-2025 ήταν πολύ πυκνή σε δράσεις και σε ένταση. Ποιος είναι ο απώτερος στόχος σας;
Θέλω να ισχυροποιηθεί η AKTOR. Όσο θα υπάρχουν ευκαιρίες, εμείς θα είμαστε εδώ να τη μεγαλώνουμε και να την ισχυροποιούμε. Η παρουσία μας στην Ελλάδα επιδιώκω να εδράζεται σε επιχειρηματικές επιτυχίες οι οποίες μας ισχυροποιούν.
Σας ρωτώ γιατί έχετε έρθει με τεράστια φόρα, άρα κάτι επιδιώκετε να αφήσετε πίσω σας. Ποια κληρονομιά, τι αποτύπωμα θέλετε να αφήσετε;
Ιδανικά μία από τις ισχυρότερες, αν όχι την ισχυρότερη ελληνική επιχείρηση. Με ενδιαφέρει πάρα πολύ να θέσουμε γερά θεμέλια.
Όταν είχα πει κάποτε «Make AKTOR Great Again», το εννοούσα με ειλικρίνεια, ανεξαρτήτως αν ταυτίζεται με τον Τραμπ. Για μένα ήταν και εξακολουθεί να είναι ένα προσωπικό στοίχημα. Η AKTOR ήταν στο παρελθόν υπό άλλες συνθήκες μια εταιρεία κραταιά στην Ελλάδα, που στη συνέχεια έχασε το κύρος της και ήταν προσωπικό μου στοίχημα να επανέλθει στη θέση που κατείχε. Με ενδιαφέρει, πέραν όλων των άλλων, να φτιάξουμε μια εταιρεία η οποία θα ξεφύγει από τα ελληνικά δεδομένα. Υπάρχει μια μιζέρια στο μυαλό των ανθρώπων που αισθάνονται δυνατοί. Εγώ δεν αισθάνομαι και δεν θα αισθανθώ ποτέ δυνατός προσωπικά. Διότι ξέρω ότι πάντα υπάρχουν δυνατότεροι. Και πάντα υπάρχουν γεγονότα τα οποία μπορούν να σε προσγειώσουν ταχέως. Η φόρα που αναφέρετε έχει ένα καλό και ένα κακό. Έχει και το κακό ότι μπορεί ξαφνικά με την πολλή φόρα να τρακάρει κανείς και να χτυπήσει.
Συνεπώς, με ενδιαφέρει ένα μόνον πράγμα: να δημιουργήσουμε τις βάσεις που θα μας επιτρέπουν όταν θα συμβούν ατυχήματα −γιατί στη ζωή τα ατυχήματα συμβαίνουν− να σταθούμε και να τα ξεπεράσουμε, να παραμείνουμε δυνατοί. Και, ναι, σαφώς, επιθυμώ να αφήσω πίσω μου κάποια στιγμή κάτι που θα έχει ένα σοβαρό διεθνές αποτύπωμα.
Ποιο ήταν το πιο δύσκολο μάθημα της τελευταίας τριετίας;
Πρέπει κανείς να έχει επαρκή ταπεινότητα. Να αναγνωρίζει τις ευκαιρίες και να μη θεωρεί ότι είναι ο μοναδικός άνθρωπος στον κόσμο που είναι ευφυής, έξυπνος και ικανός. Εγώ δεν ανταγωνίζομαι κανέναν, τo λέω με απόλυτη ειλικρίνεια. Δεν έχω κανένα ενδιαφέρον πόσο καλά θα πάνε οι ανταγωνιστές μου. Τους εύχομαι τα καλύτερα. Με ενδιαφέρει μόνο να πάμε καλά εμείς. Αν πάνε καλά και πολλοί άλλοι ακόμα καλύτερα. Το να προξενήσω ζημιά σε κάποιον άλλο είναι κάτι που έχω μάθει ότι είναι λάθος και δεν το κάνω. Έχω προσωπική αδυναμία στον Τσόρτσιλ και η φράση που έλεγε είναι για μένα μάθημα ζωής: Δεν πας πουθενά εάν σταματάς διαρκώς για να πετάς πέτρες σε κάθε σκυλί που γαβγίζει δίπλα σου. Μακάρι η Ελλάδα να έχει 10, 100 μεγάλες εταιρείες που να αφήσουν διεθνές αποτύπωμα. Προσωπικά με ενδιαφέρει ο AKTOR. Να προοδεύουμε, να μεγαλώνουμε διαρκώς και να μην έχουμε «bad feeling» με κανέναν, ει δυνατόν.
«Η απόφαση μεγάλων επιχειρηματικών κινήσεων πρέπει να γίνεται με προσωπική ευθύνη ενός ο οποίος έχει το βάρος να την πάρει και το όφελος από τη θετική εξέλιξη ή τη ζημία, αντίστοιχα».
Στην Ελλάδα ο φθόνος περισσεύει.
Ναι, αλλά αυτός είναι και σε μεγάλο βαθμό ο λόγος που εμείς πετύχαμε. Αρνούμεθα να ασχοληθούμε με τη μιζέρια του τι κάνουν οι άλλοι γύρω μας, πώς θα μειώσουμε τον διπλανό μας, πώς θα του κάνουμε ζημιά. Είναι μίζερο, δεν έχει την εκτίμησή μου και δεν είναι ο τρόπος να επιχειρεί κανείς. Αντίθετα, μου προκαλεί ευχαρίστηση να βλέπω εταιρείες να πηγαίνουν καλά.
Και επειδή η περίοδος που διανύετε είναι εξαιρετικά γόνιμη, τι θεωρείτε αδιαπραγμάτευτο και δεν θέλετε με τίποτε να χάσετε μέσα σε αυτή την ένταση;
Η σχέση μου με τη σύζυγό μου και τα παιδιά μου που υπεραγαπώ είναι αδιαπραγμάτευτη. Συνεπώς, αν χρειαστεί, θα διακόψω το τι κάνω, ανεξαρτήτως πόσο μεγάλο ή σοβαρό είναι, για να ασχοληθώ με τις ανάγκες της γυναίκας μου και των παιδιών μου.
Κύριε Εξάρχου, σας ευχαριστώ θερμά.
*Η συνέντευξη δημοσιεύεται στο νέο τεύχος του Fortune Greece κυκλοφορεί από τη Δευτέρα 29/12 στα περίπτερα.
**Φωτογραφίες: Στέφανος Παπαδόπουλος
