Fake News: Πώς να μην τσιμπήσεις το δόλωμα

Νίκη Μπάκουλη

Γράφετε κάτι για ένα δημοφιλές, αμφιλεγόμενο, πρόσωπο. Βάζετε έναν τίτλο που να “τραβά” το ενδιαφέρον -ακόμα και αν δεν έχει την παραμικρή σχέση με το περιεχόμενο του άρθρου-, προσθέτετε ένα video που κάνει θραύση στο YouTube et voilà. Έχετε τη συνταγή της επιτυχίας, για site που κερδίζει τη σήμερον ημέρα από 8.500 έως 10.000 ευρώ το μήνα.

Τα -μηνιαία- έξοδα είναι 2.500 ευρώ για προώθηση στο Facebook και το ρεύμα των υπολογιστών που χρησιμοποιείτε από το σπίτι σας -άντε και η συντήρηση. Αυτή είναι η καθημερινότητα των δυο ανδρών που επιμελούνται το Liberty Writers News, οι οποίοι ουδεμία σχέση έχουν με τη δημοσιογραφία -σε περίπτωση που αναρωτηθήκατε τι θα γράψετε στο κείμενο. Ό,τι σας έλθει στο μυαλό. Σκοπός είναι να “μοιραστεί”. Όχι η αλήθεια. Αν “πέσουν” τα νούμερα επισκεψιμότητας, μπορείτε πάντα να επιστρατεύσετε το ενθουσιώδες “***Share this right Now!”.

Τί είναι τα Fake News

Ο όρος fake news (ψευδείς ειδήσεις) είναι νεολογισμός που δημιουργήθηκε για να προσδιορίζονται οι κατασκευασμένες ειδήσεις. Αυτές που δεν έχουν βάση, αλλά παρουσιάζονται ως γεγονότα.

Το φαινόμενο υπάρχει από τον 13ο αιώνα π.Χ.

Η πρώτη καταγραφή ψευδούς είδησης στην ιστορία εντοπίζεται στον 13ο αιώνα π.Χ., όταν ο Φαραώ Ραμσής ο Μέγας διέδωσε ουκ ολίγα ψέματα, ώστε να παρουσιάσει τη Μάχη του Καντές (μεταξύ των δυο μεγάλων δυνάμεων της εποχής στη Μέση Ανατολή, τους Αιγύπτιους και τους Χετταίους) ως τεράστια νίκη για τους Αιγύπτιους. Προέκυψαν εικόνες με τον ίδιο να σκοτώνει εχθρούς, στους τοίχους σχεδόν όλων των ναών του και σε 13 παπύρους. Η αλήθεια βέβαια, ήταν λίγο διαφορετική: επειδή η μάχη είχε οδηγηθεί σε αδιέξοδο, δεκαέξι χρόνια μετά την έναρξη της, οι δυο πλευρές προχώρησαν σε συνθήκη ειρήνης. Στο πλαίσιο της συνθήκες, ο Ραμσής παντρεύτηκε δυο Χετταίες πριγκίπισσες. Τότε όμως, δεν υπήρχαν social media. Ας επιστρέψουμε λοιπόν, στο τώρα.

Ο Michael Radutzky, εκ των παραγωγών της εκπομπής “60 Minutes” του CBS (βλ. το πιο επιτυχημένο πρόγραμμα, στην ιστορία της αμερικανικής τηλεόρασης, το οποίο υπάρχει από το 1968 και το ρεκόρ του είναι 18.9 εκατομμύρια τηλεθεατές) είχε εξηγήσει πως “κατ’ εμάς, τα fake news είναι οι ιστορίες που είναι αποδεδειγμένα ψευδείς, ιντριγκάρουν το λαό, σε πολιτισμικό επίπεδο και “καταναλώνονται” από εκατομμύρια ανθρώπους”. Οι ερευνητές της εκπομπής κατέληξαν στο ότι τα fake news έχουν επτά κατηγορίες.

*σάτιρα ή παρωδία (“χωρίς πρόθεση να προκαλέσουν κακό, αλλά έχουν ως στόχο να παραπλανήσουν”).

*ψευδής σύνδεση (“όταν οι τίτλοι και οι λεζάντες δεν έχουν σχέση με το περιεχόμενο”).

*παραπλανητικό περιεχόμενο (“παραπλανητική χρήση πληροφορίας για να “παγιδευθεί” ένας άνθρωπος ή ένα θέμα”).

*ψευδές περιεχόμενο (“όταν ένα πραγματικό/αυθεντικό περιεχόμενο μοιράζεται με ψευδείς πληροφορίες, σχετικές με τα συμφραζόμενα”).

*περιεχόμενο χειραγώγησης (“όταν μια πραγματική είδηση ή φωτογραφία χρησιμοποιείται κατά τρόπο που να παραπλανήσει”) και

*κατασκευασμένο περιεχόμενο (“νέο περιεχόμενο που είναι 100% ψευδές και έχει δημιουργηθεί για να παραπλανήσει και να κάνει κακό”).

Πώς γίνεται η δουλειά

Τα fake news έχουν εξελιχθεί σε βιομηχανία, από την οποία ζουν πολλές πόλεις του πλανήτη. Αφορούν τη δημιουργία ιστοσελίδων που έχουν ως στόχο να παραπλανήσουν τους αναγνώστες, ώστε να πιστεύετε πως ανήκουν σε έγκυρο οργανισμό media ή πρόσωπο. Συνήθως έχουν παρεμφερή URL, την ίδια “εμφάνιση” (layout). Ενώ λοιπόν, εσείς πιστεύετε πως διαβάζετε το ABC News, βρίσκεστε στη σκιώδη αντιγραφή που δρα ώστε να “περάσει” τις ειδήσεις ως αξιόπιστες, για οικονομικό ή πολιτικό όφελος. Η διαδικασία λέγεται “website spoofing” και οι ειδικοί έχουν ως συνεργούς τα social media. Το παράδειγμα του ABC News δεν χρησιμοποιήθηκε τυχαία. Τουναντίον, υπήρξε από τα πρώτα θύματα.

Όταν λέμε “ζουν πόλεις από τα fake news” το εννοούμε

Το Veles, των 44.000 κατοίκων, βρίσκεται στη FYROM, κεντρικά της χώρας, κοντά στο Βαρδάρη. Η πρώτη ονομασία της ήταν Βελισσός. Το όνομα αφορά έναν από τους λίγους Θεούς των Σλάβων που είχε την ικανότητα να αναδιαμορφώνει τη γη, το νερό, τα δάση και τον κάτω κόσμο. Ας πούμε σαν τη Θεά Δήμητρα. Πάντα σύμφωνα με όσα έχουν γραφτεί -και σωθεί-, στον κόσμο εμφανιζόταν αρχικά ως αρκούδα και μεταγενέστερα ως δαίμονας που συνδέθηκε με τον κάτω κόσμο.
Μολονότι εξαπατούσε, λατρευόταν και έχαιρε του σεβασμού και των προσφορών του λαού που ήθελε να δει τα χωράφια να “γεννούν” ξανά καρπούς. Πλέον στο Veles “γεννιούνται” fake news. Με το αζημίωτο.

Την αποκάλυψη είχε κάνει η Guardian, στις 24 Αυγούστου του 2016.

Τις τελευταίες εβδομάδες των αμερικανικών εκλογών, εκείνου του έτους, περί τις 100 ενεργές ιστοσελίδες εντοπίστηκαν σε αυτήν τη γωνιά της γης, να παράγουν ψεύτικες ειδήσεις, με στόχο αναγνώστες στις ΗΠΑ, προς όφελος του Donald Trump. To Wired είχε στείλει για πρώτη φορά άνθρωπο στην περιοχή, να μάθει τα πώς και τα γιατί. Η Samanth Subramanian μίλησε με τον Boris. Το πρώτο άρθρο που είχε δημοσιεύσει ο Boris για τον Donald Trump εξηγούσε πως στην προεκλογική εκστρατεία της North Carolina, ο υποψήφιος χαστούκισε κάποιον από το κοινό, γιατί διαφώνησε μαζί του. Κάτι που δεν έγινε ποτέ, αλλά… μοιράστηκε 800 φορές στο Facebook.

Ο Boris “έβγαλε” 130 ευρώ, από τις διαφημίσεις στο Google. Ήταν Φεβρουάριος του 2016. Σταμάτησε να πηγαίνει σχολείο και αφοσιώθηκε στα fake news, τα οποία διακινούνται κυρίως από το Facebook. Στο τρίμηνο Αύγουστος-Νοέμβριο, ο Boris πήρε στα χέρια του 13.615 ευρώ, από τα δυο sites που είχε πια για τον Trump.

Διαβάστε τη συνέχεια στο news247.gr