Ναργκίς Μοχαμαντί: Ποια είναι η Ιρανή ακτιβίστρια που τιμήθηκε με το Νόμπελ Ειρήνης 2023
Η Ιρανή Ναργκίς Μοχαμαντί βραβεύτηκε με το Νόμπελ Ειρήνης 2023 για τον αγώνα της κατά της καταπίεσης των γυναικών στο Ιράν και για την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας για όλους.
«Η Νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ αποφάσισε να τιμήσει την Ναργκίς Μοχαμαντί με το Νόμπελ Ειρήνης 2023 για τον αγώνα της κατά της καταπίεσης των γυναικών στο Ιράν και τη μάχη της να προωθήσει τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ελευθερία για όλους», ανέφερε χαρακτηριστικά η επιτροπή.
Χαιρετίζοντας τη Μοχαμαντί ως «μαχήτρια της ελευθερίας», η επικεφαλής της Νορβηγικής Επιτροπής Νόμπελ ξεκίνησε την ομιλία της με τις λέξεις «γυναίκα, ζωή, ελευθερία» στα φαρσί –ένα από τα συνθήματα των ειρηνικών διαδηλώσεων κατά της ιρανικής κυβέρνησης.
Η Μοχαμαντί εκτίει αυτή τη στιγμή ποινές φυλάκισης στην φυλακή Εβίν της Τεχεράνης, οι οποίες φθάνουν συνολικά τα 12 χρόνια, σύμφωνα με τον οργανισμό Front Line Defenders – μια από τις πολλές περιόδους κατά τις οποίες είναι κρατούμενη. Οι κατηγορίες σε βάρος της περιλαμβάνουν την διασπορά προπαγάνδας σε βάρος του κράτους.
Η ίδια είναι αναπληρώτρια επικεφαλής του Κέντρου Υπερασπιστών των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, μιας ΜΚΟ που ιδρύθηκε από την βραβευμένη με Νόμπελ Ειρήνης Σιρίν Εμπάντι.
Η Μοχαμαντί είναι η 19η γυναίκα που κερδίζει το βραβείο αυτό και η πρώτη μετά τη Φιλιππινέζα Μαρία Ρέσα που το 2021 κέρδισε το βραβείο μαζί με τον Ρώσο Ντμίτρι Μουράτοφ.
«Φωνή αυτών που δεν έχουν φωνή»
Η Μοχαμαντί είναι υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αγωνίστρια της ελευθερίας. Δύο μήνες πριν αρχίσουν οι διαδηλώσεις στις 16 Σεπτεμβρίου 2022, η Ναργκίς Μοχαμαντί είχε δημοσιοποιήσει στο λογαριασμό της στο Instagram, τον οποίο διαχειρίζεται η οικογένειά της, ένα κείμενο εναντίον της υποχρέωσης των γυναικών να φορούν το χιτζάμπ.
«Σ’ αυτό το αυταρχικό καθεστώς, η φωνή των γυναικών είναι απαγορευμένη, τα μαλλιά των γυναικών είναι απαγορευμένα (…) Εγώ, η Ναργκίς Μοχαμαντί, (…) δηλώνω πως δεν θα δεχθώ το υποχρεωτικό χιτζάμπ», έγραφε στο κείμενο αυτό. Δύο μήνες αργότερα έγιναν viral τα βίντεο στα οποία εικονίζονται γυναίκες να καίνε το χιτζάμπ τους στο Ιράν.
Γεννημένη το 1972 στη Ζαντζάν, στο βορειοδυτικό Ιράν, η Ναργκίς Μοχαμαντί σπούδασε φυσική πριν γίνει μηχανικός. Ασχολήθηκε επίσης με τη δημοσιογραφία σε μεταρρυθμιστικές εφημερίδες.
Στα χρόνια του 2000, εντάχθηκε στο Κέντρο Υπερασπιστών των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (του οποίου είναι σήμερα αντιπρόεδρος), το οποίο είχε ιδρυθεί από την ιρανή δικηγόρο Σιρίν Εμπαντί, Νομπελίστρια της Ειρήνης το 2003. Έδινε τότε μάχη κυρίως για την κατάργηση της θανατικής ποινής.
«Η Ναργκίς είχε τη δυνατότητα να φύγει από τη χώρα, αλλά πάντα αρνιόταν να το κάνει (…) έγινε η φωνή αυτών που δεν έχουν φωνή. Ακόμα και στη φυλακή, δεν ξεχνάει τα καθήκοντά της και ενημερώνει για την κατάσταση των κρατουμένων», λέει η Ρεζά Μοϊνί, Ιρανή υπέρμαχος των ανθρώπινων δικαιωμάτων που έχει έδρα το Παρίσι και τη γνωρίζει καλά.
Σε ένα βιβλίο με τίτλο «Λευκό βασανιστήριο» (White torture), καταγγέλλει τις συνθήκες κράτησης των φυλακισμένων γυναικών, ιδιαίτερα τον εγκλεισμό τους στην απομόνωση, κακομεταχειρίσεις των οποίων υπήρξε και η ίδια θύμα. Αυτή τη στιγμή κρατείται στην πτέρυγα γυναικών, μαζί με γύρω στις 50 άλλες φυλακισμένες, σύμφωνα με το σύζυγό της, τον Ταγί Ραχμανί.
Η αντίδραση της Τεχεράνης
Η Ναργκίς Μοχαμαντί βραβεύτηκε με το Νόμπελ Ειρήνης για τις «ενέργειές της κατά της εθνικής ασφάλειας του Ιράν», μετέδωσε την Παρασκευή το ημιεπίσημο ιρανικό πρακτορείο ειδήσεων Fars.
«Η Ναργκίς Μοχαμαντί πήρε το βραβείο της από τους Δυτικούς», μετέδωσε το Fars, προσθέτοντας ότι «πολλές φορές έγινε πρωτοσέλιδο λόγω των ενεργειών της κατά της εθνικής ασφάλειας».
Οι ιρανικές αρχές δεν έχουν ακόμα κάνει κάποιο σχόλιο για τη βράβευση της Μοχαμαντί.
«Δυστυχώς, η Ναργκίς δεν μπορεί να είναι μαζί μας»
Η βράβευση της Μοχαμαντί αποτελεί «στιγμή ιστορική και σημαντική στον αγώνα για την ελευθερία στο Ιράν», δήλωσε η οικογένειά της σε γραπτό μήνυμα. «Αφιερώνουμε αυτό το βραβείο σε όλους τους Ιρανούς και ιδιαίτερα στις γυναίκες και τα κορίτσια στο Ιράν που αποτελούν έμπνευση για όλο τον κόσμο με το θάρρος και τον αγώνα τους για την ελευθερία και την ισότητα», προσέθεσε η οικογένεια.
«Δυστυχώς, η Ναργκίς δεν μπορεί να είναι μαζί μας για να μοιραστεί αυτή την εξαιρετική στιγμή», αναφέρει ακόμη η οικογένεια. «Όπως λέει πάντα η Ναργκίς: η νίκη δεν είναι εύκολο να επιτευχθεί, αλλά είναι σίγουρη».
Τι λέει ο σύζυγός της
«Έχει τρεις μάχες στη ζωή της: το σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων, τη φεμινιστική δέσμευσή της και τη δικαιοσύνη για όλα τα εγκλήματα που έχουν διαπραχθεί», επιμένει ο συζυγός της Ραχμανί.
Η Ναργκίς Μοχαμαντί είχε φυλακισθεί από το Μάιο του 2015 ως τον Οκτώβριο του 2020 επειδή «σχημάτισε και διηύθυνε μια παράνομη ομάδα» που καλούσε για την κατάργηση της θανατικής ποινής.
Καταδικάσθηκε και πάλι έκτοτε σε μαστίγωση και σε χρόνια στη φυλακή για «προπαγάνδα εναντίον του συστήματος», «εξέγερση» ή ακόμα «προσβολή της εθνικής ασφάλειας».
Η κομψή αυτή γυναίκα με τα σγουρά μαλλιά, η οποία θεωρείται «κρατούμενη συνείδησης» από τη Διεθνή Αμνηστία, δεν έχει μπορέσει να δει να μεγαλώνουν τα παιδιά της, την Κιάνα και τον Άλι, τα οποία έχουν να δουν τη μητέρα τους από το 2015.
«Είναι ένας αφόρητος και απερίγραπτος πόνος», έλεγε το Σεπτέμβριο στις απαντήσεις της στο Γαλλικό Πρακτορείο. «Σε 24 χρόνια γάμου, είχαμε 5 ή 6 χρόνια κοινής ζωής!», υπολογίζει ο σύζυγός της.
Όμως εκείνη «ουδέποτε παραιτήθηκε, δεν μπορούν να τη λυγίσουν. Προσπάθησαν, αλλά μέχρι τώρα δεν τα κατάφεραν, το μόνο που πέτυχαν ήταν να ενισχύσουν την αποφασιστικότητά της», λέει. «Η Ναργκίς είναι επίσης μια γυναίκα πολύ ζωντανή, πολύ αισιόδοξη», υπογραμμίζει ακόμα.
