Β. Παντελοπούλου (ΕΣΠΑ): Οι ευρωπαϊκοί πόροι διοχετεύονται γρήγορα και αποτελεσματικά στην πραγματική οικονομία
Για τις επιδόσεις της Ελλάδας στην απορρόφηση των κοινοτικών πόρων αλλά και την υπεραξία που δημιουργεί η χρηματοδότηση ιδιωτικού και δημόσιου τομέα το πρόγραμμα ΕΣΠΑ 2021 – 2027 μιλά στο Fortune Greece η Βασιλική Παντελοπούλου.
Η Γενική Γραμματέας του Εταιρικού Συμφώνου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) περιγράφει τη βασική στόχευση του προγράμματος, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στις νέες προκλήσεις της Πολιτικής Συνοχής, την ενίσχυση της νεοφυούς επιχειρηματικότητας μέσω του EquiFund II και τον στρατηγικό ρόλο της διασυνοριακής συνεργασίας. Αναλύει, επίσης, τις μεταρρυθμίσεις, τις στοχευμένες παρεμβάσεις και τις προτεραιότητες της νέας προγραμματικής περιόδου, υπογραμμίζοντας τον στόχο για βιώσιμη και κοινωνικά δίκαιη ανάπτυξη σε κάθε γωνιά της χώρας.
Αναφορικά με την υλοποίηση του ΕΣΠΑ 2021-2027 βλέπουμε ότι η Ελλάδα βρίσκεται σταθερά στις πρώτες θέσεις ως προς την απορρόφηση του ΕΣΠΑ 2021–2027 με βάση τα επίσημα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Τι πιστεύετε ότι συμβάλλει σε αυτό και ποια μέτρα εφαρμόζετε για την ενίσχυση της απορρόφησης και τη γρήγορη διοχέτευση των πόρων στην οικονομία;
Η επιτυχής ενεργοποίηση του ΕΣΠΑ 2021–2027 αποτελεί αποτέλεσμα συντονισμένων προσπαθειών, συγκεκριμένων επιλογών και στοχευμένων θεσμικών παρεμβάσεων.
Να σημειώσουμε καταρχήν ότι η Ελλάδα ήταν η πρώτη χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση για την οποία εγκρίθηκε επίσημα το ΕΣΠΑ 2021–2027. Συνεπώς, η Ελλάδα κατέστη πρώτη μεταξύ των Κρατών Μελών στην υποβολή κι ενεργοποίηση του προγράμματος.
Η επιτυχία της Ελλάδας στην απορρόφηση των πόρων του ΕΣΠΑ 2021–2027 είναι το αποτέλεσμα μιας συστηματικής προσπάθειας εκσυγχρονισμού του συστήματος διαχείρισης, της ευελιξίας στην εφαρμογή, της εστίασης στην ποιότητα και ωριμότητα των έργων, καθώς και της στενής συνεργασίας μεταξύ κράτους, φορέων διαχείρισης και κοινωνικών εταίρων καθώς και της διαρκούς στήριξης και προσήλωσης στο στόχο αυτό του αρμόδιου για το ΕΣΠΑ Αν. Υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών κ. Νίκου Παπαθανάση. Η συστηματική παρακολούθηση της απορρόφησης των πόρων επιτρέπει την έγκαιρη παρέμβαση όπου εντοπίζονται καθυστερήσεις ή ανάγκες προσαρμογής. Εφαρμόζονται, επίσης, ρυθμίσεις ευελιξίας, όπως ανακατευθύνσεις πόρων και απλοποιημένες διαδικασίες για ειδικές κατηγορίες έργων, ενώ ο προγραμματισμός των προσκλήσεων αναπροσαρμόζεται ανάλογα με τις εξελισσόμενες ανάγκες.
Επιπλέον, η σταδιακή επέκταση της ψηφιοποίησης των διαδικασιών υποβολής προτάσεων, αξιολόγησης, ένταξης και πληρωμών, μέσω των πληροφοριακών συστημάτων, ενισχύει τη διαφάνεια και την εμπιστοσύνη των επενδυτών και των δικαιούχων. Η ωρίμανση σημαντικού αριθμού έργων, η οποία ξεκίνησε ήδη από την προηγούμενη προγραμματική περίοδο, έχει συμβάλει σημαντικά στην εμπροσθοβαρή ενεργοποίηση του ΕΣΠΑ 2021-2027.
Τέλος, πολύ σημαντική είναι και η υποστήριξη που παρέχεται μέσω της τεχνικής βοήθειας καθώς και η υποστήριξη στους δικαιούχους για την προετοιμασία ώριμων και ποιοτικών έργων.
Ως αποτέλεσμα όλων αυτών των μέτρων και των επιλογών, οι ευρωπαϊκοί πόροι διοχετεύονται γρήγορα και αποτελεσματικά στην πραγματική οικονομία, ενισχύοντας την ανάπτυξη, την απασχόληση και την κοινωνική συνοχή.
Το EquiFund I αποτέλεσε μια σημαντική πρωτοβουλία κι ένα χρηματοδοτικό εργαλείο για τη χρηματοδότηση της νεοφυούς επιχειρηματικότητας και τη μόχλευση ιδιωτικών κεφαλαίων στο ελληνικό οικοσύστημα καινοτομίας. Ποιες είναι οι νέες προτεραιότητες για το EquiFund II, τι αναμένουμε από αυτό και πώς σχεδιάζεται, ώστε να ανταποκριθεί στις σύγχρονες ανάγκες της ελληνικής οικονομίας;
Πράγματι μετά την επιτυχία του Equifund I, το EquiFund ΙΙ αναμένουμε να αποτελέσει το θεματικό χρηματοδοτικό εργαλείο για την αντιμετώπιση της ανεπάρκειας της αγοράς μέσω επενδύσεων σε επιχειρήσεις με την παροχή επιχειρηματικών κεφαλαίων (Venture Capital και Private Equity Funds) σε συνεργασία με Ενδιάμεσους Χρηματοπιστωτικούς Οργανισμούς οι οποίοι θα συνεπενδύουν σε ταχέως αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις επιλεγμένων τομέων της ελληνικής οικονομίας.
Σκοπός είναι να ενισχυθεί η επιχειρηματικότητα και το επιχειρηματικό οικοσύστημα στην Ελλάδα στους τομείς της ζωής και της υγείας, της βιώσιμης ανάπτυξης και της κοινωνικής καινοτομίας κι επιχειρηματικότητας
Πρέπει εδώ να πούμε ότι ειδικά οι επενδύσεις με κοινωνικό προσανατολισμό αποτελούν προτεραιότητα για την κοινωνία και η εφαρμογή τους επηρεάζεται και από την ωριμότητα της αγοράς, γι’ αυτό ήταν απαραίτητο το κοινωνικό αποτύπωμα να ενταχθεί στους στόχους πολιτικής προκειμένου να υπάρξει σχετική πρόοδος στη χρηματοδότηση της κοινωνικής επιχειρηματικότητας.
Το EquiFund II απευθύνεται σε πολύ μικρές, μεσαίες επιχειρήσεις και επιχειρήσεις μεσαίας κεφαλαιοποίησης και καλύπτει όλα τα στάδια ανάπτυξης της επιχείρησης.
Από τις επενδύσεις αυτές αναμένεται -μόχλευση ιδιωτικών πόρων και αυξημένο αντίκτυπο στο επιχειρηματικό περιβάλλον καθώς και αυξημένη αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα λόγω της επιστροφής πόρων από τις επιχειρήσεις και της επαναχρησιμοποίησής τους.
Ας μιλήσουμε για την επόμενη ημέρα. Αυτή τη στιγμή είναι σε εξέλιξη στις Βρυξέλλες οι συζητήσεις για τη διαμόρφωση του επόμενου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου. Ποια θεωρείτε ότι πρέπει να είναι η θέση της Πολιτικής Συνοχής και ποια είναι η σημασία της για τη χώρα μας και για τις Περιφέρειες;
Η Πολιτική Συνοχής αποτελεί διαχρονικά ένα από τα βασικότερα αναπτυξιακά εργαλεία της χώρας μας. Η διατήρηση και η πλήρης αξιοποίησή της είναι κρίσιμη για την οικονομική, κοινωνική και χωρική συνοχή, αλλά και για τη στρατηγική μας μετάβαση σε ένα πιο βιώσιμο και ανταγωνιστικό παραγωγικό πρότυπο. Μέσω των πόρων της Πολιτικής Συνοχής χρηματοδοτούνται υποδομές, υπηρεσίες, και δράσεις που δημιουργούν υπεραξία για την τοπική και εθνική οικονομία, ενισχύονται οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις και συγχρηματοδοτούνται έργα, που δημιουργούν χιλιάδες θέσεις εργασίας τόσο άμεσα μέσω των έργων υποδομών όσο και έμμεσα μέσω της στήριξης της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας.
Nα σημειωθεί ότι ένα πολύ σημαντικό μέρος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων υποστηρίζεται από ενωσιακούς πόρους μέσω του ΕΣΠΑ. Όμως για την Ελλάδα, η Πολιτική Συνοχής δεν είναι μόνο εργαλείο στήριξης. Είναι μια διαρκής ευκαιρία ανασχεδιασμού, ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας και παραγωγής μακροπρόθεσμης αξίας – εθνικά και τοπικά.
Η Πολιτική Συνοχής έχει ως απώτερο στόχο μέσω των δράσεων, που χρηματοδοτεί τη μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων και την επίτευξη της περιφερειακής σύγκλισης στηρίζοντας περιοχές με διαρθρωτικές υστερήσεις και ενισχύοντας την ισόρροπη ανάπτυξη σε όλη την επικράτεια.
Για τους λόγους αυτούς η συνέχιση και η ενίσχυση της Πολιτικής Συνοχής στην επόμενη προγραμματική περίοδο είναι εθνική προτεραιότητα. Ως Γενική Γραμματεία ΕΣΠΑ, στο πλαίσιο του επόμενου Πολυετούς Δημοσιονομικού Προγράμματος θα εργαστούμε για να διασφαλίσουμε για την Πολιτική Συνοχής τη μέγιστη δυνατή χρηματοδότηση και την αποτελεσματική και στοχευμένη αξιοποίηση κάθε ευρώ προς όφελος της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας.
H Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει νέες στρατηγικές προτεραιότητες για την Ευρωπαϊκή Ένωση προκειμένου να ανταπεξέλθει στις νέες γεωπολιτικές εξελίξεις, όπως η ενίσχυση μεγάλων επιχειρήσεων και η άμυνα και η ασφάλεια. Πιστεύετε ότι οι νέες αυτές προτεραιότητες μπορούν να ενισχυθούν με πόρους της Πολιτικής Συνοχής και να συμβάλουν στην περιφερειακή σύγκλιση;
Η Πολιτική Συνοχής οφείλει μεν να παραμένει προσανατολισμένη στη μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων και στην Περιφερειακή Σύγκλιση αλλά ταυτόχρονα οφείλει να προσαρμόζεται στις εξελίξεις και στις νέες στρατηγικές προκλήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το σίγουρο είναι ότι δεν μπορεί να μείνει ίδια σε καιρούς διαφορετικούς. Ωστόσο, εμείς προτείνουμε μία ισορροπημένη προσέγγιση καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν πρέπει να αποκλίνει από τη βασική στόχευση, που είναι η οικονομική σύγκλιση σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, διασφαλίζοντας παράλληλα την αύξηση της ανταγωνιστικότητας και της στρατηγικής αυτονομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ενόψει τυχόν σημαντικών αλλαγών στην Πολιτική Συνοχής η μεγάλη πρόκληση της χώρας θα είναι να συνδέσει καλύτερα τις εθνικές και περιφερειακές πολιτικές της με τους νέους στρατηγικούς στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης την ανθεκτικότητα, την άμυνα, την τεχνολογική κυριαρχία.
Παράλληλα, οι ελληνικές περιφέρειες πρέπει να προετοιμαστούν για μια νέα γενιά παρεμβάσεων που θα συνδυάζει την καινοτομία, την ασφάλεια, την ενέργεια και την ενσωμάτωση ευάλωτων πληθυσμών, χωρίς να χαθεί ο στόχος της κοινωνικής και εδαφικής συνοχής.
Πρόσφατα η Γενική σας Γραμματεία γιόρτασε το κλείσιμο της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου 2014-2021 του Ενιαίου Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ). Πώς αποτιμάτε την προγραμματική περίοδο 2014–2021 του Χρηματοδοτικού Μηχανισμού του ΕΟΧ για τη χώρα μας; Τι σχεδιάζετε για την επόμενη Προγραμματική Περίοδο του ΕΟΧ;
Η προγραμματική περίοδος 2014–2021 του Χρηματοδοτικού Μηχανισμού του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) αποτέλεσε για τη χώρα μας μια εξαιρετικά σημαντική ευκαιρία για την υλοποίηση παρεμβάσεων υψηλής προστιθέμενης αξίας, σε τομείς που δεν καλύπτονται επαρκώς από τα συμβατικά διαρθρωτικά ταμεία. Συνολικά μέσω του ΕΟΧ υλοποιήθηκαν πάνω από 200 έργα, με χρηματοδότηση ύψους 116,7 εκατ. ευρώ.
Σε αντίθεση με προηγούμενες περιόδους, τα έργα που χρηματοδοτήθηκαν αυτή τη φορά είχαν έναν πιο ολοκληρωμένο και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό. Δόθηκε έμφαση σε συστημικές αλλαγές και όχι απλώς σε αποσπασματικές παρεμβάσεις.
Για παράδειγμα, στο παρελθόν μπορεί να είχαμε μεμονωμένες κοινωνικές δράσεις για ευάλωτες ομάδες. Αυτή τη φορά, υλοποιήθηκαν πιο στοχευμένες και διασυνδεδεμένες πολιτικές, όπως η ενίσχυση υποδομών κοινωνικής πρόνοιας σε συνδυασμό με προγράμματα ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης. Υπήρξε μεγαλύτερη στρατηγική στόχευση σε προκλήσεις που αντιμετώπιζε η Ελλάδα, όπως το προσφυγικό, η έμφυλη βία, η ενεργειακή φτώχεια και η προστασία του περιβάλλοντος.
Ορισμένα έργα ανέδειξαν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά καινοτομίας, κοινωνικού αντίκτυπου και θεσμικής μεταρρύθμισης και θεωρούνται εμβληματικά. Θα αναφέρω ενδεικτικά κάποια: Στον τομέα του ασύλου και της προστασίας παιδιών υλοποιήθηκε ο Εθνικός Μηχανισμός Επείγουσας Ανταπόκρισης για την προστασία των ασυνόδευτων ανηλίκων, που έχει συμβάλει αποτελεσματικά στον έγκαιρο εντοπισμό και στην ασφαλή φιλοξενία 4.346 ασυνόδευτων παιδιών και έχει βραβευθεί. Στην ενίσχυση θεσμών και της διαφάνειας ιδρύθηκε νέο γραφείο του Συνηγόρου του Πολίτη στη Θεσσαλονίκη. Στον τομέα της βιώσιμης ανάπτυξης υλοποιήθηκαν έργα ενεργειακής αναβάθμισης δημόσιων κτιρίων όπως σχολεία και έξυπνης διαχείρισης υδάτινων πόρων. Ιδιαίτερα στους μικρούς και νησιωτικούς δήμους, παρατηρήθηκε ουσιαστική μείωση του ενεργειακού κόστους και αύξηση της αποδοτικότητας των υποδομών.
Η προετοιμασία της νέας Προγραμματικής Περιόδου 2021–2028 βρίσκεται σε ώριμο στάδιο. Ήδη από το 2024 η χώρα μας, μέσω του Εθνικού Σημείου Επαφής, εργάστηκε εντατικά για τον καθορισμό προτεραιοτήτων και την κατάρτιση της Στρατηγικής Πρότασης. Οι κύριοι πυλώνες προτεραιότητας που προτείνει η Ελλάδα για τη νέα περίοδο είναι η Πράσινη μετάβαση και ανθεκτικότητα, η Κοινωνική Ένταξη και Ενδυνάμωση για Όλους που αφορά στην ισότιμη πρόσβαση όλων των πολιτών σε βασικά κοινωνικά αγαθά, υπηρεσίες και ευκαιρίες. Επίσης η Προστασία και Δικαιοσύνη για τους Ευάλωτους Ανθρώπους η οποία εστιάζει στη διασφάλιση της ίσης μεταχείρισης και της προστασίας των δικαιωμάτων των πλέον ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού. Τέλος ένας άλλος πυλώνας είναι η Εμπιστοσύνη στους Θεσμούς και τη Δημοκρατία, όπου προωθείται η ενεργός συμμετοχή των πολιτών και της κοινωνίας των πολιτών στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, η ενίσχυση της δημοκρατίας, η προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων και η ενδυνάμωση του κράτους δικαίου.
Η νέα περίοδος φιλοδοξεί να ενσωματώσει τη θετική εμπειρία της προηγούμενης, προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα, μέσα από πιο στοχευμένες, βιώσιμες και συμπεριληπτικές πολιτικές που θα υπηρετούν τον κεντρικό στόχο της μείωσης των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων στην Ευρώπη.
Η Ελλάδα διαχειρίζεται πέντε Προγράμματα Interreg την τρέχουσα Προγραμματική Περίοδο ΕΣΠΑ 2021-2027, υπό την αρμοδιότητα της Γενικής Γραμματείας ΕΣΠΑ. Γιατί είναι σημαντικά τα προγράμματα αυτά για την Ελλάδα σήμερα; Με ποιον τρόπο ωφελούνται οι τοπικές κοινωνίες από αυτά; Ποια είναι μέχρι σήμερα τα πιο χειροπιαστά αποτελέσματα της διασυνοριακής συνεργασίας της χώρας μας με τις γειτονικές χώρες;
Αυτά τα Προγράμματα είναι εξαιρετικά σημαντικά για τη χώρα μας, διότι ενισχύουν την οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική συνοχή στις διασυνοριακές περιοχές, που πολύ συχνά είναι και οι πιο ευάλωτες και απομακρυσμένες. Μέσω των Προγραμμάτων Interreg, οι τοπικές κοινωνίες αποκτούν πρόσβαση σε ευρωπαϊκούς πόρους για τη βελτίωση των υποδομών, την ενίσχυση των τοπικών οικονομιών, την προστασία του περιβάλλοντος και την προώθηση της καινοτομίας.
Συνολικά, τα Προγράμματα Interreg έχουν απτό θετικό αποτύπωμα για τις τοπικές κοινωνίες. Προσφέρουν ασφαλέστερες υποδομές, προστατεύουν το περιβάλλον, ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα των τοπικών οικονομιών και δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας. Επιπλέον, καλλιεργούν μια κουλτούρα συνεργασίας και αλληλεγγύης με τις γειτονικές χώρες, ενισχύοντας τη διασυνοριακή συνοχή και τη σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή. Είναι ένα ισχυρό εργαλείο για την επίτευξη ενός βιώσιμου και ανθεκτικού μέλλοντος για τις παραμεθόριες και νησιωτικές κοινότητες της Ελλάδας.
Στο πλαίσιο της κοινής διαχείρισης των Προγραμμάτων Interreg με γειτονικές χώρες, έχουν, ήδη, καταγραφεί σημαντικά και μετρήσιμα αποτελέσματα που βελτιώνουν τη ζωή των τοπικών κοινωνιών και ενισχύουν την ασφάλεια, την κινητικότητα και την περιφερειακή ανάπτυξη.
Η διασυνοριακή συνεργασία Interreg δεν είναι απλώς ένας χρηματοδοτικός μηχανισμός αλλά ένας ζωντανός μοχλός για την ενίσχυση της κουλτούρας της συνεργασίας στην οικονομία και την επιχειρηματικότητα, την εμβάθυνση της κοινωνικής συνοχής και της ποιότητας ζωής στις τοπικές κοινωνίες που βρίσκονται στα σύνορα της χώρας μας, ενώ συμβάλλει σημαντικά στην ενίσχυση των σχέσεων καλής γειτονίας και σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή.
