H «ταυτότητα» μιας χρονιάς που φεύγει

Όταν στις 25 του περασμένου Μάρτη η τρόικα αποφάσισε να «σώσει» την Κύπρο -αρχικά ανακοινώνοντας το «κούρεμα» όλων των καταθέσεων και τελικά «ψαλιδίζοντας» όσες ξεπερνούσαν το όριο εγγύησης των 100.000 ευρώ- σηκώθηκε η «πέτσα» όλων στο άκουσμα της προειδοποιητικής αυτής «βολής» για το τι μπορεί να επακολουθήσει. Τώρα, εννέα μήνες μετά, η Ε.Ε. προχώρησε ένα ακόμη βήμα, παίρνοντας την πολιτική απόφαση για την Τραπεζική της Ένωση, όπου οι μεγαλοκαταθέτες θα αντιμετωπίζονται ως επενδυτές – άρα συνυπεύθυνοι για τις μελλοντικές διασώσεις συστημικών, πλην προβληματικών τραπεζών, όπου τοποθετούν τα χρήματά τους. Παράλληλα, πυκνώνουν οι δηλώσεις αρμοδίων για αρνητικά επιτόκια σε όλες τις καταθέσεις. Και ο νοών νοείτο.

Υπό κανονικές συνθήκες, το 2014 θα ήταν η χρονιά που ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα μεταπηδούσε στην προεδρία της Τουρκίας, την οποία θα είχε ενισχύσει στο μεσοδιάστημα -με την πολυαναμενόμενη συνταγματική μεταρρύθμιση- με υπερεξουσίες. Τώρα, ωστόσο, το πολιτικό μέλλον του θεωρείται εξαιρετικά αβέβαιο, με ορατό ένα πιθανό άδοξο τέλος. Στο ανοιχτό από το περασμένο καλοκαίρι «μέτωπο» του ηγεμονικού πρωθυπουργού με την τουρκική κοινωνία -που παγιώθηκε μετά το πρωτοφανές κύμα λαϊκής οργής, με αφορμή τα σχέδια ανάπλασης στο πάρκο Γκεζί της Κωνσταντινούπολης- τώρα προστίθεται κι αυτό του ενδοϊσλαμικού πολιτικού εμφυλίου που έχει ξεσπάσει μεταξύ του Ερντογάν και του πάλαι ποτέ μέντορά του, ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν (ζει εδώ και χρόνια αυτοεξόριστος στις ΗΠΑ). Η «μάχη» βρίσκεται σήμερα στο αποκορύφωμά της, με αποκαλύψεις σκανδάλων διαφθοράς υπουργών και στενών συνεργατών του Ερντογάν από τη μια, το «ξήλωμα» κρατικών αξιωματούχων που θεωρούνται «πιόνια» του Γκιουλέν από την άλλη. Το τελικό «ξεκαθαρίσματα λογαριασμών» θα γίνει σε θεσμικό επίπεδο, με τον νικητή να παίρνει ως έπαθλο προεδρία και πρωθυπουργία.

Από τον περασμένο Ιούνιο -οπότε εξελέγη ο μετριοπαθής Χασάν Ροχανί στην ιρανική προεδρία- κάτι έδειχνε να αλλάζει στην Τεχεράνη και στις σχέσεις της με τη Δύση. Στα τέλη Νοεμβρίου, έγινε και το μέχρι χθες αδιανόητο: οι δύο πλευρές κάθισαν στο ίδιο τραπέζι, καταλήγοντας σε μία κατ’ αρχήν συμφωνία για το μέλλον του επίμαχου ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, η τελική έκβαση της οποίας θα οριστεί στις αρχές του νέου έτους. Μαζί με αυτήν, βέβαια, θα κριθούν η δεύτερη προεδρική θητεία Ομπάμα και οι νέες γεωπολιτικές ισορροπίες στην Εγγύς Ανατολή, δίπλα στην «γειτονιά» της Ευρασίας.

Προβοκάτσια με ξένο «δάκτυλο»; Απονενοημένη κίνηση ενός υπό κατάρρευση αυταρχικού καθεστώτος της Συρίας; Όποια κι εάν είναι τελικά η σκοτεινή αλήθεια πίσω από την επίθεση με χημικά όπλα κατά αμάχων στα περίχωρα της Δαμασκού, τον περασμένο Ιούνιο, πρόκειται για μία ασύλληπτη φρικαλεότητα, που στιγμάτισε τον 21ο αιώνα. Ήταν επίσης μία κομβική στιγμή στον εμφύλιο της Συρίας, που το 2014 θα συμπληρώσει τέσσερα χρόνια, με απολογισμό πάνω από 150.000 νεκρούς και το 1/3 του συριακού πληθυσμού στην προσφυγιά, εντός κι εκτός συνόρων. Έπειτα από μια… παρ’ ολίγον αμερικανο-γαλλική στρατιωτική επέμβαση κι ένα σκληρό διπλωματικό μπρα-ντε-φερ μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας (με το Ιράν να μπαίνει «σφήνα» στο παρασκήνιο), που οδήγησε στην εν εξελίξει σήμερα καταστροφή του συριακού χημικού οπλοστασίου, το καθεστώς Άσαντ και η συριακή αντιπολίτευση ετοιμάζονται τώρα για την μεγάλη «μοιρασιά», στη Διεθνή Διάσκεψη Γενεύη ΙΙ, που αρχίζει στις 22 Ιανουαρίου. Μεγάλο ζητούμενο είναι τι θα γίνει με τους σαλαφιστές αντάρτες, που έχουν πάρει το «πάνω χέρι» πια σε αρκετά μέτωπα του εμφυλίου, χάρη στη στήριξη φιλοδυτικών αραβικών καθεστώτων (βλέπε Σ. Αραβία, Κατάρ, Τουρκία). Τις μετριοπαθέστερες «παρυφές» τους μάλιστα σπεύδουν τώρα να προσεταιρισθούν διπλωματικά οι ΗΠΑ.

Έπειτα από τα πολυθρύλητα… καλά της «Αραβικής Άνοιξης», στην Αίγυπτο ενέσκηψε φέτος ένας βαρύς πολιτικά «χειμώνας». Εν μέσω εθνικού διχασμού εξαιτίας των «φάλτσων» του πολιτικού ισλάμ -με εγχώριο εκφραστή τη Μουσουλμανική Αδελφότητα- ο στρατός παρενέβη ωμά στην πολιτική σκηνή, ανατρέποντας πραξικοπηματικά τον περασμένο Ιούλιο τον δημοκρατικά εκλεγμένο ισλαμιστή πρόεδρο, Μοχάμεντ Μόρσι. Έκτοτε, η χώρα αιματοκυλίστηκε και το πολιτικό σκηνικό έχει αλλάξει άρδην. Η Μουσουλμανική Αδελφότητα έχει αποδεκατιστεί – η ηγεσία της βρίσκεται πια στη φυλακή. Και η ελεγχόμενη από το στρατό μεταβατική κυβέρνηση ετοιμάζει δημοψήφισμα για το νέο (εξίσου αμφιλεγόμενο με το προηγούμενο) αιγυπτιακό Σύνταγμα, που θα ανοίξει το δρόμο για τη διενέργεια εκλογών. Κατ’ αρχήν προεδρικών, που εκτιμάται ότι θα φέρουν κι επίσημα πια στην εξουσία τον Νο1 άνδρα της Αιγύπτου: τον αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων, νυν υπουργό Άμυνας και αντιπρόεδρο της κυβέρνησης, πανίσχυρο στρατηγό αλ Σίσι.

Στις 5 Δεκεμβρίου και σε ηλικία 95 ετών, ο άνθρωπος-σύμβολο της ειρήνης, Νέλσον Μαντέλα, έφυγε από τον μάταιο τούτο κόσμο, αφήνοντας πίσω του μία βαριά πολιτική «κληρονομιά», αλλά και πολλά ανοιχτά «μέτωπα» για το λαό του. Στη Νότια Αφρική της μετά-Aπαρτχάιντ εποχής, οι κοινωνικές ανισότητες παραμένουν. Και το κόμμα του, το ANC, ταλανίζεται από εσωτερικές έριδες, εν όψει των κρίσιμων βουλευτικών εκλογών της άνοιξης, όπου το διακύβευμα είναι η μελλοντική πορεία της χώρας-μέλους του ισχυρού κλαμπ των αναδυόμενων οικονομιών BRICS. Αυτό, σε μία περίοδο όπου οι προβλέψεις δείχνουν ένα ράλι ανάπτυξης στη γεωγραφική «γειτονιά» της: την -πλούσια σε ενεργειακά αποθέματα- Υποσαχάρια Αφρική, που εξελίσσεται σε νέο «Μήλον της Έριδος» μεταξύ Δύσης και Κινέζων.

Με τον θάνατο του εμβληματικού προέδρου της Βενεζουέλας, Ούγκο Τσάβεζ, τον περασμένο Μάρτιο, φαίνεται ότι μπήκε και η «ταφόπλακα» στην μπολιβαριανή επανάσταση του, όχι μόνον στη χώρα του, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή της Λατινικής Αμερικής, όπου οι πάλαι ποτέ «πιστοί» της λιγοστεύουν. Ακόμη και η «μητροπολιτική» Κούβα βαδίζει τώρα πια με μεγάλες δρασκελιές στο «μονοπάτι» της αλλαγής, επανακαθορίζοντας τις σχέσεις με τις ΗΠΑ.

Έπειτα από 15 χρόνια συνεχών αποτυχημένων προσπαθειών, Αμερικανοί βιολόγοι στο Πανεπιστήμιο του Όρεγκον ανακοίνωσαν τον περασμένο Μάιο τη δημιουργία ανθρώπινων εμβρυϊκών βλαστοκυττάρων, χρησιμοποιώντας την ίδια μέθοδο κλωνοποίησης που είχε εφαρμοστεί το 1996 για την εργαστηριακή «γέννηση» του πρώτου κλωνοποιημένου θηλαστικού, της προβατίνας Ντόλι. Καθ’ όλη τη διάρκεια του 2013, εν τω μεταξύ, επιστήμονες ανακοίνωναν την δημιουργία ανθρώπινων μερών στα εργαστήρια -από αυτί έως κύτταρα ματιού- με την επαναστατική μέθοδο της λεγόμενης «τρισδιάστασης εκτύπωσης», οδεύοντας έτσι ολοταχώς προς την επόμενη επανάσταση της ιατρικής: την 3D εκτύπωση ανθρώπινων μοσχευμάτων.