Παρέμβαση Λαγκάρντ:  Η κυριαρχία του δολαρίου αμφισβητείται – Μεγάλη ευκαιρία για το ευρώ

Σε μια παρέμβαση με έντονα γεωπολιτικά και στρατηγικά χαρακτηριστικά, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Κριστίν Λαγκάρντ κρούει τον κώδωνα του κινδύνου αλλά και της ευκαιρίας για την Ευρώπη, καλώντας σε άμεση δράση για την ενίσχυση του ρόλου του ευρώ ως διεθνούς νομίσματος. 

Όπως τονίζει στους Financial Times, η διεθνής τάξη πραγμάτων μετασχηματίζεται ριζικά, με το δολάριο να απειλείται για πρώτη φορά σοβαρά ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα και το διεθνές σύστημα να κυριαρχείται πλέον από λογικές προστατευτισμού και ανταγωνισμού ισχύος.

«Βιώνουμε μια βαθιά αλλαγή στη διεθνή τάξη πραγμάτων: οι αγορές και οι πολυμερείς κανόνες καταρρέουν, και ακόμη και ο κυρίαρχος ρόλος του δολαρίου ΗΠΑ, του θεμελίου του συστήματος, δεν είναι πλέον βέβαιος. Ο προστατευτισμός, η μηδενικού αθροίσματος λογική και τα διμερή παιχνίδια ισχύος παίρνουν τη θέση τους. Η αβεβαιότητα πλήττει την ευρωπαϊκή οικονομία, η οποία είναι βαθιά ενσωματωμένη στο παγκόσμιο εμπορικό σύστημα, με 30 εκατομμύρια θέσεις εργασίας να διακυβεύονται» σημειώνει και συνεχίζει: «Ωστόσο, η αλλαγή που βρίσκεται σε εξέλιξη προσφέρει επίσης ευκαιρίες ώστε η Ευρώπη να αναλάβει μεγαλύτερο έλεγχο της μοίρας της και το ευρώ να αποκτήσει παγκόσμια σημασία. Προς το παρόν, το ευρώ είναι το δεύτερο πιο χρησιμοποιούμενο νόμισμα στον κόσμο, αντιπροσωπεύοντας το 20% των παγκόσμιων συναλλαγματικών αποθεμάτων, έναντι 58% για το δολάριο ΗΠΑ».

Σύμφωνα με τη Λαγκάρντ, η ενίσχυση του παγκόσμιου ρόλου του ευρώ θα απέφερε απτά οφέλη: χαμηλότερο κόστος δανεισμού, μειωμένη έκθεση στις συναλλαγματικές διακυμάνσεις και προστασία από κυρώσεις και εξαναγκαστικά μέτρα.

Αλλά ένα τέτοιο βήμα προς τη διεθνή αναγνώριση του νομίσματός μας δεν θα συμβεί αυτόματα — πρέπει να κατακτηθεί. Όπως και σε προηγούμενες περιόδους, οι σημερινές ανησυχίες σχετικά με το κυρίαρχο νόμισμα δεν οδηγούν ακόμη σε σημαντική στροφή προς εναλλακτικές λύσεις. Αντίθετα, αντικατοπτρίζονται σε αυξανόμενη ζήτηση για χρυσό.

Βασικοί πυλώνες

Σύμφωνα με την πρόεδρο της ΕΚΤ, για να αξιοποιήσει πλήρως το ευρώ τις δυνατότητές του, η Ευρώπη πρέπει να ενισχύσει τρεις βασικούς πυλώνες: τη γεωπολιτική αξιοπιστία, την οικονομική ανθεκτικότητα και τη νομική και θεσμική ακεραιότητα.

Πρώτον, η παγκόσμια θέση του ευρώ βασίζεται στον ρόλο της Ευρώπης στο εμπόριο. Η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος στον κόσμο — είναι ο νούμερο ένα εταίρος για 72 χώρες, που αντιστοιχούν σε σχεδόν 40% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Αυτό αντανακλάται και στο ποσοστό χρήσης του ευρώ ως νομίσματος τιμολόγησης, το οποίο ανέρχεται περίπου στο 40%. Η ΕΕ πρέπει να αξιοποιήσει αυτήν τη θέση υπογράφοντας νέες εμπορικές συμφωνίες.

Το «υπερβολικό προνόμιο» ενός διεθνούς αποθεματικού νομίσματος, όπως το αποκάλεσε ο Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν τη δεκαετία του 1960, συνοδεύεται από ευθύνες.

Για να αποτραπούν ελλείψεις ρευστότητας σε ευρώ στο εξωτερικό, η ΕΚΤ παρέχει γραμμές ανταλλαγής (swap) και επαναγοράς (repo) σε βασικούς εταίρους, διασφαλίζοντας την ομαλή μετάδοση της νομισματικής της πολιτικής.

Η πραγματική εμπιστοσύνη, ωστόσο, βασίζεται σε στέρεα δεδομένα. Οι επενδυτές αναζητούν περιοχές που τιμούν τις συμμαχίες τους. Έχει αποδειχθεί ότι τέτοιες εγγυήσεις μπορούν να αυξήσουν το ποσοστό ενός νομίσματος στα συναλλαγματικά αποθέματα έως και κατά 30 ποσοστιαίες μονάδες. Η Ευρώπη προχωρά σε μια μεγάλη στροφή προς την ανασυγκρότηση της σκληρής της ισχύος, κάτι που μπορεί να ενισχύσει την παγκόσμια εμπιστοσύνη στο ευρώ.

Δεύτερον, η οικονομική ισχύς είναι η ραχοκοκαλιά κάθε διεθνούς νομίσματος. Οι επιτυχημένοι εκδότες νομισμάτων προσφέρουν συνήθως έναν συνδυασμό τριών βασικών χαρακτηριστικών: ισχυρή ανάπτυξη για να προσελκύουν επενδύσεις, βαθιές και ρευστές κεφαλαιαγορές για τη στήριξη μεγάλων συναλλαγών και επαρκή προσφορά ασφαλών περιουσιακών στοιχείων.

Αλλά η Ευρώπη αντιμετωπίζει διαρθρωτικές προκλήσεις. Η ανάπτυξή της παραμένει διαρκώς χαμηλή, οι κεφαλαιαγορές της είναι ακόμη κατακερματισμένες και, παρά την ισχυρή συνολική δημοσιονομική της θέση, με λόγο χρέους προς ΑΕΠ στο 89% έναντι 124% στις ΗΠΑ, η προσφορά υψηλής ποιότητας ασφαλών περιουσιακών στοιχείων υστερεί. Πρόσφατες εκτιμήσεις δείχνουν ότι τα κυκλοφορούντα κρατικά ομόλογα με τουλάχιστον αξιολόγηση AA ανέρχονται σε λίγο κάτω από το 50% του ΑΕΠ στην ΕΕ, έναντι άνω του 100% στις ΗΠΑ.

Για να ενισχυθεί η θέση του ευρώ, η Ευρώπη πρέπει να προχωρήσει αποφασιστικά στην ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς, στη μείωση των ρυθμιστικών βαρών και στην οικοδόμηση μιας ισχυρής ένωσης κεφαλαιαγορών. Στρατηγικοί τομείς, όπως οι πράσινες τεχνολογίες και η άμυνα, θα πρέπει να υποστηριχθούν μέσω συντονισμένων πολιτικών σε επίπεδο ΕΕ. Η κοινή χρηματοδότηση δημόσιων αγαθών, όπως η άμυνα, θα μπορούσε να οδηγήσει στη δημιουργία περισσότερων ασφαλών περιουσιακών στοιχείων.

Τρίτον, η εμπιστοσύνη των επενδυτών σε ένα νόμισμα συνδέεται τελικά με τη δύναμη των θεσμών που το στηρίζουν. Αναμφίβολα, η ΕΕ δεν είναι εύκολα κατανοητή από το εξωτερικό. Ωστόσο, η δομημένη και συμπεριληπτική διαδικασία λήψης αποφάσεων εγγυάται ισορροπίες, σταθερότητα και προβλεψιμότητα πολιτικής. Ο σεβασμός του κράτους δικαίου και η ανεξαρτησία βασικών θεσμών, όπως η ΕΚΤ, αποτελούν κρίσιμα συγκριτικά πλεονεκτήματα που η ΕΕ πρέπει να αξιοποιήσει.

«Για να ενισχυθούν περαιτέρω αυτά τα πλεονεκτήματα, πρέπει να μεταρρυθμίσουμε τη θεσμική δομή της Ευρώπης. Δεν πρέπει πλέον να επιτρέπεται ένα και μόνο βέτο να εμποδίζει τα συλλογικά συμφέροντα των υπόλοιπων 26 κρατών-μελών. Η αύξηση της χρήσης της ειδικής πλειοψηφίας σε κρίσιμους τομείς θα επέτρεπε στην Ευρώπη να μιλά με μία φωνή» υποστηρίζει η κεντρική τραπεζίτρια και καταλήγει: «Η ιστορία μας διδάσκει ότι τα καθεστώτα φαίνονται σταθερά — μέχρι να πάψουν να είναι. Οι αλλαγές στην παγκόσμια νομισματική κυριαρχία έχουν συμβεί και στο παρελθόν. Αυτή η στιγμή αλλαγής αποτελεί ευκαιρία για την Ευρώπη: είναι μια στιγμή για το «παγκόσμιο ευρώ». Για να την αξιοποιήσουμε και να ενισχύσουμε τον ρόλο του ευρώ στο διεθνές νομισματικό σύστημα, πρέπει να δράσουμε αποφασιστικά ως ενωμένη Ευρώπη, αναλαμβάνοντας μεγαλύτερο έλεγχο της μοίρας μας».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:

• Ιράν: Καλεί τον Τραμπ να μεσολαβήσει για κατάπαυση του πυρός
• Σύγκρουση Ιράν – Ισραήλ: Πού βρίσκεται πραγματικά το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης
• Ιράν προς ΗΠΑ-Ισραήλ: Μηνύματα αποκλιμάκωσης μέσω Αράβων μεσολαβητών