Η Ευρώπη «χτίζει» drone wall: Ασπίδα του ΝΑΤΟ απέναντι στις ρωσικές απειλές
Τις τελευταίες μήνες, η παρουσία μη επανδρωμένων ρωσικών αεροσκαφών έχει προκαλέσει ανησυχία στα ευρωπαϊκά κράτη, και οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ συζητούν την κατασκευή ενός «τείχους κατά των drones» για την προστασία του εναέριου χώρου τους. Το ακριβές πλαίσιο αυτού του συστήματος δεν έχει ακόμη οριστεί πλήρως, όμως οι απειλές που στοχεύει να αντιμετωπίσει είναι υπαρκτές. Τον Σεπτέμβριο, ρωσικά drones καταγράφηκαν να πετούν πάνω από την Πολωνία και τη Ρουμανία, ενώ μικρότερα, άγνωστα μη επανδρωμένα αεροσκάφη αναφέρθηκαν σε δανέζικα αεροδρόμια.
Η ιδέα δημιουργίας ενός συστήματος για τον εντοπισμό και την αναχαίτιση αυτών των drones κέρδισε ώθηση μετά την αναφορά της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην ομιλία της για την Κατάσταση της Ένωσης. Παρόλα αυτά, η κατασκευή ενός αδιάβλητου «τείχους» θα είναι μια σύνθετη και δαπανηρή διαδικασία που θα απαιτήσει χρόνια για να ολοκληρωθεί. Ο Γερμανός Υπουργός Άμυνας Μπόρις Πίστοριους τον Σεπτέμβριο επισήμανε πως το έργο δεν θα έχει υλοποιηθεί μέσα στα επόμενα τρία με τέσσερα χρόνια.
Ένα από τα πιο γνωστά συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας που έχει δοκιμαστεί στην πράξη είναι ο ισραηλινός «Σιδηρούς Θόλος». Ωστόσο, αυτό καλύπτει μια χώρα σχετικά μικρή, όσο η πολιτεία της Νέας Ιερσέης, σε αντίθεση με την τεράστια ζώνη του ΝΑΤΟ που εκτείνεται κατά μήκος των 2.543 χιλιομέτρων συνόρων με τη Ρωσία.
Η Ευρώπη αντιμετωπίζει απειλές από διάφορες κατηγορίες ρωσικών drones. Ο πιο επικίνδυνος είναι ο Geran-2, αντίγραφο του ιρανικού επιθετικού drone Shahed, το οποίο έχει χρησιμοποιηθεί για επιθέσεις σε ουκρανικές πόλεις. Πρόκειται για αεροσκάφη με έλικες, που λειτουργούν ως αργοί πύραυλοι cruise, με εμβέλεια περίπου 1.200 μιλίων και εκρηκτικό φορτίο μέχρι 50 κιλά—μεγαλύτερο από μια οβίδα 155 χιλιοστών. Πολλά από τα drones που εισήλθαν στον εναέριο χώρο του ΝΑΤΟ τον Σεπτέμβριο ήταν φθηνότερα μοντέλα Gerbera, που χρησιμοποιούνται ως δόλωμα για να αποπροσανατολίσουν τα αμυντικά συστήματα όταν ξεκινά επίθεση.
Εκτός από αυτά, η ρωσική αμυντική βιομηχανία διαθέτει το Orlan-10, ένα μη επανδρωμένο αεροσκάφος επιτήρησης και αναγνώρισης που μπορεί να πετά για πολλές ώρες και να ακολουθεί προγραμματισμένες διαδρομές χωρίς την ανάγκη στιγμιαίας χειρισμού. Τα μικρότερα και πιο δύσκολα στον εντοπισμό drones είναι τα τετράφυλλα (quadcopter), που έχουν μέγεθος περίπου ίσο με φρυγανιέρα, φέρουν κάμερες ή αισθητήρες και ελέγχονται απομακρυσμένα. Αυτά μοιάζουν με τα drones που πετούν χόμπιστ σε πάρκα.
Η Ευρώπη διαθέτει ποικιλία συστημάτων αεράμυνας. Κάποια, όπως τα IRIS-T της Diehl Defense και NASAMS της Kongsberg, σχεδιάστηκαν για μεγαλύτερες απειλές όπως επανδρωμένα μαχητικά και πυραύλους cruise, αλλά δύνανται να αντιμετωπίσουν και drones. Άλλες λύσεις, όπως το Skyranger και το Gepard, χρησιμοποιούν πολυβόλα υψηλής ταχύτητας για να καταστρέψουν drones και πυραύλους. Το ΝΑΤΟ χρησιμοποίησε πύραυλους εκτοξευόμενους από μαχητικά για να καταρρίψει μερικά από τα 19 ρωσικά drones που εισήλθαν στον πολωνικό εναέριο χώρο τον Σεπτέμβριο, όμως δεν διαθέτει αρκετά στην κατάλληλη θέση για να αντιμετωπίσει ορδές φθηνών drones που θα μπορούσαν να εισβάλλουν ταυτόχρονα.
Το όραμα της ευρωπαϊκής αμυντικής ασπίδας
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν χαρακτήρισε το «drone wall» ως τον «θεμέλιο λίθο της αξιόπιστης άμυνας», ενταγμένο σε μια ευρύτερη προσπάθεια προστασίας της περιοχής από τη Ρωσία. Ο Ευρωπαίος Επίτροπος Άμυνας Αντριούς Κουμπίλιους τόνισε ότι το έργο πρέπει να αναπτυχθεί με τη συμμετοχή της Ουκρανίας, ενώ ευρωπαϊκές startups και πανεπιστήμια αναμένεται να εμπλακούν, με χρηματοδότηση από το δάνειο SAFE ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Η υλοποίηση της «αντι-ντρόουν» άμυνας θα πρέπει να καλύψει χιλιάδες χιλιόμετρα συνόρων. Αν και η Ευρώπη κατασκευάζει ισχυρά ραντάρ όπως το TRML-4D της Hensoldt, αυτά δυσκολεύονται να εντοπίσουν μικρούς, χαμηλά πετούμενους στόχους σε τόσο μεγάλη έκταση. Επιπλέον, τα όπλα που χρησιμοποιούνται προς το παρόν από το ΝΑΤΟ είναι πολύ πιο ακριβά από το κόστος των drones που πρέπει να καταστραφούν, γεγονός που επιβάλλει την εκτίμηση κόστους ανά στόχο.
Μεταξύ των τεχνολογιών που εξετάζονται είναι τα λέιζερ, με υψηλό κόστος παραγωγής αλλά σχεδόν δωρεάν κόστος χρήσης, καθώς και φθηνά drones άμυνας. Πολλές εταιρείες έχουν κατασκευάσει πρωτότυπα λέιζερ, αλλά οι τεχνικές δυσκολίες έχουν περιορίσει την ευρεία υιοθέτηση.
Οι ειδικοί θεωρούν πως η «αντι-ντρόουν ασπίδα» πρέπει να είναι ένα ενταγμένο σύστημα που θα συνδέει αισθητήρες, ραντάρ και άλλα όργανα σε όλο το μήκος των ανατολικών συνόρων της Ευρώπης, από τη Θάλασσα του Μπάρεντς έως τη Μαύρη Θάλασσα. Το ΝΑΤΟ θα αντλήσει μάλλον διδάγματα από την Ουκρανία, που χρησιμοποιεί πιο οικονομικές μεθόδους όπως κινητά ραντάρ, δίκτυα ηχοεντοπισμού και εφαρμογές για αναφορές εντοπισμού drones από πολίτες, ενώ στέλνει μικρές μονάδες με πολυβόλα για αναχαίτιση. Χρησιμοποιεί επίσης drones αναχαίτισης που συγκρούονται με τα επιθετικά drones, ενώ παράλληλα η Ρωσία εξελίσσει τα δικά της drones με κινητήρες αεριωθούμενου και αυξημένη ευελιξία.
Ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες προσπαθούν να εκμεταλλευθούν την ουκρανική εμπειρία, με το Ηνωμένο Βασίλειο να συμφωνεί να παράγει ουκρανικά σχεδιασμένα drones αναχαίτισης. H γερμανική εταιρεία Tytan Technologies αναπτύσσει drones με τεχνητή νοημοσύνη που θα είναι πιο οικονομικά και αυτόνομα.
Η Ουκρανία και η Ρωσία βρίσκονται σε τεχνολογικό ανταγωνισμό για την παρεμβολή και απενεργοποίηση drones επιτήρησης και επίθεσης, καθώς τα σύγχρονα drones χρησιμοποιούν αυτονομία και εναλλαγή συχνοτήτων για να αποφεύγουν παρεμβολές. Το ΝΑΤΟ αναμένεται να βασιστεί σε μεγάλο βαθμό στον ηλεκτρονικό πόλεμο, παρότι τέτοια συστήματα είναι ακριβά και δεν έχουν υιοθετηθεί ευρέως για αντι-drone αποστολές.
