Γιατί κάποιοι λαοί αφήνουν γάλα και μπισκότα στον Άγιο Βασίλη; Η αληθινή ιστορία
-
Το έθιμο με το γάλα και τα μπισκότα καθιερώθηκε στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1930, σε περίοδο οικονομικής κρίσης.
-
Διαφορετικές χώρες έχουν διαφορετικές παραδόσεις, από mince pies και ουίσκι μέχρι κρασί και επιστολές.
-
Οι ρίζες του εθίμου συνδέονται με παγανιστικές τελετουργίες και τον Άγιο Νικόλαο.
Μην ξεχάσετε να αφήσετε γάλα και μπισκότα για τον Άγιο Βασίλη. Είναι κάτι που τα περισσότερα παιδιά κάνουν την παραμονή των Χριστουγέννων, φροντίζοντας ώστε ο Άγιος Βασίλης να έχει λίγη ενέργεια για τη μεγάλη νύχτα διανομής δώρων. Συνήθως αφήνονται και νερό με καρότα για τους ταράνδους — άλλωστε, χρειάζονται κι αυτοί καύσιμα.
Σήμερα, αυτή η πρακτική μοιάζει με αυτονόητη χριστουγεννιάτικη παράδοση. Όμως έχει ενδιαφέρον να δούμε πότε και γιατί ξεκίνησε — και κυρίως, γιατί κατέληξε να είναι συγκεκριμένα γάλα και μπισκότα. Η απάντηση διαφέρει ανάλογα με τη χώρα και ίσως σε εκπλήξει.
Πότε ξεκίνησαν το γάλα και τα μπισκότα για τον Άγιο Βασίλη
Ένα στοιχείο που συχνά ξαφνιάζει είναι ότι η παράδοση γεννήθηκε σε εποχές οικονομικής δυσκολίας. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, καθιερώθηκε τη δεκαετία του 1930, κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης.
Παρά το γεγονός ότι πολλές οικογένειες δυσκολεύονταν οικονομικά, υπήρχε έντονη προσπάθεια από τους γονείς να διδάξουν στα παιδιά τη σημασία της ευγνωμοσύνης. Αρχικά, δεν υπήρχαν γάλα και μπισκότα. Οι κάλτσες των Χριστουγέννων περιείχαν μικρά δώρα για να «καλωσορίσουν» τον Άγιο Βασίλη. Με τον καιρό, όμως, τα δώρα προορίζονταν για τα μέλη της οικογένειας — και τη θέση τους πήραν τα γάλα και τα μπισκότα.
Σε κάθε περίπτωση, το μήνυμα ήταν σαφές: ευχαριστούμε τον Άγιο Βασίλη για τα δώρα. Και ίσως υπήρχε και μια δόση… διακριτικής δωροδοκίας: όσο καλύτερο το μπισκότο, τόσο καλύτερα τα δώρα;
Διαφορετικές χώρες, διαφορετικές παραδόσεις
Η παράδοση του γάλακτος και των μπισκότων περιορίζεται κυρίως στις ΗΠΑ και τον Καναδά. Σε άλλες χώρες, τα έθιμα διαφέρουν.
Στη Βρετανία και την Αυστραλία, τα παιδιά αφήνουν mince pies αντί για μπισκότα, ενώ συχνά συνοδεύονται από ένα αλκοολούχο ποτό — λίγο ουίσκι, μπράντι ή σέρι, ανάλογα με το τι υπάρχει στο σπίτι. Στην Ιρλανδία, δεν είναι σπάνιο να αφήνεται μια πίντα Guinness, ενώ στη Γαλλία συνηθίζεται ένα ποτήρι κρασί.
Στη Γερμανία, η παράδοση είναι εντελώς διαφορετική. Τα παιδιά αφήνουν χειρόγραφες επιστολές στο Christkind, το πνεύμα των Χριστουγέννων που φέρνει τα δώρα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι επιστολές αποστέλλονται σε επίσημες διευθύνσεις, αλλά παραδοσιακά αφήνονται την παραμονή των Χριστουγέννων για να τις παραλάβει το Christkind.
Κάποια παιδιά στη Γερμανία ακολουθούν και τον μύθο του Άγιου Βασίλη, συνδέοντάς τον μάλιστα με την προέλευση του χριστουγεννιάτικου δέντρου. Σύμφωνα με το The Kitchn, οι Γερμανοί στόλιζαν τα «δέντρα του παραδείσου» με μήλα και μπισκότα, ώστε ο Άγιος Βασίλης να μπορεί να τσιμπολογήσει. Όταν τα τρωκτικά άρχισαν να κλέβουν τα κεράσματα, τα στολίδια έγιναν συμβολικά — και έτσι φτάσαμε στις μπάλες και τα στολίδια που γνωρίζουμε σήμερα.
Οι παγανιστικές ρίζες του εθίμου
Όλες αυτές οι παραδόσεις έχουν ρίζες σε παγανιστικά έθιμα, σύμφωνα με το History. Στη σκανδιναβική μυθολογία, τα παιδιά άφηναν φαγητό για τον Sleipnir, το οκτάποδο άλογο του Όντιν, ώστε ο θεός να σταματήσει στο σπίτι τους και να τους προσφέρει δώρα.
Από εκεί προέρχεται και η ιδέα των καρότων για τους ταράνδους: το έλκηθρο είναι βαρύ και οι ταράνδοι εργάζονται όλη τη νύχτα, άρα χρειάζονται ενέργεια.
Όλα αυτά συνδέονταν με το Yule, που προηγείται χρονικά των Χριστουγέννων και εξακολουθεί να γιορτάζεται σε ορισμένες περιοχές.
Υπάρχει, τέλος, και η ολλανδική θεωρία. Ο Άγιος Νικόλαος, επίσκοπος του 3ου αιώνα γνωστός για τη γενναιοδωρία του, τιμούνταν στις 6 Δεκεμβρίου με μεγάλες γιορτές. Τα παιδιά άφηναν φαγητό για τον ίδιο και τους κουρασμένους ταξιδιώτες — μια παράδοση που θεωρείται πρόδρομος του σημερινού Άγιου Βασίλη.
Και έτσι, το έθιμο συνεχίζεται. Τα παιδιά αφήνουν γάλα και μπισκότα για να βοηθήσουν τον Άγιο Βασίλη στο μεγάλο του ταξίδι. Δεν υπάρχει σωστό ή λάθος στο τι αφήνεις — το μόνο που μετρά είναι η πρόθεση. Και οι γονείς, φυσικά, ξέρουν καλύτερα τι θα άρεσε στον Άγιο Βασίλη.
