Εν μέσω του πολέμου στην Γάζα, Μπάιντεν, Σι και Πούτιν έχουν πολύ διαφορετικούς στόχους

Του Peter Apps

Στην παγκόσμια γεωπολιτική σκηνή, σπάνιες είναι οι μέρες με τόσο πολλές και μεταβαλλόμενες παραμέτρους όσο η χθεσινή: οι ηγέτες της Ρωσίας και της Κίνας είχαν συνάντηση στο Πεκίνο και ο πρόεδρος των ΗΠΑ προσγειωνόταν στο Ισραήλ, την ώρα που μαίνονται οι πόλεμοι στην Γάζα και την Ουκρανία.

Για τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ και τον Ρώσο ομόλογό του Βλαντίμιρ Πούτιν, η συστράτευση του Μπάιντεν με το Ισραήλ αντιμετωπίζεται ως ευκαιρία για να εκμεταλλευθούν την (λαϊκή) οργή στην Μέση Ανατολή για τα γεγονότα στην Γάζα και να εδραιώσουν την θέση τους στον αναπτυσσόμενο κόσμο.

Τόσοι οι Ρώσοι, όσο και οι Κινέζοι αξιωματούχοι καταδίκασαν το Ισραήλ διότι κατά την γνώμη τους ξεπέρασε τα αναγκαία για την άμυνά του όρια, κατηγορώντας παράλληλα την Ουάσινγκτον τόσο για τον απροσδόκητο πόλεμο, όσο και για τις ευρύτερες εντάσεις στην περιοχή.

Ο Μπάιντεν ξεπέρασε κάθε άλλον πρόσφατο Αμερικανό ηγέτη στην έκφραση υποστήριξης προς το Ισραήλ – στρατιωτικής και διπλωματικής – μετά την 7η Οκτωβρίου όταν η Χαμάς ξεχύθηκε απροσδόκητα από την Λωρίδα της Γάζας και σκότωσε εκατοντάδες Ισραηλινούς.

Ταυτόχρονα όμως η κυβέρνηση Μπάιντεν ελπίζει να εμφανισθεί ως η δύναμη που συγκρατεί το εβραϊκό κράτος από την υιοθέτηση μίας ακόμη πιο επιθετικής προσέγγισης και επενδύει στην επίδειξη της μαζικής αμερικανικής στρατιωτικής ισχύος για να αποτρέψει την σύμμαχο του Ιράν Χεζμπολάχ να εισβάλει στο Ισραήλ.

Παραμένει ασαφές σε ποια έκταση οποιοσδήποτε από τους στόχους αυτούς μπορεί να επιτευχθεί – ωστόσο αν οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορέσουν να αποσπάσουν μία συμφωνία για την σταθεροποίηση της περιοχής ή τουλάχιστον για την αποφυγή περαιτέρω κλιμάκωσης, θα βοηθήσει τον Μπάιντεν στον αγώνα για την επανεκλογή του και θα ενισχύσει το τραυματισμένο κύρος των ΗΠΑ.

Ευρύτερα, ωστόσο, η ημέρα της Τετάρτης έδειξε ότι ο Μπάιντεν, ο Πούτιν και ο Σι αγωνίζονται για να επιβληθούν εντός ενός όλο και πιο απρόβλεπτου, ξεχαρβαλωμένου και βίαιου πολυπολικού κόσμου όπου ελάχιστα από τα σχέδιά τους αποδίδουν όπως θα ήλπιζαν.

Αν αυτό είναι αρκετό για να εκτρέψει την προσοχή της Ουάσινγκτον και του Πεκίνου από την όλο και πιο ανταγωνιστική προσέγγιση που έχουν ο ένας απέναντι στον άλλον είναι άλλο θέμα. Τον περασμένο χρόνο κυριάρχησε η εικοτολογία ότι μία εισβολή της Κίνας στην Ταϊβάν την επόμενη δεκαετία θα οδηγήσει σε ευρύτερη σύρραξη προκαλώντας δραματική βουτιά στο αμερικανοκινεζικό εμπόριο.

Απευθυνόμενος σε εκπροσώπους περισσότερων των 100 χωρών στο Πεκίνο -περιλαμβανομένων των Ταλιμπάν που κυβερνούν το Αφγανιστάν – ο Σι παρουσίασε την Κίνα ως ανερχόμενο υπερασπιστή και ηγήτορα του πολυπολικού συστήματος, επικρίνοντας τις απόπειρες «αποσύνδεσης» της κινεζικής οικονομίας από την οικονομία των ΗΠΑ και των συμμάχων της.

Δυτικοί αξιωματούχοι αρνούνται ότι ο στόχος είναι η αποσύνδεση και μιλούν αντίθετα για μείωση του ρίσκου μέσω της απεξάρτησης από την κινεζική παραγωγή. Πολλές αναπτυσσόμενες χώρες στο μεταξύ κάνουν ό,τι μπορούν για να αποφύγουν να επιλέξουν δημόσια ανάμεσα στην Ουάσινγκτον και το Πεκίνο, προσπαθώντας να διατηρήσουν καλές σχέσεις και με τους δύο.

Ο πόλεμος στην Γάζα τροφοδοτεί τώρα αυτήν την δυναμική. Πριν από μήνες, η Κίνα μεσολάβησε για την επίτευξη συμφωνίας ανάμεσα στην Σαουδική Αραβία και το Ιράν, ενώ οι ΗΠΑ προώθησαν την δική τους συμφωνία ανάμεσα στην Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ. Μέχρι την επίθεση στην Γάζα, αυτή η τελευταία έμοιαζε να είναι η πιο σοβαρή συμφωνία από τις δύο. Τώρα αυτό τίθεται σε αμφιβολία.

Ωστόσο, η Μόσχα και το Πεκίνο έχουν διαφορετικά συμφέροντα στον σημερινό μεσανατολικό πόλεμο.

Βαλτωμένοι στον πόλεμο στην Ουκρανία, οι αναλυτές του Κρεμλίνου εξέφρασαν ανοικτά την ικανοποίησή τους για τα γεγονότα στην Μέση Ανατολή, με την ελπίδα ότι θα μειώσει την ήδη τραυματισμένη δυτική όρεξη υποστήριξης του Κιέβου. Η νευρικότητα στην αγορά ενέργειας και η αύξηση των τιμών θα είναι επίσης θετικά νέα για την τραυματισμένη από τις κυρώσεις ρωσική οικονομία.

Η Κίνα αντίθετα ελπίζει απεγνωσμένα να αποφύγει ένα ακόμη οικονομικό σοκ τώρα που φαίνεται να συνέρχεται από την κάμψη στην αγορά ακινήτων και τις συνέπειες της αστάθειας των εμπορικών συναλλαγών.

Η έκρηξη στο νοσοκομείο

Κατά την επίσκεψη στο Πεκίνο στην περασμένη εβδομάδα, ο Τσακ Σούμερ, πρόεδρος της Γερουσίας, και η δικομματική αποστολή των Αμερικανών γερουσιαστών άσκησαν πίεση επί του Σι ώστε να χρησιμοποιήσει την επιρροή του με στόχο την αποφυγή διεύρυνσης της σύρραξης. Οι Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν καταβάλει μεγάλες προσπάθειες για να έχουν επαφές με τους κινέζους ομόλογους τους τον χρόνο που πέρασε, αλλά είναι πολύ νωρίς για να φανεί αν οι κοινές τους μεσανατολικές ανησυχίες μπορούν να προσφέρουν μεγαλύτερο κοινό τόπο.

Οι τιμές του πετρελαίου έχουν ήδη αυξηθεί κατά σχεδόν 10% μετά την επίθεση της Χαμάς και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εκτιμά ότι συνέχιση της αύξησης συνήθως αφαιρεί 0,15% από την παγκόσμια ανάπτυξη. Και όπως συνέβη με τα σοκ των τιμών των τροφίμων στον πόλεμο στην Ουκρανία, οι συνέπειες θα είναι πιο οδυνηρές για τις φτωχότερες χώρες.

Η επίσκεψη του Μπάιντεν στο Ισραήλ εν μέσω βίαιης σύρραξης είναι η δεύτερη επίσκεψή του σε εμπόλεμη ζώνη το 2023, μετά την αιφνιδιαστική 24ωρη επίσκεψη στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο. Καμία από τις δύο δεν ήταν καθόλου ακίνδυνη – αλλά ακριβώς το γεγονός ότι κρίθηκαν αναγκαίες δείχνει το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες για να υψώσουν το ανάστημά τους εντός του χάους που επικρατεί.

Η έκρηξη της Τρίτης στο νοσοκομείο στην Γάζα με τεράστιες απώλειες, σύμφωνα με πληροφορίες, προκάλεσε πρόσθετες επιπλοκές. Χθες, ο Μπάιντεν υποστήριξε την ισραηλινή θέση για τα γεγονότα, σύμφωνα με την οποία η έκρηξη φαίνεται ότι προκλήθηκε από εσφαλμένη εκτόξευση ρουκέτας από το εσωτερικό της Γάζας και όχι από το Ισραήλ.

Στην Μέση Ανατολή και στον κόσμο, ωστόσο, πολλοί θα συνεχίσουν να πιστεύουν τις αρχικές πληροφορίες της παλαιστινιακής πλευράς ότι ο πύραυλος προήλθε από το Ισραήλ. Η έκρηξη προκάλεσε την ματαίωση της συνάντησης του Μπάιντεν με τους ηγέτες της Ιορδανίας, της Αιγύπτου και της Παλαιστινιακής Αρχής και σε κάποια φάση φάνηκε ότι μπορεί να οδηγούσε και στην ματαίωση της ίδιας της επίσκεψης του προέδρου των ΗΠΑ.

Μάχη αφηγημάτων

Οι ηγέτες του αραβικού κόσμου συνεχίζουν μέχρι σήμερα να κατηγορούν το Ισραήλ για την έκρηξη στο νοσοκομείο, όπως κάνουν και πολλά αραβόφωνα ενημερωτικά δίκτυα στην περιοχή. Αυτό μπορεί να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο από τα ρωσικά μέσα. Το Κρεμλίνο έχει επενδύσει εντατικά στην αραβόφωνη διείσδυση στην Μέση Ανατολή και την Αφρική. Και τα ρωσικά αυτά δίκτυα προωθούν επιμόνως φιλοπαλαιστινιακά αφηγήματα.

Άλλη παραπληροφόρηση που κυκλοφορεί online – στην οποία περιλαμβάνεται ένα χοντροκομμένο αγγλόφωνο ρεπορτάζ που υποτίθεται ότι προέρχεται από το BBC – προβάλλει τους ισχυρισμούς ότι το Κίεβο έχει στείλει δυτικά όπλα απευθείας στην Χαμάς.

Ο Πούτιν αντιμετώπισε μία στιγμή αμηχανίας κατά την άφιξή του στην Κίνα – λόγω των πολύ επιτυχημένων όπως φαίνεται ουκρανικών επιθέσεων με αμερικανικούς πυραύλους μακρού βεληνεκούς κατά σειράς ρωσικών αεροπορικών βάσεων. Η χρονική συγκυρία αυτών των πληγμάτων είναι απίθανο να αποτελεί σύμπτωση.

Ωστόσο, υπάρχουν όλο και μεγαλύτερες ανησυχίες, κυρίως στην Ευρώπη, ότι ο πόλεμος στην Γάζα ήδη προκαλεί καταστροφική βλάβη στις δυτικές προσπάθειες να κρατηθεί ο «Παγκόσμιος Νότος» συνεπής, κυρίως ως προς το καθεστώς των κυρώσεων κατά της Ρωσίας για την Ουκρανία.

Προς το παρόν, το Ισραήλ διατηρεί σε μεγάλο βαθμό την συμπάθεια της Δύσης, κυρίως των Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτό ισχύει και σε άλλες ελάχιστες άλλες πλευρές του κόσμου όπως είναι οι εθνικιστές Ινδουιστές στην Ινδία. Ευρύτερα όμως η συμπάθεια στις αναπτυσσόμενες χώρες έκλινε πάντα προς τους Παλαιστίνιους.

Αυτό θα αυξάνεται όσο θα αυξάνεται ο αριθμός των παλαιστινίων νεκρών σε πολύ μεγαλύτερα επίπεδα από τους ισραηλινούς νεκρούς της επίθεσης της Χαμάς στο Ισραήλ. Οι ευρύτερες συνέπειες του πολέμου στην Μέση Ανατολή δεν είναι δυνατόν να προβλεφθούν, αλλά θα μεταμορφώσουν τον κόσμο.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:

• Σούνακ προς Ισραήλ: «Ο πόλεμος αυτός να μην γνωρίσει περιφερειακή κλιμάκωση»
• Συμφωνία Μπάιντεν – Σίσι για 20 φορτηγά ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα από την Αίγυπτο