Επιστρέφοντας στην εποχή του Ντίκενς

του Στάνλεϊ Μπιγκ

Είναι γνωστό πως στα καζίνο του Λας Βέγκας, το παιχνίδι παίζεται προς όφελος του μαγαζιού. Εσύ μπορεί να νομίζεις ότι είσαι εκεί για τους δικούς σου λόγους – να πιεις μερικά ποτάκια, να παίζεις κάμποσους γύρους, να μείνεις ξύπνιος και να νοιώσεις τυχερός. Αυτό είναι μια αυταπάτη. Είσαι εκεί για να ταΐσεις το σύστημα. Τα υπόλοιπα δεν ενδιαφέρουν κανέναν, και βεβαίως όχι το σύστημα.

Και το «μεγάλο» παιχνίδι είναι κάπως έτσι. Γι’ αυτό κι εμείς που εργαζόμαστε για να βιοποριστούμε χρειαζόμαστε λίγη βοήθεια κάποιες φορές, κάποιους όρους και κανόνες που εξισορροπούν κάπως το παιχνίδι. Από την αυγή της Βιομηχανικής Επανάστασης, υπήρξαν κέρδη σ’ αυτό το επίπεδο για τους εργαζόμενους, τα οποία προήλθαν με μεγάλο κόπο: λιγότερες ώρες εργασίας, καλύτερες συνθήκες δουλειάς…

Όμως, τις τελευταίες δύο δεκαετίες τα πράγματα δείχνουν να αλλάζουν. Συνθήκες δουλειάς που θα αναγνώριζε κάλλιστα ο Κάρολος Ντίκενς εμφανίζονται εκ νέου και «πουλιούνται» σε μας όχι ως οπισθοχώρηση, όχι ως επιδείνωση, αλλά ως cool εξελίξεις τις οποίες υποτίθεται ότι πρέπει να υποδεχτούμε με ανοιχτές αγκάλες. Ιδού μερικές απ’ αυτές:

1. Ανοιχτά (open-plan) γραφεία
Ο φίλος μου ο Χάρισον είναι πρόεδρος μιας μεγάλης εταιρείας και αναφέρεται στον διευθύνοντα σύμβουλο. Το γραφείο του πρόσφατα μετατράπηκε σε open-plan. «Είναι τέλειο» μου είπε, «εκτός απ’ το γεγονός ότι δεν μπορώ να φάω το μεσημεριανό μου χωρίς να μιλήσω με κάθε άτομο που εισέρχεται στο χώρο μου. Ούτε μπορώ να έχω μια ιδιωτική συζήτηση». Το ανοιχτό γραφείο είναι η γραμμή παραγωγής του εργοστασίου. Καμία ιδιωτικότητα για κανέναν, ομογενοποίηση της εργασιακής εμπειρίας, και συνεχής έλεγχος. Πρόκειται για μια χίμαιρα εκδημοκρατισμού, καθώς τα αφεντικά βρίσκονται μαζί με τους υπαλλήλους στις γυάλινες αίθουσες συνεδριάσεων. Κι όμως, πιστέψτε με, ο Μάικ Μπλούμπεργκ και ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ έχουν κάπου να πάνε όταν θέλουν να πάρουν έναν υπνάκο.

2. Κακοί μισθοί
Στον επιχειρηματικό τύπο έχω διαβάσει ύμνους για δήθεν επιχειρηματικούς πρωτοπόρους που πληρώνουν ψίχουλα συγγραφείς για τη δουλειά τους, και τιμωρούν όσους δεν πετυχαίνουν συγκεκριμένα νούμερα αναγνωσιμότητας στο διαδίκτυο. Αυτό με κάνει να σκέφτομαι τη γιαγιά μου, η οποία λάμβανε μερικά σεντ για κάθε μπλούζα που έραβε.

3. Φριχτές παροχές και καμία σύνταξη
Σας θέλουν νέο ώστε να μην σκέφτεστε πράγματα όπως η ιατρική και οδοντιατρική κάλυψη, και η άδεια μητρότητας. Και καθώς μεγαλώνετε, σας δίνουν αντικίνητρα ώστε να μην λάβετε ποτέ σύνταξη.

4. Άθλιες ώρες εργασίας
Ξέρετε πόσες φορές έχω ακούσει το αστείο που λέει «αν δεν έρθεις το Σάββατο, μην έρθεις ούτε την Κυριακή». Αλλά δεν είναι καθόλου αστείο. Πλέον, γίνεται κομμάτι της δουλειάς. Τα καλά νέα είναι ότι σε κάποιους …πρωτοποριακούς χώρους μπορείτε να δουλέψετε μέχρι τα 40 σας χωρίς να νοιαστείτε για το να αποκτήσετε παιδιά. Πώς; Η εταιρεία σας καταψύχει τα ωάριά σας τόσο, όσο χρειάζεται για να αποχαιρετήσει το εντελώς ασύμφορο γι’ αυτήν πακέτο αποζημίωσης.

5. Κανένας συνδικαλισμός και καμία ελπίδα να συνδικαλιστείτε
Ναι, ναι, το ξέρω… συνδικαλισμός… ξεπερασμένος… ανήκει στον 20ο αιώνα. Υπάρχει λόγος που η διοίκηση μισεί τα σωματεία: είναι ενοχλητικά γι’ αυτήν. Γι’ αυτό και η εργοδοσία θα αγωνιστεί για το δικό σας «δικαίωμά στην εργασία»…

6. Ζάπλουτα αφεντικά
Απολαμβάνουν ένα τεράστιο χάσμα εισοδήματος και τρόπου ζωής σε σχέση με τους εργαζόμενούς τους. Τους γνωρίζετε. Όμως, πλέον, αντί για κακοί εργοδότες θεωρούνται ήρωες.