Η αρνητική πλευρά του τουρισμού για την Ελλάδα
Από την Ιωάννα Φο*
Γειά σας, παιδιά.
Ιωάννα εδώ και σήμερα θα ήθελα να συζητήσουμε για την λεγόμενη ‘’βαριά’’ βιομηχανία της ελληνικής οικονομίας που δεν είναι άλλη από τον τουρισμό. Ξέρουμε ότι τα χρήματα που προσφέρει στο ελληνικό ΑΕΠ είναι πολλά, είναι όμως τελικά ο τουρισμός μόνο θετικός για την χώρα μας ή προκαλεί και ζημιά;
Ξεκινώντας από τα οικονομικά μεγέθη, ο τουρισμός το 2023, που ήταν και χρονιά ρεκόρ, έφερε στην Ελλάδα 20,5 δισεκατομμύρια ευρώ. Για να κατανοήσουμε αυτό το ποσό σε καθημερινά μεγέθη, όλες οι δαπάνες υγείας του ελληνικού Δημοσίου είναι ετησίως έξι δισεκατομμύρια ευρώ. Ε, τα έσοδα από τουρισμό είναι 3 φορές οι δαπάνες υγείας της χώρας.
Γίνεται λοιπόν, μια δραστηριότητα που αποφέρει τόσα πολλά χρήματα και σε τόσο πολύ κόσμο να βλάπτει την χώρα; Γιατί, ναι μεν, η πλειονότητα των χρημάτων του τουρισμού πηγαίνει στα τουριστικά πρακτορεία, τις μεγάλες all inclusive μονάδες και τις αεροπορικές ή τις ακτοπλοϊκές εταιρείες, αλλά εισπράττει και το μπακάλικο, το μικρό ψαροκάικο, η οικογενειακή ταβέρνα, το σούπερ μάρκετ, το περίπτερο κτλ. Υπάρχει δηλαδή μια κάποια διάχυση του πλούτου σε αρκετές μεριές! Σε αυτό, ας προσθέσουμε και το γεγονός ότι πολύς κόσμος, μεγάλο μέρος του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας απασχολείται και πληρώνεται από τον τουρισμό.
Αυτά λοιπόν μπορούμε να πούμε πως είναι τα θετικά του τουρισμού! Στα προβλήματα τώρα, θα έλεγα πως εντοπίζονται σε τέσσερις τομείς: στον τομέα της απασχόλησης, των υποδομών, της ακρίβειας των υπηρεσιών χωρίς αντίστοιχη βελτίωσή τους αλλά και στην πλήρη επικράτηση του τουρισμού έναντι άλλων τομέων της οικονομίας.
Στον τομέα της απασχόλησης, όλες και όλοι μας ξέρουμε το πρόβλημα. Απαράδεκτα ωράρια και συνθήκες διαβίωσης για τους συνανθρώπους μας που εργάζονται στον τουρισμό, τέσσερις, πέντε ή έξι καλοί μισθοί και φιλοδωρήματα το καλοκαίρι, ύστερα ένα κουτσουρεμένο δώρο Χριστουγέννων και μερικοί μήνες ανεπαρκούς επιδόματος ανεργίας είναι ο κανόνας. Έτσι όμως, μόνο νέοι και νέες έως 30-35 ετών μπορούν ρεαλιστικά να αντέξουν σωματικά και ψυχικά να δουλεύουν στον τουρισμό, χωρίς φυσικά να ενδιαφέρονται για εξειδίκευση και χωρίς διάθεση παραμονής στον κλάδο αφού οι συνθήκες είναι τόσο άσχημες. Άρα, οι άνθρωποι εγκαταλείπουν τον τομέα αυτόν έχοντας όλα τα δίκια του κόσμου να το κάνουν, οδηγούμαστε σε έλλειψη προσωπικού και, αντί να βελτιωθούν οι συνθήκες για να βρούμε, ζητείται η εισαγωγή προσωπικού από αναπτυσσόμενες χώρες για να δουλέψει με αυτές ακριβώς τις κακές συνθήκες. Με αυτό τον τρόπο παραμένει το ανθρώπινο δυναμικό σου ανεκπαίδευτο.
Αναφορικά με τα ζητήματα των υποδομών, εκεί το βασικό πρόβλημα εντοπίζεται κυρίως στα νησιά. Πολλά δεν έχουν σύνδεση με δίκτυο ρεύματος, αποχέτευσης και νερού, παράγουν ρεύμα καίγοντας πετρέλαιο, πετούν τα απόβλητα σε χωματερές πάνω στο νησί ή παίρνουν πόσιμο νερό με βυτία με το οποίο γεμίζουν και πισίνες. Ε αυτό δεν είναι βιώσιμο, ούτε οικονομικά ούτε περιβαλλοντικά. Δεν μπορεί να καταργούμε τον λιγνίτη σε Πτολεμαΐδα και Κοζάνη και να καίει η Σαντορίνη πετρέλαιο για να παράξει ρεύμα! Δεν βγάζει νόημα από καμία άποψη.
Τρίτο πρόβλημα στον τουρισμό είναι ότι πλέον έχει ακριβύνει τόσο πολύ που είναι απαγορευτικός για τον μέσο Έλληνα και την μέση Ελληνίδα. Αυτό, συνδυαζόμενο με όσα είπαμε πριν για το ανθρώπινο δυναμικό αλλά και τις υποδομές, οδηγεί σε μια όλο και ακριβότερη υπηρεσία με ίδια ή μικρότερη παρεχόμενη αξία. Αργά ή γρήγορα θα αρχίσουν να το καταλαβαίνουν και οι τουρίστες και θα επιλέξουν γειτονικές χώρες, με καλύτερες παροχές και τα μισά χρήματα σε κόστος. Και τότε θα αναγκαστούμε να ρίξουμε και πάλι τις τιμές για να είμαστε ανταγωνιστικοί, θα μειώσουμε το βασικό μας έσοδο και μη έχοντας άλλες εναλλακτικές για να παράξουμε πλούτο, θα έχουμε οικονομικά προβλήματα. Νομοτελειακά πηγαίνει εκεί το πράγμα.
Και, μιλώντας για εναλλακτικές που μπορούν να φέρουν έσοδα στην χώρα, πάμε στο τέταρτο και τελευταίο πρόβλημα που αφορά την μη ανταγωνιστική ελληνική οικονομία στους λοιπούς τομείς.
Αυτό προκύπτει από το γεγονός ότι η χώρα μας εισάγει όλα όσα παρέχει στους τουρίστες και τις τουρίστριες. Τρόφιμα, ενέργεια, έπιπλα, είδη υγιεινής, μηχανολογικό εξοπλισμό, software, οχήματα, πλοία, δομικά υλικά, σχεδόν τα πάντα. Έτσι, όταν τελικά πουλάει το προϊόν της, το μόνο που έχει προσθέσει και να χρεώσει είναι ο τόπος παροχής. Για να το δούμε με ένα αστείο αλλά τόσο οδυνηρά πραγματικό παράδειγμα, ας σκεφτούμε έναν άνθρωπο που πάει να φάει σε ένα εστιατόριο στην Σαντορίνη. Θα παραγγείλει μια μπριζόλα Αργεντινής, ψημένη με κάρβουνα Βουλγαρίας, σε ψησταριά αμερικάνικη, που θα πατάει πάνω σε ιταλικό πλακάκι και θα σερβιριστεί κάτω από το ελληνικό ηλιοβασίλεμα! Μηδέν προστιθέμενη αξία στην χώρα και το ελάχιστο όφελος μένει στο νησί και τέλος. Αν προσθέσουμε, μάλιστα, και το ζήτημα της φοροδιαφυγής, μπορεί η ελληνική οικονομία να μην κερδίζει ούτε ευρώ από το παράδειγμά μας!
Παρόλα αυτά, πιστεύω πως με κάποιες δομικές μεταρρυθμίσεις, ισχυρή εργατική νομοθεσία, υποδομές και βούληση να αναβαθμίσουμε το προϊόν μας, ο τουρισμός μπορεί να αποτελέσει ένα καλό ‘’όπλο’’ για την χώρα μας και, ενδεχομένως, ένα καλό πεδίο για να επενδύσουμε: είτε χρήματα, είτε την προσωπική μας εργασία, είτε τις επιχειρηματικές μας προσπάθειες.
Αυτά από εμένα για σήμερα! Ευχαριστώ όλους όσοι έφτασαν έως εδώ και ανανεώνουμε το ραντεβού μας στο επόμενο άρθρο!
* Master in Economics and Politics
Βρείτε την Ιωάννα στο YouTube και στο Instagram εδώ:https://www.youtube.com/user/ioannafo/videoshttps://www.instagram.com/ioannafo
