Προσφυγικό και σχέσεις Ευρώπης-Τουρκίας θα κρίνει η νέα Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες υποδέχονται το απόγευμα στις Βρυξέλλες τον πρωθυπουργό της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου, με στόχο να συνάψουν μαζί του μια συμφωνία για την αναχαίτιση της μαζικής ροής μεταναστών και προσφύγων που αποσταθεροποιεί την Ευρώπη, προσφέροντάς του οικονομικά και πολιτικά ανταλλάγματα.

Στην χωρίς προηγούμενο έκτακτη Σύνοδο Κορυφής αυτής ανάμεσα στα 28 κράτη μέλη της ΕΕ και την Τουρκία αναμένεται να επιβεβαιωθεί η χορήγηση οικονομικής βοήθειας ύψους τριών δισεκατομμυρίων ευρώ στις τουρκικές αρχές ως συμβολή για την υποδοχή των Σύρων προσφύγων (2,2 εκατ. Σύροι βρίσκονται στην τουρκική επικράτεια). Στόχος των Ευρωπαίων είναι να ανασχεθεί το κύμα των προσφύγων που ζητούν άσυλο στην Ευρώπη, η ενότητα της οποίας έχει κλονιστεί εξαιτίας της πίεσης που έχουν δημιουργήσει οι ροές τους.

Η Σύνοδος Κορυφής αναμένεται να αρχίσει στις 16:00 [17:00 ώρα Ελλάδας] και να διαρκέσει για περίπου τρεις ώρες.

Ο πόλεμος στη Συρία, ο οποίος διαρκεί τεσσεράμισι χρόνια, έχει στοιχίσει τη ζωή σε πάνω από 250.000 ανθρώπους κι έχει εκτοπίσει 12 εκατομμύρια ανθρώπους, που είτε έχουν εκτοπιστεί εντός της χώρας, είτε έχουν γίνει πρόσφυγες.

Λαμβάνοντας υπόψη του την απόγνωση της Ευρώπης για την εξεύρεση λύσης, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και η ισλαμοσυντηρητική κυβέρνησή του διεξήγαγαν μια σκληρή διαπραγμάτευση και διπλωμάτες σημείωσαν ότι καταβάλλονταν εντατικές προσπάθειες ως και χθες για να υπάρξει οριστική συμφωνία.

Η ΕΕ θέλει να λάβει από την Άγκυρα τη δέσμευση ότι τα σύνορά της θα γίνουν πιο αδιαπέραστα για τους οικονομικούς μετανάστες. Πάνω από 700.000 πρόσφυγες και μετανάστες έχουν φθάσει από την αρχή της χρονιάς στην Ευρώπη, κινούμενοι κυρίως προς την Ελλάδα από τις τουρκικές ακτές.

Οι Ευρωπαίοι πιέζονται ακόμη περισσότερο μετά την αποκάλυψη πως ορισμένοι από τους καμικάζι που διέπραξαν τις επιθέσεις στο Παρίσι την 13η Νοεμβρίου είχαν ακολουθήσει αυτή τη διαδρομή. Η κατάρριψη ενός ρωσικού βομβαρδιστικού από την τουρκική Πολεμική Αεροπορία έκανε ωστόσο πιο λεπτές τις ισορροπίες που πρέπει να τηρηθούν.

Η τουρκική κυβέρνηση μοιάζει αποφασισμένη να αποσπάσει όσο περισσότερα πολιτικά ανταλλάγματα μπορεί για το «σχέδιο δράσης» που διαπραγματεύθηκε με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τις τελευταίες εβδομάδες.

Υπάρχει πάντως ακόμη μια αίσθηση νευρικότητας ως έναν βαθμό, για το ενδεχόμενο η τουρκική κυβέρνηση να μην υπογράψει τη συμφωνία αλλά να πιέσει κι άλλο—νευρικότητα που αυξήθηκε εξαιτίας της απόφασης του ισχυρού άνδρα της Τουρκίας να μην ταξιδέψει ο ίδιος στις Βρυξέλλες, αλλά να στείλει τον πρωθυπουργό του.

«Οι Τούρκοι πάντοτε διαπραγματεύονται ως το τελευταίο δευτερόλεπτο», σχολίασε Ευρωπαίος διπλωμάτης. «Γιατί θα έπρεπε να είναι διαφορετική η κατάσταση αυτή τη φορά;»

Η Άγκυρα πίεζε ιδίως να της δοθεί μεγαλύτερη οικονομική βοήθεια. Η αρχική προσφορά της ΕΕ για 3 δισεκατομμύρια τα επόμενα δύο χρόνια δεν αναμένεται να έχει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, αφού η τουρκική κυβέρνηση θέλει να εξασφαλίσει ένα μεγαλύτερο ποσό.

Ανάμεσα στα άλλα οφέλη που προσδοκά να αποσπάσει η Τουρκία είναι μια δέσμευση περί του ότι θα δοθεί ώθηση στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις, αν και αυτό προϋποθέτει να πειστούν οι χώρες που δεν θέλουν η Τουρκία να μπει στην ΕΕ, αλλά και η Κύπρος. Κατά ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές, επιφυλάξεις έχουν εκφραστεί επίσης από την κυβέρνηση της Ελλάδας. Την Πέμπτη ο πρόεδρος Ερντογάν σημείωσε με ικανοποίηση ότι το κεφάλαιο 17 των ενταξιακών διαπραγματεύσεων (οικονομική πολιτική) θα ανοίξει «στα μέσα Δεκεμβρίου» και η Άγκυρα αναμένει να ανοίξουν κι άλλα πολύ σύντομα, πιθανόν μέσα στο 2016.

Τα ζητήματα που άπτονται των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν αναμένεται να συζητηθούν και πολύ στη σύνοδο, επισήμαναν διπλωμάτες, παρά τις εκκλήσεις σε όλη την Ευρώπη αλλά και από την Τουρκία να ασκηθεί πίεση στην τουρκική κυβέρνηση για θέματα όπως η ελευθερία του Τύπου.

Η ΕΕ προ ημερών επέκρινε την «σοβαρή οπισθοδρόμηση» σε ό,τι αφορά την ελευθερία του Τύπου στην Τουρκία χαρακτηρίζοντας «ανησυχητική» τη δίωξη δύο Τούρκων δημοσιογράφων που κατηγορούνται για «τρομοκρατία» και «κατασκοπεία» και φυλακίστηκαν ενόψει της δίκης τους εξαιτίας των αποκαλύψεων που έκαναν για τις παραδόσεις όπλων που φέρονται να είχαν κάνει οι τουρκικές μυστικές υπηρεσίες σε ισλαμιστές στη Συρία.

Τσίπρας: Να βρεθούν εποικοδομητικές λύσεις

Την αισιοδοξία του ότι η σημερινή διαβούλευση με την Τουρκία για το προσφυγικό θα είναι εποικοδομητική και ότι θα βρεθούν λύσεις στην αντιμετώπιση του προβλήματος των προσφυγικών ροών εξέφρασε ο Αλέξης Τσίπρας σε δηλώσεις του πριν από λίγο προσερχόμενος στη Σύνοδο Κορυφής Ευρωπαϊκής Ένωσης – Τουρκίας για το μεταναστευτικό που διεξάγεται στις Βρυξέλλες.

Ο Έλληνας πρωθυπουργός σημείωσε ότι θα μπορούν να γίνουν βήματα ως προς την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, αλλά θα πρέπει οι τουρκικές αρχές να κάνουν ό,τι είναι απαραίτητο για να μειωθούν οι προσφυγικές ροές, διότι κανείς δεν μπορεί να αντιμετωπίσει ένα τόσο τεράστιο ρεύμα.

Σημείωσε ακόμα ότι προ ημερών είχε στην Κωνσταντινούπολη και στην Άγκυρα ένα «εξαιρετικά εποικοδομητικό διάλογο» για το θέμα με τον Τούρκο πρωθυπουργό Αχμέτ Νταβούτογλου και τον Τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν.

Ο Ελληνας πρωθυπουργός χαρακτήρισε τη Σύνοδο ως ένα σημαντικό βήμα επίλυσης της προσφυγικής κρίσης, η οποία -όπως είπε- βρίσκεται σε δραματική κορύφωση και ως τούτο επείγει η ΕΕ και η Τουρκία να περάσουν σε «γρήγορες δράσεις».

Γιούνκερ: Η Τουρκία αξίζει όχι μόνο τον σεβασμό, αλλά και την στήριξή μας

Ως «αρχή μιας πιο στενής συνεργασίας» της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία βλέπει ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ την σημερινή Σύνοδο Κορυφής και εκτιμά ότι η Τουρκία «αξίζει όχι μόνο τον σεβασμό, αλλά και την στήριξή μας».

«Με τη Σύνοδο Κορυφής ΕΕ-Τουρκίας εμβαθύνουμε την εταιρική σχέση μας με έναν εκ των σημαντικότερων γειτόνων μας – και αυτό όχι μόνο επειδή χρειαζόμαστε αυτή τη στιγμή ο ένας τον άλλον, αλλά και επειδή θέλουμε να πετύχουμε περισσότερα από κοινού. Η Τουρκία αξίζει όχι μόνο τον σεβασμό, αλλά και την στήριξή μας» δηλώνει ο κ. Γιούνκερ στην «Bild Am Sonntag» και συνεχίζει: «Θέλουμε να εμβαθύνουμε την συνεργασία μας με την Τουρκία και πέρα από την οξεία προσφυγική κρίση. Εάν στηρίξουμε την Τουρκία προκειμένου να φθάσει πιο γρήγορα τα ευρωπαϊκά στάνταρντς στα οικονομικά θέματα, στην ενέργεια, στην δικαιοσύνη και στα ανθρώπινα δικαιώματα, τότε θα ωφεληθούμε όλοι από αυτό».

Την ίδια ώρα, ωστόσο, η Σύνοδος ΕΕ-Τουρκίας γίνεται δεκτή με έντονη κριτική από τους Γερμανούς Πράσινους και τους Φιλελεύθερους. «Η ελευθερία του Τύπου κλειδώνεται πίσω από κάγκελα. Η σιωπή απέναντι σε αυτή την απο-δημοκρατικοποιήση θα ήταν και για το δικό μας συμφέρον δραματικά επικίνδυνη» προειδοποιεί εκ μέρους των Πρασίνων η αντιπρόεδρος του Ομοσπονδιακού Κοινοβουλίου Κλαούντια Ροτ, ενώ ο αρχηγός της FDP Κρίστιαν Λίντνερ επισημαίνει ότι «χρειαζόμαστε μεν την Τουρκία ως εταίρο, αλλά ο Ερντογάν δεν επιτρέπεται να το παρερμηνεύσει αυτό ως δικαίωμα στην ασυδοσία».

Τούρκοι δημοσιογράφοι: Μην ξεχάσετε τα ανθρώπινα δικαιώματα

Οι δύο Τούρκοι δημοσιογράφοι οι οποίοι φυλακίστηκαν για «κατασκοπεία» κάλεσαν τους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να μη θυσιάσουν την προάσπιση της ελευθεροτυπίας στον βωμό της επίτευξης μιας συμφωνίας με την κυβέρνηση της χώρας τους για την κρίση των προσφύγων.

«Ελπίζουμε ότι η επιθυμία σας να εξευρεθεί μια λύση δεν παραμερίσει τη δέσμευσή σας στα ανθρώπινα δικαιώματα, [την ελευθερία] του Τύπου και της έκφρασης, που αποτελούν θεμελιώδεις αξίες του δυτικού κόσμου», ανέφεραν οι Τζαν Ντιουντάρ και Ερντέμ Γκιουλ σε ανοικτή επιστολή τους προς τους ηγέτες της ΕΕ η οποία δημοσιεύθηκε χθες, παραμονή της Συνόδου Κορυφής στις Βρυξέλλες.

Στην επιστολή αυτή, που συνέταξαν στη φυλακή Σιλιβρί, κοντά στην Κωνσταντινούπολη, οι δημοσιογράφοι απευθύνονται στην καγκελάριο της Γερμανίας Άγγελα Μέρκελ στα γερμανικά, στον πρόεδρο της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ στα γαλλικά και στον πρωθυπουργό της Βρετανίας Ντέιβιντ Κάμερον στα αγγλικά.

«Οι κοινές μας αξίες δεν μπορούν να προστατευθούν παρά μόνο με μια κοινή στάση και με αλληλεγγύη», προσθέτουν οι δημοσιογράφοι της εφημερίδας Cumhuriyet.

«Ο πρωθυπουργός της Τουρκίας, με τον οποίο θα συναντηθείτε, και το καθεστώς που εκπροσωπεί είναι γνωστοί για τις πολιτικές τους και τις πρακτικές τους που αψηφούν εντελώς την ελευθερία του Τύπου και τα ανθρώπινα δικαιώματα», αναφέρουν οι Ντιουντάρ και Γκιουλ στην επιστολή τους.

«Δικαζόμαστε και φυλακιστήκαμε διότι ασκήσαμε αυτές τις ελευθερίες και διότι υπερασπιστήκαμε το δικαίωμα του κοινού στην πληροφόρηση», προσθέτουν.

Το βράδυ της Πέμπτης σε βάρος των δύο δημοσιογράφων της Τζουμχουριέτ ασκήθηκε δίωξη για «τρομοκρατία», «κατασκοπεία» και «αποκάλυψη κρατικών απορρήτων» και διατάχθηκε η φυλάκισή τους διότι δημοσίευσαν έγγραφα και οπτικό υλικό για τις παραδόσεις όπλων και πυρομαχικών από τις τουρκικές μυστικές υπηρεσίες σε ισλαμιστές αντάρτες στη Συρία.

Εάν καταδικαστούν κινδυνεύουν να τους επιβληθούν ποινές κάθειρξης έως και 45 ετών.

«Θα ήταν προτιμότερο να περιμένουν τη δίκη τους χωρίς να φυλακιστούν, αλλά αυτή η απόφαση δεν επαφίεται σε εμάς», ήταν το μόνο, σύντομο σχόλιο που έκανε χθες ο Νταβούτογλου σε δημοσιογράφους.

Στην εξουσία τα τελευταία δεκατρία χρόνια, το ισλαμοσυντηρητικό κόμμα του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επικρίνεται όλο και πιο συχνά από μη κυβερνητικές οργανώσεις προάσπισης της ελευθερίας του Τύπου καθώς και από δυτικές κυβερνήσεις για τις πιέσεις τις οποίες ασκεί στα ΜΜΕ.

Η πρεσβεία των ΗΠΑ στην Τουρκία επέκρινε τις συλλήψεις των δύο δημοσιογράφων, ενώ ο Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης Νιλς Μούιζνιεκς έκανε λόγο για «ακόμη ένα πλήγμα για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης στην Τουρκία».