Τα βραβεία Νόμπελ που προκάλεσαν θύελλα αντιδράσεων

Το βραβείο ειρήνης δόθηκε στην Ε.Ε διότι σύμφωνα με την επιτροπή ανάθεσης, «για πάνω από έξι δεκαετίες συνέβαλε στην προώθηση της ειρήνης και της συμφιλίωσης, της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ευρώπη». 

Πολλοί παραπονέθηκαν για την επιλογή αυτή, καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση ασχολείται πολύ περισσότερο με σοβαρά οικονομικά προβλήματα, συμπεριλαμβανομένης της κρίσης του ελληνικού χρέους και γιατί πολλές ευρωπαϊκές χώρες παράγουν και πωλούν όπλα.

Ο Παλαιστίνιος ηγέτης Γιάσερ Αραφάτ, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Γιτζάκ Ράμπιν και ο Ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών Σιμόν Πέρες μοιράστηκαν το βραβείο, το 1994, για το έργο τους σχετικά με τις ειρηνευτικές συμφωνίες του Όσλο.

Η απόφαση αυτή έλαβε σκληρή κριτική, όχι μόνο επειδή τα βραβεία γενικά είδαν τον τερματισμό της σύγκρουσης μεταξύ Ισραήλ-Παλαιστίνης που δεν έχει καν επιτευχθεί μέχρι σήμερα, αλλά λόγω του ίδιου του Αραφάτ. Ένα μέλος της επιτροπής, παραιτήθηκε όταν είδε την υποψηφιότητα Αραφάτ ενώ οι Times, πρόσφατα αναφέρθηκαν σε αυτήν την απονομή γράφοντας « Ο χειρότερος άνθρωπος που κέρδισε ποτέ βραβείο Νόμπελ για την ειρήνη».

Ο Αμερικανός διπλωμάτης και υφυπουργός των ΗΠΑ, Χένρι Κίσινγκερ, έλαβε από κοινού με τον Le Duc Tho, αξιωματούχο του Βιετνάμ, το βραβείο Ειρήνης για τη διαμεσολάβηση στην κατάπαυση του πυρός στον πόλεμο.

Στην απονομή ασκήθηκε έντονη κριτική, κυρίως επειδή ο Κίσινγκερ είχε διατάξει για τον βομβαρδισμό στο Hanoi, ενόσω διαπραγματευόταν την κατάπαυση του πυρός. Ο Le Duc Tho αρνήθηκε να μοιραστεί το βραβείο ενώ επίσης, δυο μέλη της επιτροπής που ήταν εξαρχής αντίθετα, παραιτήθηκαν ως ένδειξη διαμαρτυρίας.

Ο νευρολόγος και χειρουργός από την Πορτογαλία έλαβε το βραβείο Νόμπελ Ιατρικής για την επινόηση της λοβοτομής – μιας διαδικασίας κατά την οποία μέρος του εγκεφάλου αφαιρείται και όπως αρχικά θεωρήθηκε, αυτό βοηθούσε στη θεραπεία ψυχικών διαταραχών. Δεν χρειάζεται να πούμε, ότι η μέθοδος αυτή έχει οδό και χρόνια εγκαταλειφθεί καθώς τα αποτελέσματά της ήταν καταστροφικά για τον άνθρωπο.

Στον Fritz Haber απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ Χημείας, για την επινόηση της διαδικασίας Haber-Bosch. Πρόκειται για έναν νέο τρόπο παραγωγής αμμωνίας σε μεγάλη κλίμακα. Αυτό έχει αποδειχθεί ζωτικής σημασίας για τη δημιουργία γεωργικών λιπασμάτων που συνεπάγεται με την αύξηση της παραγωγής άρα και την σίτιση δισεκατομμυρίων ανθρώπων.

Αλλά Haber, όπως είναι επίσης γνωστό, βοήθησε στην ανάπτυξη αερίων χλωρίου ως χημικό όπλο κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, γεγονός που ο χημικός όχι μόνο δεν αρνήθηκε αλλά μάλιστα υπερασπίστηκε.

Το 2006, ο πρώην διευθυντής του Ινστιτούτου Νόμπελ, Geir Lundestad, ανέφερε ότι η μεγαλύτερη παράλειψη στην ιστορία του βραβείου ήταν η μη απονομή του βραβείου ειρήνης στον Ινδό πολιτικό και ακτιβιστή Μαχάτμα Γκάντι.

Σύμφωνα με τον Lundestad, ο Γκάντι είχε προταθεί πέντε φορές (δύο φορές πριν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, στη συνέχεια, το 1946 το 1947 και το 1948), αλλά οι ευρωπαϊκό-κεντρικές απόψεις των επιτροπών απέτυχαν στο να εκτιμήσουν τον αγώνα για την ελευθερία που έδωσε Γκάντι.

Η επιτροπή Νόμπελ παρέλειψε να απονείμει βραβεία σε αρκετά σημαντικούς λογοτέχνες και θεατρικούς συγγραφείς, παρά την επιρροή τους στον παγκόσμιο πολιτισμό. Στους συγγραφείς που δεν έχουν λάβει το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας περιλαμβάνονται οι James Joyce, ο Λέων Τολστόι, Άντον Τσέχωφ, Μαρσέλ Προυστ, Henrik Ibsen, Μαρκ Τουέιν, George Orwell και ο Άρθουρ Μίλερ.

Μετά την διαμάχη που ξέσπασε όταν τραγουδιστής-τραγουδοποιός Bob Dylan έλαβε το βραβείο για τη λογοτεχνία, τη φετινή χρονιά, δεν ήταν λίγοι εκείνοι που ανακάλεσαν τους παραπάνω «κλασικούς», ως μέτρο σύγκρισης.