Joan Kroc: H «Αγία Ιωάννα των Χρυσών Αψίδων» που χάρισε δισεκατομμύρια χωρίς να ζητήσει τίποτα πίσω
Η ιστορία της Joan Kroc δεν μοιάζει με τη συνηθισμένη αφήγηση ενός προσώπου που έζησε στη σκιά ενός επιχειρηματικού «γίγαντα». Ήταν η τρίτη σύζυγος του Ray Kroc, του ανθρώπου που μετέτρεψε ένα μικρό fast food σε παγκόσμιο σύμβολο. Εκείνη, ωστόσο, έγινε γνωστή για τον ακριβώς αντίθετο λόγο: δεν έκτισε μια αυτοκρατορία, τη μοίρασε.
Καλλιεργημένη, προοδευτική, κοινωνικά ενεργή, η Joan Kroc απέφυγε τους προβολείς και τα επιχειρηματικά πρωτοσέλιδα, για να αφιερώσει τη ζωή της σε φιλανθρωπίες, συχνά ανώνυμα. Δεν ήταν απλώς η «σύζυγος του ιδρυτή», αλλά μια γυναίκα με προσωπικό όραμα και θάρρος, που κέρδισε τον τίτλο «Αγία Ιωάννα των Χρυσών Αψίδων» – ένας φόρος τιμής στην Ιωάννα της Λωραίνης και στο εμβληματικό λογότυπο των McDonald’s.
Ο σκληρός κόσμος του Ray Kroc
Ο Ray Kroc ήταν αυστηρός, συντηρητικός, επιρρεπής στον αλκοολισμό. Όταν γνώρισε τη Joan – 26 χρόνια νεότερή του – εκείνη έπαιζε πιάνο σε ένα εστιατόριο. Ο Ray ήταν τότε παντρεμένος για δεύτερη φορά και εκείνη επίσης, ωστόσο τίποτα δεν τον σταμάτησε από το να της κάνει «επιχειρηματικά» ταξίδια με πρόσχημα τη συνεργασία με τον σύζυγό της.
Αργότερα, με έναν τηλεφωνικό μαραθώνιο από ένα γιοτ, κατήγγειλε τον γάμο του, πρότεινε οικονομικό διακανονισμό και έφυγε για να παντρευτεί τη Joan. Ο γάμος έγινε στο πολυτελές ράντσο του και η πινακίδα J&R Double Arch Ranch έμεινε ως είχε, καθώς τα αρχικά της νέας και της παλιάς συζύγου ταίριαζαν. Η πολυτέλεια όμως δεν σκίασε την πραγματικότητα: η Joan υπέβαλε αίτηση διαζυγίου μόλις δύο χρόνια μετά, επικαλούμενη βίαιη συμπεριφορά. Αν και συμφιλιώθηκαν το 1972, οι πληγές δεν ξεχάστηκαν ποτέ.
Από τη σιωπή στην ακτιβιστική δράση
Καθώς ο Ray αντιπροσώπευε μια συντηρητική Αμερική, η Joan έπαιζε το παιχνίδι της σιωπής – μέχρι να αναλάβει τα ηνία. Μετά τον θάνατό του το 1984, εκείνη ήταν μόλις 55 ετών και κληρονόμος μιας περιουσίας άνω των 3 δισ. δολαρίων. Αντί να επεκτείνει την επιχείρηση, την αναδιένειμε.
Η πρώτη της μεγάλη δημόσια κίνηση ήταν μια δωρεά 1 εκατ. δολαρίων στους Δημοκρατικούς – η μεγαλύτερη στην ιστορία του κόμματος τότε. Ακολούθησαν πρωτοβουλίες για την ειρήνη, τον πυρηνικό αφοπλισμό, την υγεία και το AIDS. Δημιούργησε το Ινστιτούτο Ειρήνης στο Πανεπιστήμιο Notre Dame με 69 εκατ. δολάρια, στήριξε οικογένειες ασθενών, θέατρα και ζωολογικούς κήπους, και χρηματοδότησε δράσεις κοινωνικής ένταξης.
Ακόμα και η καμπάνια «Operation Cork» – ένας έξυπνος λεκτικός αναγραμματισμός του Kroc – στόχευε στην ενημέρωση για τον αλκοολισμό, ένα πρόβλημα που γνώριζε εκ των έσω.
Πλούτος χωρίς έπαρση
Η Joan δεν υποκρίθηκε ποτέ τη φτωχή ασκήτρια. Λάτρευε το Λας Βέγκας, ταξίδευε με ιδιωτικό τζετ, έπαιζε τζόγο και αγόραζε πανάκριβα κοσμήματα. Το έκανε όμως για εκείνη, ποτέ για το θεαθήναι. Στις φιλανθρωπίες της προτιμούσε την ανωνυμία – ακόμη και όταν αποκαλυπτόταν, το αρνιόταν.
Το αποκορύφωμα ήρθε με τη διαθήκη της: 1,8 δισ. δολάρια πήγαν στον Στρατό της Σωτηρίας. Τόσο μεγάλο ήταν το ποσό, που η τραπεζική μεταφορά καθυστέρησε επειδή είχε… υπερβολικά πολλά μηδενικά.
