Το παράδοξο της επιστροφής στο γραφείο
Τι θα κάνατε αν ο εργοδότης σας σας καλούσε πίσω στο γραφείο; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα, που μέχρι πριν λίγα χρόνια έμοιαζε αυτονόητη, σήμερα διχάζει διοικήσεις και προσωπικό.
Οι διοικήσεις επικαλούνται τη συνεργασία, την εταιρική κουλτούρα και τη δημιουργικότητα για να δικαιολογήσουν την επιστροφή. Οι εργαζόμενοι, όμως, υποστηρίζουν πως η ευελιξία τροφοδοτεί την παραγωγικότητα, την ικανοποίηση και την αφοσίωση.
Το χάσμα δεν είναι θεωρητικό. Τα στοιχεία του Pew Research Center δείχνουν ότι το ποσοστό των εργαζομένων που υποχρεώνονται σε τακτική φυσική παρουσία εκτινάχθηκε στο 75% στα τέλη του 2024, από 63% στις αρχές του 2023. Αντίστοιχη έρευνα της Cisco καταγράφει ότι το 72% των οργανισμών έχουν πλέον εντολή για εργασία στο γραφείο. Απέναντι σε αυτή την αυξανόμενη πίεση, οι εργαζόμενοι αντιδρούν. Σχεδόν οι μισοί (46%) δηλώνουν πως θα αναζητούσαν νέα εργασία αν καταργούνταν η τηλεργασία, ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο μόλις το 42% θα υπάκουε σε πενθήμερη επιστροφή, σημαντική πτώση από το 54% στις αρχές του 2022. Δεν λείπουν και οι φωνές που μιλούν για «κρυφές απολύσεις» μέσω πολιτικών επιστροφής.
Η βασική γραμμή άμυνας των διοικήσεων είναι ότι οι δια ζώσης συναντήσεις είναι απαραίτητες για την καινοτομία. Έρευνα του MIT στη Silicon Valley δείχνει ότι μείωση κατά 25% στις προσωπικές συναντήσεις μπορεί να περιορίσει τις αναφορές ευρεσιτεχνιών κατά 8%. Μελέτη μηχανικών της Microsoft που δημοσιεύτηκε στο Nature επισημαίνει ότι η πλήρως απομακρυσμένη εργασία δημιουργεί πιο άκαμπτα, απομονωμένα δίκτυα, περιορίζοντας τη συνεργασία σε πραγματικό χρόνο.
Όμως η πλήρης τηλεργασία, σε πολλές περιπτώσεις, έχει μετρήσιμα οφέλη. Στην Τουρκία, τηλεφωνικό κέντρο που πέρασε εξ ολοκλήρου σε τηλεργασία αύξησε κατά 10% τον όγκο κλήσεων σε σχέση με την προ-πανδημίας περίοδο. Στην Κίνα, τουριστική εταιρεία που επέτρεψε δύο ημέρες τηλεργασίας την εβδομάδα είδε τις παραιτήσεις να μειώνονται κατά 33% και την εργασιακή ικανοποίηση να αυξάνεται. Στην ίδια μελέτη, η τηλεργασία εκτόξευσε τη συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό της Τουρκίας από 50% σε 76%, πολύ πάνω από το εθνικό ποσοστό του 35%.
Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, στην Έκθεση για το Μέλλον της Εργασίας 2025, κατατάσσει την αξιοποίηση ποικίλων δεξαμενών ταλέντου στις πέντε κορυφαίες στρατηγικές για την προσέλκυση εξειδικευμένων στελεχών σε μια παγκόσμια αγορά με έντονο ανταγωνισμό.
Παρά τα οφέλη, η πλήρης απομακρυσμένη εργασία δεν είναι πανάκεια. Οι εργαζόμενοι που δουλεύουν αποκλειστικά από το σπίτι αναφέρουν μεγαλύτερο ενθουσιασμό και αφοσίωση, αλλά και υψηλότερα επίπεδα άγχους, μοναξιάς και συναισθηματικής καταπόνησης. Η Gallup σημειώνει πως η έλλειψη καθημερινής κοινωνικής επαφής και η μοναχική αντιμετώπιση τεχνολογικών προκλήσεων μπορεί να φθείρουν την ψυχολογική αντοχή, ιδίως μακροπρόθεσμα.
Έρευνα σε 25.000 Ευρωπαίους δείχνει ότι τα υβριδικά μοντέλα αποδίδουν καλύτερα για την ψυχική υγεία και την καινοτομία, αρκεί να έχουν σχεδιαστεί με ευελιξία. Η McKinsey προτείνει έξι πρακτικές για επιτυχημένα υβριδικά συστήματα, από τη θέσπιση σαφών κανόνων έως την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και την τακτική φυσική παρουσία.
Η στροφή προς την επιστροφή δεν είναι ομοιόμορφη. Στην Ασία και τις χώρες του Ειρηνικού, οι εργαζόμενοι περνούν το μεγαλύτερο μέρος της εβδομάδας στο γραφείο, από 4,7 ημέρες στην Κίνα, 4,4 στην Ινδία και 4,2 στη Νότια Κορέα. Αντίθετα, στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, ο μέσος όρος δεν ξεπερνά τις δύο ημέρες, ενώ πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θεσμοθετούν δικαιώματα φιλικά προς την τηλεργασία, όπως το «δικαίωμα αποσύνδεσης».
