Η πολεοδομική μεταρρύθμιση που αλλάζει τον χάρτη των αδειών
Ως την τρίτη μεγάλη θεσμική τομή της κυβέρνησης χαρακτήρισε ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης τη μεταφορά των Υπηρεσιών Δόμησης (ΥΔΟΜ) στο Κτηματολόγιο, ανακοινώνοντας τη νέα μεταρρύθμιση από το βήμα της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης. Οι πολεοδομίες, που μέχρι σήμερα υπάγονταν στους δήμους, περνούν στο Κτηματολόγιο, με στόχο την πλήρη ψηφιοποίηση των διαδικασιών, την ενίσχυση της διαφάνειας και τη μείωση της γραφειοκρατίας. «Πρόκειται για μια αλλαγή που φιλοδοξεί να βάλει τέλος στη δημοτική γραφειοκρατία ανοίγοντας, παράλληλα, τον δρόμο για πλήρως ψηφιακές πολεοδομίες» ανέφεραν κυβερνητικά στελέχη κατά τη διάρκειας της ΔΕΘ στη Θεσσαλονίκη.
Το νέο πλαίσιο
Με τη νέα μεταρρύθμιση οι ΥΔΟΜ-Πολεοδομίες χ εντάσσονται στο Ελληνικό Κτηματολόγιο, ανοίγοντας τον δρόμο για ένα σύγχρονο, διαφανές και πλήρως ψηφιακό σύστημα δόμησης και αδειοδοτήσεων. «Το Κτηματολόγιο εξελίσσεται σε ψηφιακό κόμβο για σχεδόν όλες τις συναλλαγές που σχετίζονται με την ακίνητη περιουσία. Ουσιαστικά, δημιουργείται ένα ενιαίο ψηφιακό περιβάλλον που θα λειτουργεί ως “one-stop-shop” για πολίτες, μηχανικούς, επενδυτές και δημόσιες αρχές, μειώνοντας τον κίνδυνο λαθών, καθυστερήσεων και αμφισβητήσεων» επισημαίνουν στο Fortune Greece υψηλόβαθμα στελέχη της κυβέρνησης. Οι καινοτομίες και τα πλεονεκτήματα της απόσχισης των Πολεοδομιών από τους δήμους και τη μεταφορά τους στο Κτηματολόγιο είναι μεταξύ άλλων:
– Υπηρεσίες μίας στάσης (one-stop-shop): Όλες οι διαδικασίες δόμησης και κτηματολογίου συγκεντρώνονται σε ενιαίο ψηφιακό περιβάλλον, μειώνοντας δραστικά τον χρόνο και τα βήματα που απαιτούνται για τον πολίτη και τον μηχανικό.
– Πλήρης ψηφιακή διαλειτουργικότητα: Η πλατφόρμα e-Άδειες, οι δηλώσεις αυθαιρέτων και τα συστήματα του Κτηματολογίου συνδέονται μέσω G-Cloud, εξασφαλίζοντας ενιαία πρόσβαση και άμεση ανταλλαγή δεδομένων.
– Κωδικοποίηση και εφαρμογή ενιαίας νομοθεσίας, πολεοδομικά σχέδια με αξιοποίηση ψηφιακών χαρτών.
– Κέντρα Δόμησης με κεντρικό συντονισμό: Οι νέες δομές λειτουργούν υπό ενιαία εποπτεία, διασφαλίζοντας αντικειμενικότητα, διαφάνεια και καλύτερη οργάνωση πόρων.
– Αξιοποίηση υφιστάμενων υποδομών: Το εκτεταμένο δίκτυο Κτηματολογικών Γραφείων και υποκαταστημάτων, που ήδη καλύπτει το 97% της επικράτειας, προσφέρει πολύτιμη έτοιμη βάση για λειτουργική μετάβαση με περιορισμένο κόστος.
– Νέες ψηφιακές υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας: Η διασύνδεση των συστημάτων δημιουργεί δυνατότητες για καινοτόμες εφαρμογές γύρω από τα ακίνητα, διευκολύνοντας μηχανικούς και πολίτες στην πρόσβαση και αξιοποίηση πληροφοριών.
Γιατί πάρθηκε η απόφαση
Η επιλογή να μεταφερθούν οι πολεοδομίες στο Κτηματολόγιο βασίζεται σε τρεις άξονες: στην αντιμετώπιση χρόνιων φαινομένων «μη διαφάνειας» και διαφθοράς σε τοπικό επίπεδο, στην επιτάχυνση της έκδοσης αδειών ώστε να στηριχθεί η οικοδομική δραστηριότητας και οι επενδύσεις και στην ενοποίηση με το ήδη προχωρημένο έργο του Εθνικού Κτηματολογίου, που αποτελεί τη βάση για κάθε πράξη ιδιοκτησίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι μετά από 15 χρόνια από τον νόμο 3852/2010 («Καλλικράτης»), μόνο οι 185 από τους συνολικά 332 Δήμους (56%) διαθέτουν ΥΔΟΜ, ενώ το 44% αυτών δεν διαθέτουν ΥΔΟΜ, και εξυπηρετούνται από όμορους και μη δήμους, πολύ συχνά αναποτελεσματικά.
Ένα ακόμη στοιχείο που ώθησε την κυβέρνηση προς την απόφαση αυτή είναι ότι ο μέσος χρόνος έκδοσης οικοδομικής άδειας κυμαίνεται στους 6-8 μήνες, ενώ έχουν υπάρξει ακόμα και περιπτώσεις μέγιστου χρόνου έκδοσης που υπερβαίνουν τα 5 έτη. Παρατηρούνται, λοιπόν, μεγάλες αποκλίσεις στην ταχύτητα εξυπηρέτησης από περιοχή σε περιοχή, επιβαρύνοντας τους περιορισμένους πόρους και δημιουργώντας σοβαρά εμπόδια τόσο στην ανάπτυξη όσο και στην καθημερινότητα των πολιτών. Μάλιστα, μια σειρά αντίστοιχων αγκυλώσεων έχουν οδηγήσει τους πολίτες στο να βάλουν εξαιρετικά χαμηλή βαθμολογία στις ΥΔΟΜ, καθώς τις βαθμολόγησαν με μόλις 3,4/10. Πρόκειται για μία από τις χαμηλότερες επιδόσεις στον δημόσιο τομέα, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές.
Να επισημανθεί ότι η μεταρρύθμιση προβλέπει πως στους δήμους παραμένουν τα τμήματα του πολεοδομικού σχεδιασμού, ενώ στο Κτηματολόγιο μεταφέρονται μόνο τα τμήματα έκδοσης οικοδομικών αδειών και ελέγχων κατασκευών.
Ενστάσεις και επόμενα βήματα
Η ανακοίνωση, πάντως, δεν έμεινε χωρίς αντιδράσεις. Ήδη έχει ανοίξει ένας «πόλεμος» με την τοπική αυτοδιοίκηση, καθώς ορισμένοι δήμοι εκφράζουν έντονες αντιρρήσεις για την απομάκρυνση των πολεοδομιών από την αρμοδιότητά τους. Δημαρχικοί φορείς μιλούν για αποδυνάμωση του ρόλου των δήμων από την τοπική ανάπτυξη, ενώ άλλοι προειδοποιούν για περαιτέρω απορρύθμιση του συστήματος ελέγχους της δόμησης.
Από την πλευρά της κυβέρνησης, τονίζεται ότι η μεταρρύθμιση δεν αποδυναμώνει τους δήμους, αλλά τους απαλλάσσει από ένα πεδίο που, όπως υποστηρίζεται, είχε εξελιχθεί σε εστία καθυστερήσεων και ανισοτήτων. «Ήδη έχει γίνει σημαντική προετοιμασία με τα συναρμόδια υπουργεία, που περιλαμβάνει τον αρχικό σχεδιασμό της ροής εργασιών. Η επιτυχία όμως εξαρτάται από τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Θα ακολουθήσει διάλογος με υπηρεσιακούς παράγοντες, το Κτηματολόγιο και με τους εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης ώστε να κατατεθούν προτάσεις και να ενσωματωθούν όπου χρειάζεται, για να υπάρξει ομαλή μετάβαση στο νέο εγχείρημα. Κάθε νέα ή βελτιωμένη ιδέα, είτε αφορά τη λειτουργία της νέας δομής, είτε τη διαδικασία μετάβασης του προσωπικού, θα εξεταστεί προσεκτικά, με στόχο μια μεταρρύθμιση που θα εξυπηρετεί καλύτερα το δημόσιο συμφέρον και τους πολίτες» περιγράφουν τα κυβερνητικά στελέχη.
