Μυστικά καταφύγια, AI και Αποκάλυψη – Γιατί οι δισεκατομμυριούχοι της Silicon Valley θωρακίζονται για το τέλος του κόσμου
Ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ λέγεται ότι ξεκίνησε την κατασκευή του Koolau Ranch — ενός εκτεταμένου συγκροτήματος 1.400 στρεμμάτων στο νησί Καουάι της Χαβάης — ήδη από το 2014.
Το project περιλαμβάνει υπόγειο καταφύγιο με δική του παροχή ενέργειας και τροφής, σύμφωνα με ρεπορτάζ του Wired. Οι τεχνίτες που εργάζονταν στο σημείο υπέγραφαν ρήτρες εμπιστευτικότητας, ενώ ένας τοίχος ύψους δύο μέτρων το κρατούσε μακριά από τα αδιάκριτα βλέμματα.
Όταν ρωτήθηκε πέρυσι αν φτιάχνει «καταφύγιο για την Ημέρα της Κρίσης», ο ιδρυτής του Facebook απάντησε κατηγορηματικά «όχι». Όπως είπε, το υπόγειο των 5.000 τετραγωνικών ποδιών είναι «ένα απλό καταφύγιο, σαν υπόγειο σπιτιού».
Ωστόσο, αυτό δεν σταμάτησε τη φημολογία — ούτε εκείνη για την αγορά 11 ακινήτων στο Πάλο Άλτο της Καλιφόρνια, κάτω από τα οποία φέρεται να έχει κατασκευάσει έναν ακόμη υπόγειο χώρο. Οι άδειες οικοδομής μιλούν για «basement», αλλά οι γείτονες το αποκαλούν «billionaire bunker».
Ανάλογες φήμες κυκλοφορούν και για άλλους τεχνολογικούς ηγέτες που αγοράζουν εκτάσεις με υπόγειες εγκαταστάσεις, έτοιμες να μετατραπούν σε πολυτελή καταφύγια. Ο συνιδρυτής του LinkedIn, Ριντ Χόφμαν, έχει μιλήσει για «ασφάλεια Αποκάλυψης», λέγοντας ότι σχεδόν οι μισοί υπερπλούσιοι διαθέτουν τέτοια σχέδια — με τη Νέα Ζηλανδία να είναι προτιμητέος προορισμός.
Άρα, προετοιμάζονται όντως για πόλεμο, για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής ή για κάτι χειρότερο που εμείς αγνοούμε;
Τα τελευταία χρόνια, η ραγδαία πρόοδος της τεχνητής νοημοσύνης έχει προσθέσει έναν ακόμη λόγο ανησυχίας.
Ο Ίλια Σάτσουσκεβερ, επικεφαλής επιστήμονας και συνιδρυτής της OpenAI, φέρεται να ήταν από αυτούς που ανησυχούσαν βαθιά. Μέχρι τα μέσα του 2023, η εταιρεία του στο Σαν Φρανσίσκο είχε ήδη κυκλοφορήσει το ChatGPT και προχωρούσε ταχύτατα σε αναβαθμίσεις.
Εκείνο το καλοκαίρι, σύμφωνα με το βιβλίο της δημοσιογράφου Karen Hao, ο Σάτσουσκεβερ είχε πειστεί ότι βρισκόμαστε στο κατώφλι της Τεχνητής Γενικής Νοημοσύνης (AGI) — της στιγμής όπου οι μηχανές θα φτάσουν ή θα ξεπεράσουν την ανθρώπινη.
Σε συνάντηση με συναδέλφους, φέρεται να είπε πως πρέπει να σκάψουν ένα υπόγειο καταφύγιο για τους κορυφαίους επιστήμονες της εταιρείας, πριν «απελευθερώσουν» την AGI στον κόσμο. «Θα χτίσουμε σίγουρα ένα bunker πριν κυκλοφορήσουμε την AGI», φέρεται να είπε.
Το γεγονός αυτό αναδεικνύει ένα παράδοξο: οι ίδιοι επιστήμονες που εργάζονται για την ανάπτυξη της πιο ισχυρής μορφής νοημοσύνης στην ιστορία, είναι και εκείνοι που τη φοβούνται περισσότερο.
Πότε όμως θα φτάσουμε στην AGI; Ο Σαμ Άλτμαν, CEO της OpenAI, είπε τον Δεκέμβριο του 2024 ότι θα έρθει «νωρίτερα απ’ όσο νομίζουν οι περισσότεροι». Ο σερ Ντέμις Χασάμπις, συνιδρυτής της DeepMind, την τοποθετεί εντός 5–10 ετών, ενώ ο Ντάριο Αμοδέι της Anthropic μιλά ακόμη και για το 2026.
Κάποιοι ωστόσο παραμένουν σκεπτικοί. Η καθηγήτρια Γουέντι Χολ από το Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον λέει: «Μετακινούν συνεχώς τα δοκάρια του στόχου. Η επιστημονική κοινότητα θεωρεί ότι η τεχνολογία της AI είναι εντυπωσιακή, αλλά απέχει πολύ από την ανθρώπινη νοημοσύνη».
Η επίτευξη AGI θα απαιτούσε «θεμελιώδεις ανακαλύψεις», επισημαίνει και ο Μπαμπάκ Χότζατ της Cognizant.
Πέρα από την AGI, κάποιοι οραματίζονται το επόμενο στάδιο: την Τεχνητή Υπερνοημοσύνη (ASI) — τεχνολογία που θα υπερβεί πλήρως τις ανθρώπινες δυνατότητες.
Από το 1958, ο μαθηματικός Τζον φον Νόιμαν είχε προβλέψει τη «Μοναδικότητα» — τη στιγμή που η μηχανική νοημοσύνη θα ξεπεράσει την ανθρώπινη.
Το βιβλίο Genesis (2024) των Έρικ Σμιντ, Κρεγκ Μούντι και Χένρι Κίσινγκερ περιγράφει έναν κόσμο όπου οι μηχανές γίνονται τόσο αποδοτικές στη λήψη αποφάσεων που εμείς απλώς τους παραδίδουμε τα ηνία. «Δεν είναι θέμα αν, αλλά πότε», υποστηρίζουν.
Οι αισιόδοξοι βλέπουν στην AGI και την ASI το κλειδί για μια νέα εποχή αφθονίας: από τη θεραπεία ασθενειών έως την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Ο Έλον Μασκ έχει μιλήσει για «καθολικό υψηλό εισόδημα» και «προσωπικά ρομπότ» για κάθε άνθρωπο. Όμως άλλοι, όπως ο Τιμ Μπέρνερς Λι, προειδοποιούν: «Αν είναι εξυπνότερη από εμάς, πρέπει να μπορούμε να τη σβήσουμε».
Οι κυβερνήσεις προσπαθούν να θεσπίσουν κανόνες ασφαλείας, αλλά πολλοί πλούσιοι φαίνεται να προτιμούν την προσωπική «ασφάλεια Αποκάλυψης». Όπως είπε ο Ριντ Χόφμαν: «Όταν κάποιος λέει πως αγόρασε σπίτι στη Νέα Ζηλανδία, όλοι ξέρουμε τι εννοεί».
Βέβαια, όπως αποκάλυψε σωματοφύλακας δισεκατομμυριούχου: «Αν όντως συμβεί κάτι, πρώτοι εμείς θα μπούμε στο bunker — όχι εκείνος».
Και τελικά; Μήπως όλα αυτά είναι υπερβολές;
Ο Νιλ Λόρενς του Πανεπιστημίου Κέιμπριτζ θεωρεί την ίδια την έννοια της AGI «παράλογη». «Δεν υπάρχει ‘Γενική Τεχνητή Νοημοσύνη’ — όπως δεν υπάρχει ‘Γενικό Όχημα’ που να κάνει τα πάντα. Κάθε εργαλείο έχει τον σκοπό του».
Κατά τον ίδιο, το πραγματικό διακύβευμα δεν είναι το αν η AI θα μας ξεπεράσει, αλλά το πώς θα τη χρησιμοποιήσουμε για να βελτιώσουμε τη ζωή των ανθρώπων — πριν χαθούμε στα σενάρια τρόμου της Silicon Valley.
