Στεγαστική κρίση: Οι «κλειδωμένες» κατοικίες και οι βραχυχρόνιες μισθώσεις «στραγγαλίζουν» την αγορά
Η Τράπεζα της Ελλάδος κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τη στεγαστική κρίση, αποδίδοντας την έκρηξη των τιμών και των ενοικίων σε έναν συνδυασμό παραγόντων που περιορίζουν δραματικά την προσφορά κατοικιών.
Σύμφωνα με την Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, η αγορά στέγης «ασφυκτιά» από τρεις βασικούς λόγους:
-
Χιλιάδες δεσμευμένα ακίνητα λόγω μη εξυπηρετούμενων δανείων παραμένουν εκτός αγοράς, «κλειδωμένα» σε χαρτοφυλάκια τραπεζών και servicers.
-
Η επενδυτική εκμετάλλευση μέσω βραχυχρόνιων μισθώσεων και ξένων funds απορροφά ολοένα μεγαλύτερο ποσοστό διαθέσιμων κατοικιών.
-
Η χαμηλή παραγωγή νέων κατοικιών, που περιορίστηκε σημαντικά λόγω αυξημένου κόστους και καθυστερήσεων σε αδειοδοτήσεις.
Το «πάγωμα» που προκάλεσε η απόφαση του ΣτΕ για τον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό, σε συνδυασμό με την άνοδο του κόστους υλικών και ενέργειας, έχει καθηλώσει την οικοδομή σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Το πρώτο εξάμηνο του 2025, η δραστηριότητα υποχώρησε κατά 14% σε άδειες, 24% σε επιφάνεια και 17% σε όγκο.
Ανοδικός κυκλώνας στις τιμές
Οι τιμές των διαμερισμάτων αυξήθηκαν 7,3% σε ετήσια βάση το β’ τρίμηνο του 2025, ξεπερνώντας το ιστορικό υψηλό του 2008. Οι αυξήσεις ήταν 5,9% στην Αθήνα και 8,8% στη Θεσσαλονίκη και την υπόλοιπη χώρα.
Αντίστοιχη πορεία ακολούθησαν και τα ενοίκια, με τον δείκτη τιμών να φτάνει τις 114,7 μονάδες, δέκα μονάδες υψηλότερα από πέρυσι — κοντά στα επίπεδα του 2011.
Το αποτέλεσμα είναι ασφυκτικό για τα νοικοκυριά: σύμφωνα με την ΤτΕ, το 35,5% του εισοδήματος κατευθύνεται πλέον στη στέγη, ενώ σχεδόν ένας στους τρεις δαπανά πάνω από το 40%. Η Ελλάδα κατατάσσεται πρώτη στην ΕΕ σε στεγαστικό βάρος, επτά μονάδες πάνω από τη Δανία, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat. «Το κόστος στέγης έχει εξελιχθεί στη μεγαλύτερη οικονομική πίεση για τα ελληνικά νοικοκυριά», σημειώνει χαρακτηριστικά η Έκθεση.
Οι ευρωπαϊκές παρεμβάσεις
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ήδη επεξεργαστεί προτάσεις για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης σε όλη την Ευρώπη. Μεταξύ αυτών:
-
Μείωση γραφειοκρατίας και επιτάχυνση αδειοδοτήσεων, ακόμη και μέσω «σιωπηρής έγκρισης» για νέα έργα.
-
Αξιοποίηση δημόσιας γης και κτιρίων για τη δημιουργία κοινωνικών και οικονομικά προσιτών κατοικιών.
-
Φορολογικά κίνητρα για επενδύσεις στη στέγη και την ανακαίνιση παλαιών ακινήτων.
-
Ειδικά προγράμματα για νέους και οικογένειες, με χαμηλότοκα δάνεια, φοροαπαλλαγές και κρατικές εγγυήσεις για πρώτη κατοικία.
-
Εκτίμηση επιπτώσεων των βραχυχρόνιων ενοικιάσεων, ώστε να περιοριστεί η επιβάρυνση στις τιμές.
Η Τράπεζα της Ελλάδος καταλήγει πως χωρίς μέτρα που θα αυξήσουν την προσφορά κατοικιών, η στεγαστική κρίση κινδυνεύει να εξελιχθεί σε μακροχρόνιο κοινωνικό πρόβλημα με επιπτώσεις στην ανάπτυξη, την εργασία και τη δημογραφία.
