Ελ Εριάν: Φοβού τις οικονομικές προβλέψεις για το 2026 – Ποιοι κίνδυνοι ελλοχεύουν
Η διαμόρφωση ενός «βασικού σεναρίου» για την πορεία της αμερικανικής οικονομίας το 2026 μοιάζει αρχικά απλή. Στην πράξη, όμως, τα πράγματα είναι πολύ πιο σύνθετα. Όπως τονίζει ο Mohamed El-Erian, οι πιθανότητες το επικρατέστερο σενάριο να επαληθευτεί δεν ξεπερνούν το 50%. Η παραδοσιακή εικόνα της κανονικής κατανομής έχει αντικατασταθεί από ένα περιβάλλον «παχιών ουρών», όπου τα ακραία –θετικά ή αρνητικά– αποτελέσματα είναι σχεδόν εξίσου πιθανά.
Σύμφωνα με τον διεθνώς αναγνωρισμένο οικονομολόγο, η οικονομία δεν κινείται σε μία μοναδική και προβλέψιμη τροχιά. Αντίθετα, ισορροπεί ανάμεσα σε τρία διαφορετικά μονοπάτια: ένα μετριοπαθές σενάριο τύπου Goldilocks, ένα ιδιαίτερα αισιόδοξο σενάριο εκτίναξης της παραγωγικότητας και ένα δυσμενές σενάριο έντονης μεταβλητότητας και αυξημένων κινδύνων.
Το βασικό σενάριο
Στο κεντρικό σενάριο, η οικονομία των ΗΠΑ διατηρεί την ανθεκτικότητά της, διαψεύδοντας τις προβλέψεις για κυκλική ύφεση. Η ανάπτυξη στηρίζεται κυρίως στις μαζικές επενδύσεις που συνδέονται με την Τεχνητή Νοημοσύνη. Το 2026 αναμένεται να σηματοδοτήσει τη μετάβαση από την κατασκευή υποδομών όπως data centers και εξοπλισμός σε μια φάση ουσιαστικής ενσωμάτωσης της AI στην παραγωγική διαδικασία.
Οι κεφαλαιουχικές δαπάνες παραμένουν σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, καθώς οι επιχειρήσεις καλούνται να λειτουργούν τόσο «επάνω στην AI» όσο και «μαζί με την AI». Ταυτόχρονα, οι Αμερικανοί καταναλωτές εξακολουθούν να στηρίζουν την οικονομική δραστηριότητα, αν και εμφανίζονται σαφή σημάδια κόπωσης. Η χαλαρή δημοσιονομική πολιτική και οι αναμενόμενες μειώσεις επιτοκίων από τη Federal Reserve λειτουργούν υποστηρικτικά, χωρίς όμως να λύνουν το πρόβλημα του επίμονου πληθωρισμού. Παρότι δεν απειλεί να ξεφύγει από τον έλεγχο, παραμένει πάνω από τον στόχο της Fed, αποκλείοντας την επιστροφή στα εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια της δεκαετίας του 2010.
Ανάπτυξη χωρίς νέες θέσεις εργασίας
Ένα από τα πιο ανησυχητικά χαρακτηριστικά του βασικού σεναρίου είναι η αποσύνδεση της ανάπτυξης από τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Παραδοσιακά, η αύξηση του ΑΕΠ συνοδευόταν από ισχυρή άνοδο της απασχόλησης. Πλέον, αυτή η σχέση εξασθενεί, οδηγώντας σε ένα περιβάλλον «ανάπτυξης χωρίς δουλειές» το 2026.
Η εξέλιξη αυτή ενισχύει το μοντέλο της οικονομίας σε σχήμα Κ, διευρύνοντας τις ανισότητες και διατηρώντας το κόστος ζωής στο επίκεντρο κοινωνικών και πολιτικών εντάσεων. Σε διεθνές επίπεδο, οι ΗΠΑ ξεχωρίζουν ολοένα και περισσότερο. Η ευρωζώνη και το Ηνωμένο Βασίλειο παραμένουν παγιδευμένα σε χαμηλή ανάπτυξη και υποτονικές επενδύσεις, ενώ η Κίνα δυσκολεύεται να μετασχηματίσει το αναπτυξιακό της μοντέλο. Το αποτέλεσμα είναι μια παγκόσμια οικονομία υπερβολικά εξαρτημένη από την αμερικανική ατμομηχανή – μια συγκέντρωση ισχύος που εγκυμονεί κινδύνους.
Θαύμα παραγωγικότητας ή εκρηκτική αστάθεια
Τα δύο ακραία σενάρια εμφανίζουν περίπου ίσες πιθανότητες. Στο αισιόδοξο, η ταχεία υιοθέτηση της AI σε συνδυασμό με τη ρομποτική οδηγεί σε θεαματική αύξηση της παραγωγικότητας σε ολόκληρη την οικονομία. Οι ΗΠΑ απομακρύνονται αποφασιστικά από τους ανταγωνιστές τους, βιώνοντας μια περίοδο ισχυρής, μη πληθωριστικής ανάπτυξης.
Πρόκειται για ένα «Goldilocks με στεροειδή»: υψηλότερα περιθώρια κέρδους, αυξημένα φορολογικά έσοδα, χαλάρωση των δημοσιονομικών πιέσεων και μεγαλύτερα περιθώρια για επιθετικές μειώσεις επιτοκίων από τη Fed.
Ωστόσο, εξίσου πιθανό είναι και το αρνητικό σενάριο. Όχι μια τυπική ύφεση, αλλά ένα κύμα έντονης μεταβλητότητας, που θα μπορούσε να προκληθεί από χρηματοπιστωτική αστάθεια, πολιτικά λάθη, εκλογικές σκοπιμότητες και γεωοικονομικές εντάσεις. Ιδιαίτερη εστία κινδύνου αποτελεί η αγορά ομολόγων. Με τα ελλείμματα των ΗΠΑ σε υψηλά επίπεδα, το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους αυξανόμενο και τις επενδύσεις στην AI να απαιτούν νέα κεφάλαια, δεν αποκλείεται η επιστροφή των λεγόμενων «bond vigilantes». Μια απότομη άνοδος των αποδόσεων θα μπορούσε να ταράξει το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, καθώς ό,τι συμβαίνει στην αγορά αμερικανικών ομολόγων σπάνια περιορίζεται εντός συνόρων.
Καμία θέση για εφησυχασμό
Καθώς πλησιάζει το 2026, ο Mohamed El-Erian προειδοποιεί ότι η προσκόλληση σε ένα «βολικό» βασικό σενάριο ενέχει σοβαρούς κινδύνους εφησυχασμού. Η πραγματικότητα μοιάζει περισσότερο με μια πολυτροπική κατανομή, όπου η ισχυρή ανάπτυξη και ένα πιθανό τεχνολογικό άλμα συνυπάρχουν με έναν επικίνδυνο συνδυασμό ρίσκων.
Για επενδυτές και υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: απαιτείται προετοιμασία για όλα τα ενδεχόμενα, με επίγνωση των μεγάλων αποκλίσεων που διαμορφώνονται μεταξύ χωρών, κλάδων και νοικοκυριών – αποκλίσεων που θα καθορίσουν την επόμενη φάση της παγκόσμιας οικονομίας.
