Η «σκακιέρα» στη Μέση Ανατολή μετά από την επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ
«Φως» στο πως η κρίση στη Μέση Ανατολή κλιμακώθηκε με τις επιθέσεις του Ιράν στο Ισραήλ το Σάββατο επιχειρεί να ρίξει η Telegraph.
Όπως αναφέρει η βρετανική εφημερίδα, η ιρανική επίθεση έγινε σε αντίποινα για το πλήγμα που εξαπέλυσαν ισραηλινά μαχητικά αεροσκάφη σε προξενείο του Ιράν στη Δαμασκό την 1η Απριλίου, που είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο υψηλόβαθμων στελεχών των Φρουρών της Επανάστασης, της επίλεκτης στρατιωτικής δύναμης του Ιράν.
Ο ασκός του Αιόλου
Η ηγεσία του Ιράν είχε απειλήσει με αντίποινα για την ισραηλινή αεροπορική επιδρομή στο προξενείο του στην πρωτεύουσα της Συρίας, που προκάλεσε τον θάνατο του Μοχαμάντ Ρεζά Ζαχέντι, εκ των κορυφαίων στρατηγών των Φρουρών της Επανάστασης και αρκετών ακόμη αξιωματικών.
Αν και το Ισραήλ δεν ανέλαβε επίσημα την ευθύνη για την επίθεση αυτή, πιστεύεται ευρέως ότι βρίσκεται πίσω από αυτήν.
Σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα The Telegraph ο Ζαχέντι ήταν υπεύθυνος για τις επιχειρήσεις του Ιράν στη Συρία και στον Λίβανο και σύμφωνα με πληροφορίες συμμετείχε στον «σχεδιασμό και την εκτέλεση» της επίθεσης που εξαπέλυσε στις 7 Οκτωβρίου η Χαμάς στο Ισραήλ, στην οποία σκοτώθηκαν περίπου 1.200 άνθρωποι και απήχθησαν άνω των 200. Το Ιράν έχει αρνηθεί σθεναρά οποιαδήποτε εμπλοκή του στην επίθεση της Χαμάς.
Η εξόντωση του Ζαχέντι ήταν η σημαντικότερη υψηλού προφίλ δολοφονία μετά το αμερικανικό αεροπορικό πλήγμα στη Βαγδάτη το 2020, κατά το οποίο σκοτώθηκε ο επικεφαλής της επίλεκτης ιρανικής δύναμης Κουντς, υποστράτηγος Κασέμ Σολεϊμανί.
Γιατί επιτέθηκε το Ισραήλ στο ιρανικό προξενείο;
Από την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου της Χαμάς το Ισραήλ δέχεται σχεδόν καθημερινά επιθέσεις με ρουκέτες στο βόρειο τμήμα του από την υποστηριζόμενη από το Ιράν σιιτική οργάνωση Χεζμπολάχ του Λιβάνου.
Αν και περιορισμένο σε μεγάλο βαθμό ως τώρα η ανταλλαγή πυρών κατά μήκος των συνόρων καθώς οι δύο πλευρές προφανώς απεύχονται μια διάχυση της σύρραξης, τις τελευταίες εβδομάδες το Ισραήλ κλιμάκωσε την απάντησή του με επιθέσεις εναντίον στόχων της Χεζμπολάχ πολύ βαθύτερα στον Λίβανο και εναντίον αρκετών ιρανικών στόχων στη Συρία. Αλλά καμία εξ αυτών δεν ήταν τόσο σημαντική όσο εκείνη της 1ης Απριλίου, τόσο αναφορικά με τον στόχο – προξενείο του Ιράν – που επελέγη όσο και αναφορικά με το θύμα της.
Ως επικεφαλής των επιχειρήσεων του Ιράν στο Λίβανο ο Ζαχέντι συναντάτο τακτικά με τον ηγέτη της Χεζμπολάχ, Χασάν Νασράλα, και έπαιξε κρίσιμο ρόλο στην παροχή ιρανικής κατασκευής πυραύλων στην οργάνωση, ανέφεραν πηγές στην Telegraph.
Στο ιρανικό προξενείο στη Δαμασκό την 1η Απριλίου ήταν παρών και ο υπαρχηγός του Ζαχέντι, Μοχάμεντ Χαντί Χατζί Ραχιμί, ο οποίος επέβλεπε τις επιχειρήσεις των Φρουρών της Επανάστασης σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, συμπεριλαμβανομένου του συντονισμού των επιθέσεων των ανταρτών Χούθι της Υεμένης κατά δυτικών πλοίων στην Ερυθρά Θάλασσα.
Η συγκέντρωση στο προξενείο των αξιωματούχων αυτών των Φρουρών της Επανάστασης, σύμφωνα με όσα δήλωσε ισραηλινή πηγή στο πρακτορείο Reuters, ήταν «μια πολύ σπάνια ευκαιρία» για το Ισραήλ να εξολοθρεύσει με ένα χτύπημα ορισμένους από τους πιο υψηλόβαθμους διοικητές του υπ’ αριθμόν 1 εχθρού του, «μια ευκαιρία που δεν θα αγνοούσε μια χώρα σε εμπόλεμη κατάσταση».
Η ισραηλινή επίθεση στο ιρανικό προξενείο είχε διττό σκοπό: από τη μία τη διατάραξη του εφοδιασμού της Χεζμπολάχ και του συντονισμού της με το Ιράν και από την άλλη ως προειδοποίηση ότι το Ισραήλ μπορεί να πλήξει ιρανικούς στόχους όπου το επιθυμήσει. Κάποια ισραηλινά ΜΜΕ, βέβαια, αμφισβήτησαν το σκεπτικό της επίθεσης και κατά πόσον θα βελτίωνε σημαντικά την ασφάλεια του Ισραήλ η δολοφονία ενός ανώτατου Ιρανού διοικητή.
Πώς θα απαντήσει το Ισραήλ;
Ο Ανώτατος Ηγέτης του Ιράν, αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, θεωρείται εδώ και καιρό πραγματιστής, ο οποίος θα ήθελε να αποφύγει μια κατά μέτωπο σύγκρουση με το Ισραήλ, η οποία θα ήταν λίαν επιζήμια για το καθεστώς των μουλάδων, που ήδη αντιμετωπίζει την εκτεταμένη δυσαρέσκεια της ιρανικής κοινής γνώμης.
Μολονότι ο πόλεμος Ισραήλ-Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας διαρκεί μήνες, οι IDF εξακολουθούν να διαθέτουν ένα αξιοζήλευτο απόθεμα όπλων υψηλής ακρίβειας, που μπορούν να πλήξουν το Ιράν.
Το Ισραήλ θα μπορούσε εύκολα να εξαπολύσει αεροπορικές επιθέσεις κατά βασικών υποδομών στο Ιράν σακατεύοντας την οικονομία του και προκαλώντας πρόσθετη αμηχανία στο καθεστώς. Μεταξύ των πιθανών στόχων πιθανώς θα ήταν και οι πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, καθώς το Ισραήλ υποπτεύεται εδώ και καιρό ότι χρησιμοποιούνται για την κατασκευή πυρηνικών όπλων.
Ποιοι είναι οι σύμμαχοι του Ιράν;
Οι σύμμαχοι του Ιράν είναι λιγοστοί τόσο όσον αφορά στον αριθμός όσο και αναφορικά με την παγκόσμια επιρροή τους.
Οι πιο ένθερμοι υποστηρικτές της Τεχεράνης είναι πιθανώς η Χεζμπολάχ, οι σιίτες αντάρτες Χούθι της Υεμένης, η Συρία και η Ρωσία, αλλά δεδομένου ότι η Μόσχα είναι ήδη μπλεγμένη στον πόλεμο διαρκείας στην Ουκρανία, είναι απίθανο να διαθέτει εφεδρικά κεφάλαια ή όπλα για να βοηθήσει το Ιράν να αμυνθεί σε επιθέσεις του Ισραήλ. Η Ρωσία έχει ήδη αγοράσει εκατοντάδες drones από το Ιράν.
Επίσης, σύμφωνα πάντα με το δημοσίευμα της Telegraph, εμπορικοί εταίροι του Ιράν, όπως η Κίνα, πιθανότατα θα προτιμήσουν να μείνουν στο περιθώριο εάν ξεσπάσει μια μεγάλη περιφερειακή σύρραξη.
Οι σύμμαχοι του Ισραήλ
Το Ισραήλ, από την άλλη, υποστηρίζουν χώρες που διαθέτουν ορισμένους από τους ισχυρότερους στρατούς στον πλανήτη, όπως οι ΗΠΑ και η Βρετανία.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει προσφέρει στο Ισραήλ «αδιαμφισβήτητες» εγγυήσεις ότι θα το βοηθήσει να αμυνθεί έναντι των ιρανικών επιθέσεων. Οι σχέσεις του Ισραήλ με τους άλλους συμμάχους του στη Δύση, της Βρετανίας περιλαμβανομένης, έχουν επιδεινωθεί, καθώς ο πόλεμος κατά της Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας εξελίχθηκε ολοένα και περισσότερο σε μια ανθρωπιστική καταστροφή, με άνω των 30.000 θυμάτων και τον λιμό να απειλεί τον πληθυσμό στο βόρειο τμήμα του πολιορκούμενου Παλαιστινιακού θυλάκου.
Αλλά οι ίδιες χώρες που επικρίνουν το Ισραήλ για τον πόλεμό του στη Λωρίδα της Γάζας, έχουν δεσμευτεί να σταθούν στο πλευρό του σε περίπτωση ιρανικής επίθεσης.
Η σύγκριση των στρατών Ισραήλ – Ιράν
Το Ιράν πιστεύεται ότι διαθέτει πάνω από 370.000 ενεργό στρατιωτικό προσωπικό, οι περισσότεροι εκ των οποίων στις χερσαίες δυνάμεις.
Το Ισραήλ διαθέτει 169.500 ενεργό στρατιωτικό προσωπικό και 465.000 εφέδρους, οι μισοί εκ των οποίων είχαν ήδη κληθεί στα όπλα μετά την περσινή επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς έχουν στο μεταξύ γυρίσει στα σπίτια τους.
Το πυρηνικό οπλοστάσιο
Το Ισραήλ, όπως γίνεται ευρέως αποδεκτό, ανέπτυξε στα τέλη της δεκαετίας του 1960 ατομική βόμβα και τώρα πιστεύεται ότι διαθέτει ένα απόθεμα περίπου 90 πυρηνικών κεφαλών, μολονότι ουδέποτε το παραδέχθηκε επισήμως.
Το Ιράν, από την άλλη, προσπαθεί έκτοτε να μη μείνει πίσω στην κούρσα. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, αρκετές ομάδες Ιρανών αντιφρονούντων αποκάλυψαν την ύπαρξη μιας μονάδας εμπλουτισμού ουρανίου και μιας εγκατάστασης παραγωγής βαρέος ύδατος. Και μολονότι αμφότερα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας, μπορούν επίσης να επαναχρησιμοποιηθούν για την παραγωγή ουρανίου και πλουτώνιου για όπλα, εγείροντας υποψίες ότι η Τεχεράνη προσπαθεί να κατασκευάσει πυρηνική βόμβα.
Το Ιράν ανέκαθεν επέμενε ότι οι πυρηνικές του εγκαταστάσεις εξυπηρετούν μόνο ειρηνικούς σκοπούς. Το 2015 η Τεχεράνη υπέγραψε συμφωνία με τη Δύση αποδεχόμενη σημαντικούς περιορισμούς στο πυρηνικό της πρόγραμμα προκειμένου να χαλαρώσουν οι δυτικές κυρώσεις, ενώ επέτρεψε σε διεθνείς παρατηρητές να επισκεφθούν ορισμένες από τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του–αν και όχι όλες –.
Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, απέσυρε το 2018 τη χώρα του από τη συμφωνία και λίγο αργότερα το Ιράν άρχισε να αγνοεί τους περιορισμούς. Σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα της Washington Post το Ιράν διαθέτει επαρκείς ποσότητες ουρανίου υψηλού εμπλουτισμού, που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο για την κατασκευή τουλάχιστον τριών πυρηνικών βομβών εντός λίγων εβδομάδων. Το Ιράν θα χρειαζόταν μερικούς ακόμη μήνες για να κατασκευάσει «βρώμικη» πυρηνική βόμβα, και δύο χρόνια για την κατασκευής πυρηνικής κεφαλής, που θα θα μπορούσε να τοποθετηθεί σε πύραυλ, όπως ανέφεραν Αμερικανοί αξιωματούχοι, που επικαλέστηκε η εφημερίδα χωρίς να αποκαλύψει την ταυτότητά τους.
