Πώς τα site σαν το Airbnb απειλούν τους Έλληνες ξενοδόχους

Η αρνητική προβολή της χώρας στα διεθνή ΜΜΕ, τα capital controls και γενικότερα η οικονομική κρίση που ταλανίζει την εγχώρια οικονομία τα τελευταία χρόνια δεν στάθηκαν ικανά να «αναχαιτίσουν» την ανοδική πορεία του τουριστικού μας προϊόντος.  Κόντρα στις δυσοίωνες προβλέψεις η φετινή τουριστική σεζόν κλείνει με νέο ρεκόρ, καθώς επισκέφτηκαν τη χώρα μας 26 εκατομμύρια τουρίστες. Οι νέες αφίξεις σήμαναν όμως και επιπλέον έσοδα για το κράτος ή στηρίχτηκαν στη λογική του all inclusive, όπου ο τουρίστας δεν ξοδεύει τίποτα παραπάνω από το πακέτο για το οποίο έχει αρχικά πληρώσει;

Τα επίσημα στοιχεία δείχνουν μεν αύξηση των αφίξεων, των τουριστικών εσόδων και της πληρότητας κυρίως των ξενοδοχείων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, χωρίς η αύξηση των ατόμων να συνεπάγεται αύξηση εσόδων για την οικονομία. «Πονοκέφαλο» για τους Έλληνες ξενοδόχους φαίνεται να αποτελεί και η νέα τάση που παρατηρείται διεθνώς, αυτή της ενοικίασης σπιτιών, όπου ο καθένας μπορεί να χρησιμοποιήσει την οικία του ως χώρο φιλοξενίας τουριστών, διεκδικώντας μερίδιο αγοράς από την ξενοδοχειακή πίτα. Όπως τονίζει στο Fortune Greece, ο Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων (ΠΟΞ), Γιάννης Ρέτσος, τα τελευταία χρόνια έχει μπει στη ζωή μας αυτό που ονομάζεται sharing economy και βασίζεται στην πρακτική της ενοικίασης σπιτιών. «Είναι μια τάση παγκόσμια που σαν κλάδος και σαν τομέας τουριστικός έχουμε πει ότι δεν μπορούμε να την αντιστρατευθούμε και οφείλουμε να την αποδεχτούμε. Από τη στιγμή που εφαρμόζεται σε όλες τις χώρες και όλες τις πόλεις του κόσμου είναι σαφές ότι πρέπει να λειτουργήσει και στη χώρα μας. Δυστυχώς στην Ελλάδα λειτουργεί τελείως αρρύθμιστα».

Προτάσεις στο Υπουργείο Τουρισμού για τα ενοικιαζόμενα σπίτια

Ο ίδιος εξηγεί πως και να θέλει να ελέγξει το κράτος αυτή τη νέα μόδα, δεν μπορεί καθώς δεν υπάρχουν ούτε οι κατάλληλες προδιαγραφές ούτε το φορολογικό πλαίσιο. Συνεπώς δημιουργείται ένα τεράστιο ζήτημα, το οποίο εάν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως, και δεν υπάρξει θεσμοθέτηση από το κράτος σε συνεργασία με τους Φορείς, θα παρατηρήσουμε τα επόμενα χρόνια συνεχή αύξηση των ανθρώπων που επισκέπτονται τη χώρα μας, χωρίς αντίστοιχη αύξηση των εσόδων.

«Τα παράνομα ενοικιαζόμενα σπίτια εμφανίζονται κυρίως στα αστικά κέντρα. Ο αερολιμένας Ελευθέριος Βενιζέλος είναι +26% στις αφίξεις και η πληρότητα των ξενοδοχείων της Αθήνας είναι μόλις +8% πάνω. Μιλάμε για κόσμο που μένει αλλού. Είναι ένα πρόβλημα που πρέπει να ρυθμιστεί. Δεν πάμε απέναντι, δεν μπορεί και δεν πρέπει να καταργηθεί. Εμείς ως ΠΟΞ σε συνεργασία και με τον ΣΕΤΕ και το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο ετοιμάζουμε προτάσεις που θα καταθέσουμε άμεσα στο Υπουργείο Τουρισμού».

Πολλά ξενοδοχεία στο «κόκκινο»

Μπορεί να ισχυριζόμαστε ότι ο τουρισμός είναι η «βαριά βιομηχανία» της χώρας και ο πιο ανθεκτικός κλάδος της ελληνικής οικονομίας, ωστόσο, τα πράγματα δεν ήταν ρόδινα καθ’ όλη τη διάρκεια της κρίσης. Σύμφωνα με τον Πρόεδρο της ΠΟΞ, η κρίση στον τουρισμό ξεκίνησε το 2008, κορυφώθηκε το 2012, με τη ζημιά την τετραετία 2008-2012 να θεωρείται τεράστια, ενώ από το 2013 και μετά καταγράφονται ανοδικές χρονιές. «Τα χρόνια που ακολούθησαν οι ξενοδόχοι έριξαν τις τιμές και βοήθησαν στην προσέλκυση περισσότερων τουριστών στη χώρα σε συνδυασμό βεβαίως και με άλλα πράγματα, όπως οι γεωπολιτικές εξελίξεις σε Νοτιοανατολική Μεσόγειο και Βόρειο Αφρική.

Όλα αυτά συνετέλεσαν στο να έχουμε τις αυξήσεις σε τουρίστες χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις είναι κερδοφόρες. Μιλάμε για αύξηση αφίξεων και αύξηση τουριστικού τζίρου που διαχέεται σε πάρα πολλές δραστηριότητες. Η πλειονότητα των ελληνικών ξενοδοχειακών επιχειρήσεων λειτουργούν είτε οριακά είτε στο “κόκκινο”. Γνώμη μου είναι πως εκτός από την πολιτική σταθερότητα πρέπει να προχωρήσουν άμεσα θέματα που είναι υψίστης σημασίας για τον κλάδο του τουρισμού, όπως για παράδειγμα τα περιφερειακά αεροδρόμια. Για μια ακόμα χρονιά ήρθαν τα 26 εκατομμύρια τουριστών και η εικόνα που αντίκρισαν, πλην από αυτή στο αεροδρόμιο του Ελευθέριος Βενιζέλος, ήταν απογοητευτική».

Ναι στις ξένες επενδύσεις – Προτεραιότητα στους Έλληνες επιχειρηματίες

Με δεδομένο ότι παρά τις αντίξοες συνθήκες που επικρατούν εξακολουθούν να υπάρχουν ελληνικές επιχειρήσεις με επενδυτικά σχέδια που παλεύουν και δημιουργούν θέσεις εργασίας, βασική θέση του κ. Ρέτσου είναι πως δεν πρέπει να τις αφήσουμε στην άκρη, χαιρετίζοντας μόνο τις ξένες επενδύσεις.

«Ως ΠΟΞ ήδη από την αρχή της κρίσης, και πολύ πιο έντονα από το 2012 και μετά, είχαμε επισημάνει τον κίνδυνο αφελληνισμού της ελληνικής ξενοδοχείας. Σαφώς σαν επαγγελματίες και σαν κλάδος θεωρούμε ότι οι ξένες επενδύσεις βοηθούν τη χώρα στην ανάπτυξη. Καλούσαμε πάντα το κράτος να βελτιώσει τις συνθήκες υποδοχής ξένων επενδυτών, να διαμορφώσει ένα σταθερό και διατηρήσιμο φορολογικό σύστημα, να μειώσει τη γραφειοκρατία να έρθουν ξένες επενδύσεις αλλά και να βοηθηθούν οι εγχώριοι επενδυτές που θέλουν να επενδύσουν. Τους έχουμε και λειτουργούν μέσα σε ένα καθεστώς πιστωτικής ασφυξία, υπερφορολόγησης και ανομίας και προσανατολιζόμαστε μόνο στις ξένες επενδύσεις, αλλά και πάλι λεκτικά χωρίς να κάνουν οι κυβερνήσεις των τελευταίων ετών ουσιαστικές προσπάθειες για να προσελκύσουν τους ξένους επενδυτές».

Ο Πρόεδρος της ΠΟΞ χαρακτηρίζει ως θετικό το ενδιαφέρον που υπάρχει, υπογραμμίζοντας πως θα το θεωρήσει ακόμη θετικότερο αν υλοποιηθεί, γιατί μέχρι σήμερα ακούμε πολλά και βλέπουμε λίγα. «Ζητούμε εξακολουθητικά ίσες ευκαιρίες σε Έλληνες και ξένους, μη φτάσουμε σε ένα σημείο να μιλάμε μόνο για ξένες επενδύσεις έχοντας αποκλείσει τους Έλληνες επιχειρηματίες. Ειδικότερα τώρα με την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και το τι θα γίνει με τα δάνεια NPLS, τα οποία είναι τεράστιο πρόβλημα. Υπάρχουν τα πραγματικά NPLS και δάνεια τα οποία αυτή τη στιγμή είναι, ή θα μπορούσαν να είναι, εξυπηρετούμενα και κινδυνεύουν να μετατραπούν σε NPLS αφού είναι παγωμένο το τραπεζικό σύστημα».

Μικρές οι απώλειες από τα capital controls

Ο απολογισμός της φετινής τουριστικής σεζόν δείχνει πως δεν πραγματοποιήθηκαν πολλές ακυρώσεις εξαιτίας των capital controls, αλλά επηρεάστηκαν κρατήσεις της τελευταίας στιγμής που δεν έγιναν. «Επειδή η ιστορία κράτησε δύο εβδομάδες και μετά ομαλοποιήθηκε, η ζημιά τελικά σώθηκε. Tα capital controls είναι μια δυσάρεστη εξέλιξη σε ότι αφορά τη λειτουργία των επιχειρήσεων και τον προγραμματισμό τους, είτε αυτός είναι επενδυτικός είτε λειτουργικός για την επόμενη χρονιά. Οποιαδήποτε επιχείρηση, όχι μόνο τουριστική, δεν μπορεί να λειτουργεί με περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων. Θέλουμε να ελπίζουμε ότι θα εξελιχθεί ομαλά η ανακεφαλαιοποίηση και των τεσσάρων συστημικών τραπεζών ούτως ώστε στη συνέχεια να έχουμε ένα πιο ορατό χρονοδιάγραμμα για το πότε θα μιλάμε για ολική άρση των capital controls».

Το πιο θετικό στοιχείο είναι ότι ξεπεράστηκε άμεσα ο φόβος εκτοπισμού της Ελλάδας από τον τουριστικό σχεδιασμό της επόμενης χρονιάς. Φάνηκε ότι το εγχώριο τουριστικό προϊόν έχει δυναμική αφού στο τέλος του έτους θα καταγραφεί νέο ρεκόρ. «Ότι συζητήθηκε τότε δεν φάνηκε να επηρεάζει την πορεία του ελληνικού τουρισμού. Αντιθέτως μεγάλη επιρροή ασκήθηκε από τις αλλαγές στο ΦΠΑ που αλλάζει τελείως την τιμή του τουριστικού πακέτου που πωλείται. Του χρόνου θα είναι πολύ πιο ακριβό και αυτό θα φανεί και σε σχέση με τον ανταγωνισμό. Επίσης, αρκετές επιχειρήσεις αποφάσισαν να απορροφήσουν το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης και αυτό σίγουρα θα επιβαρύνει τη λειτουργία τους. Σε καθεστώς μη λειτουργίας τραπεζών, capital controls, και υπερφορολογήσεων, το να έχεις να απορροφήσεις ένα επιπλέον κόστος της τάξης του 7%- 8%, βάζει σε μεγάλο κίνδυνο τη βιωσιμότητα μιας επιχείρησης».

Θετικές οι προβλέψεις για το 2016

Η τάση για το 2016 είναι θετική με την Ελλάδα να παραμένει ένας τουριστικός προορισμός αγαπητός στους ξένους που εάν καταφέρει και διατηρηθεί ταυτοχρόνως ανταγωνιστικός στο κομμάτι της τιμής, θα απολαύσει μια καλή τουριστική χρονιά. «Σκεφτείτε ότι η μελέτη της Mc Kinsey το 2010 προέβλεπε αύξηση τουριστών το 2021 στα 24 εκατομμύρια και εμείς καταγράψαμε φέτος 26 εκατομμύρια. Αν συνεχίσουμε με αυτούς τους ρυθμούς το 2021 θα έχουμε πιάσει τα 50 εκατομμύρια. Όμως ως χώρα δεν έχουμε υποδομές για να σηκώσουμε αυτόν τον αριθμό τουριστών».

Αναφερόμενος στην ανοδική πορεία του τουρκικού τουρισμού, ο κ. Ρέστος την αποδίδει στο ότι έχουν πολύ καλή τουριστική στρατηγική και ξέρουν τι κάνουν. Είναι δυνατοί στο να δημιουργούν κλειστούς τουριστικούς προορισμούς με πολύ καλές υποδομές, αλλά υστερούν στο ότι δεν έχουν ολοκληρωμένο τουριστικό προϊόν.

«Δεν μπορεί ο τουρίστας να βγει από το ξενοδοχείο, να πάει στο διπλανό χωριό και να περάσει ωραία. Εμάς το μεγάλο μας προσόν, το οποίο δεν έχουν καταλάβει τόσα χρόνια οι κυβερνώντες, είναι ότι πέρα από το ξενοδοχείο, ο τουρίστας μπορεί να πάει στο διπλανό χωριό που είναι γραφικό, να διασκεδάσει και να γίνει ένα με τους ντόπιους. Στην Τουρκία υπάρχει διαφορετική φιλοσοφία και ο κόσμος φοβάται να κυκλοφορήσει με την ίδια άνεση».